- منفی مهم!
خشم، یکی از سه هیجان منفی اصلی است که انسان تجربه می‌کند. برخلاف دو هیجان دیگر، یعنی اضطراب و افسردگی که بیش‌ترین اثرشان روی خود فرد است، خشم علاوه بر رنج خود فرد، باعث تخریب و آزار و گاه صدمات جبران‌ناپذیری برای اطرافیان می‌شود.
این تعریف «سارا حاصلی»، روان‌شناس و مشاور از خشم است.
- چه‌طور کنترل کنیم؟
سارا حاصلی به هفته‌نامه‌ی دوچرخه می گوید: «برای کنترل خشم مرحله‌ای به‌نام آگاهی وجود دارد. در این مرحله باید از دو نکته آگاه شویم؛ یکی این‌که چه اتفاق‌ها و رفتارهایی در بیرون و یا درونمان ممکن است ما را خشمگین کند و بعد، آگاهی از پیامدهای منفی خشم مهم است. باید نشانه‌های شناختی و فکری خشم را بشناسیم.
وقتی اتفاقی می‌افتد، ذهن ما همراه با آن اتفاق، گفت‌وگویی درونی را با خودش آغاز می‌کند. نتیجه‌ی این گفت‌وگوی درونی با خودمان می‌تواند باعث بروز خشم شود.
- آرام باش
می‌گویم: خب ما سومین کشور عصبانی دنیا هستیم و من حق دارم عصبانی باشم. نجوای درونم می‌گوید: مهم نیست! من تو را به آرامش دعوت می‌کنم، گرچه جهان پراز خشم باشد، تو توانایی کنترل خشم را داری. بنشین و خشم را فراموش کن، گرچه وقتی در اتاقت آرام نشسته‌ای، صدای بلند اخبار را می‌شنوی که فرانسه، بولیوی و شیلی در آتش و اعتراض و خشم است. از صدای بلند تلویزیون عصبانی نشو، خودت را به آرامش دعوت کن.
- رتبه‌ی سوم عصبانی‌ها
آمارها می‌گویند ما عصبانی هستیم!
در اردیبهشت امسال، مؤسسه‌ی نظرسنجی بین‌المللی گالوپ در تحقیقی عصبانی‌ترین ملل جهان را در فهرستی مرتب کرد که بر اساس آن، ایرانی‌ها جزء پنج ملت اول عصبانی در جهان قرار گرفتند. بر اساس این تحقیق، عصبانی‌ترین مردم جهان ارمنستانی‌ها هستند و بعد از آن‌ها، عراقی‌ها قرار دارند و ایرانی‌ها نیز جایگاه سومین ملت عصبانی را در جهان به‌خود اختصاص داده‌اند.
- اورژانس خشم
سارا حاصلی معتقد است برای کنترل خشم، راه‌هایی فوری وجود دارد که می‌تواند تا حدودی به کنترل خشم کمک کند، ولی این راه‌حل‌ها، اساسی نیست. مثلاً می توانیم موقعیتی را که در آن خشم ما برانگیخته شده ترک کنیم یا مثلاً اگر بحث خشم‌برانگیزی وجود دارد، این بحث را در آن لحظه متوقف کنیم یا تمرینات تنفسی عمیق انجام بدهیم و یا از روش توقف فکر استفاده کنیم؛ در این روش وقتی فکری در ذهن شما شروع به بازی کرد، برای توقف فکر، لازم است فعالیتی ذهنی انجام دهید که نیاز به تمرکز دارد تا بتوانید برای لحظاتی، جریان فکر را قطع کنید. مثلاً یک‌هو عددی مثل 124 را انتخاب کنید و از آن هفت‌تا هفت‌تا کم کنید.
- درگیرترین‌ها!
این هم آمار پزشکی قانونی که آذرماه منتشر شده و براساس آن در نیمه‌ی نخست امسال 331هزار و 152 مصدوم نزاع به مراکز پزشکی قانونی مراجعه کردند که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل، 5/2درصد بیش‌تر شده است.
در این مدت، استان‌های تهران، خراسان رضوی و اصفهان، بیش‌ترین و استان‌های ایلام، بوشهر و خراسان جنوبی، کم‌ترین آمار مراجعان نزاع را داشته‌اند.
- ای کاش ها...
روزی هم به کانون اصلاح و تربیت رفته بودم، در آن روز سرد و بی‌رنگ، چند صدای نوجوان که مجرم و پشیمان بودند، برایم گفتند که کاش وقتی این‌همه عصبانی شده بودیم، هیچ‌حرکتی نمی‌کردیم... کاش کسی دست و پایمان را
می‌بست... کاش...
- نتیجه‌ی تفسیر غلط
حاصلی می‌گوید: «در نهایت چیزی که باید اصلاح شود این است که وقتی اتفاقی منجر به بروز خشم می‌شود، باید متوجه شویم که چه‌طوری داریم این موضوع را برای خودمان تفسیر یا حل و فصل می‌کنیم. خیلی‌وقت‌ها، تقسیر ما از اتفاق‌هاست که منجر به خشم می‌شود و ممکن است تفسیرهای ما، غلط باشد و با واقعیت نخواند.»
- تفاوت بین شجاعت و خشم
حاصلی معتقد است: «قطعاً وقتی یک نفر می‌تواند خشمش را کنترل کند، از نظر حل‌مسئله و حل اختلاف، مهارت بالایی دارد و داشتن این مهارت، یعنی وقتی برایش موقعیت ناخوشایندی ایجاد شود، می‌تواند رفتار شجاعانه‌ای داشته باشد.
ممکن است در نوجوانی، گاهی فکر کنیم وقتی که خشم داریم یا پرخاشگرانه رفتار می‌کنیم، یعنی شجاعیم و اعتمادبه‌نفس داریم. اما این‌طور نیست و تعریف شجاعت متفاوت است. این‌که بتوانی به موقع «نه» بگویی و این‌که احترام طرف مقابلت را حفظ کنی، می‌شود شجاعت.
اگرچه بین خشم و پرخاشگری تفاوت قائلیم. خشم، هیجان و پاسخی طبیعی است که معمولاً در مواجهه با موانع و ناکامی‌ها در ما پیدا می‌شود و لزوماً منجر به پرخاشگری نمی‌شود.