همشهری آنلاین -مریم قاسمی: از آنجایی که هر طرح و برنامه‌ای که در شهر اتفاق می‌افتد باید به تصویب برسد و دورنمایی از آن ترسیم شود نمایندگان مردم با حساسیتی دو چندان این موضوعات را بررسی و تصمیم‌گیری می‌کنند. نکته مهم در این‌باره نگاه مثبتی است که شورای پنجم به اصل پژوهش و پژوهشگری دارد و این موضوع مسیر پژوهشگران را تسهیل‌تر و موانع حضورشان را در اداره امور شهر از میان برمی‌دارد. همزمان با برگزاری یازدهمین جشنواره پژوهش و نوآوری در مدیریت شهری سراغ مهندس«محسن هاشمی رفسنجانی» رئیس شورای اسلامی شهر تهران می‌رویم و با طرح چند سؤال دیدگاه او را در این زمینه جویا می‌شویم.
با توجه به اینکه نمایندگان مردم بیشترین تعامل را با مردم دارند و حرف آنها را می‌شنوند، می‌توانید بگوید که از دید مردم چه نواقصی در شهر وجود دارد که با پژوهش برطرف می‌شود؟
پژوهش به ۲ صورت کلی در شهر انجام می‌شود؛ پژوهش‌های توصیفی و تجویزی.
در پژوهش‌های توصیفی علل و ابعاد مسائل تحلیل و بیان می‌شود؛ در پژوهش‌های تجویزی راهکار و راه‌حل مشکل به دست می‌آید. اگر پژوهش فقط برای پژوهش نباشد طبیعتاً خروجی آن باید یا مسائل پیچیده را که به سادگی قابل تحلیل و ریشه‌یابی نیست شناسایی کند و یا برای مسائلی که راهکار مشخصی ندارد راه‌حل پیدا کند، بنابراین در یک نظام پژوهشی مسئله‌محور و کاربردی باید پژوهش‌ها براساس مشکلات موجود طراحی شود.
امروز در تهران مشکلات زیادی وجود دارد که می‌توان با نگاه و راهکار علمی به سمت حل آنها حرکت کرد؛ از مسائل کلان مانند آلودگی هوا و ترافیک تا آسیب‌های اجتماعی، آسیب‌پذیری شهر در برابر سوانح، کمبود سرانه‌های خدماتی و... همه اینها می‌تواند در نگاه پژوهشی کارآمد موضوع یک تحقیق متفاوت باشد، تحقیقی که منجر به راهکار شود؛ مثلاً چگونه می‌توان کمبود سرانه‌های خدماتی مانند سرویس‌های بهداشتی، ایستگاه‌های آتش‌نشانی، پارکینگ و خدمات شهری را با تأمین مالی توسط بخش خصوصی جبران کرد. این تحقیق می‌تواند در محله و منطقه انجام شود و متناسب با سطح تحقیق خروجی دهد.
چه رویدادهای خوب دیگری می‌تواند بر اثر پژوهش‌های هدفمند در شهر اتفاق بیفتد که هنوز رخ نداده است؟
امروزه نقدینگی سرگردان زیادی در تهران وجود دارد که اگر برنامه صحیحی برای جذب آن وجود داشته باشد، می‌تواند در قالب پروژه‌های عمومی و توسعه شهری هم کیفیت زیست شهری را بالا ببرد، هم اشتغال و رونق اقتصادی ایجاد کند و منافع سرمایه‌گذار و اهداف مدیریت شهری را محقق کند. همچنین پویش‌های اجتماعی و داوطلبانه برای ساماندهی آسیب‌های اجتماعی و استفاده از ظرفیت بالای زیرساختی فرهنگی ـ اجتماعی، ورزشی و هنری مدیریت شهری که بدون استفاده یا کم‌استفاده مانده و می‌تواند با ایده‌های ابتکاری ناشی از پژوهش‌های علمی منشأ نشاط و رونق در شهر و رضایت شهروندان شود.
در حال حاضر چه حوزه‌هایی از چشم شهرداری دورمانده که می‌توان در این زمینه به آنها پرداخت؟
حوزه پسماند یکی از این حوزه‌هاست که می‌تواند با پژوهش‌های کاربردی و شناسایی راهکارهای مناسب برای بازیافت و تبدیل زباله، یکی از معضلات زیست‌محیطی شهر تهران را که ناشی از تجمیع زباله در آرادکوه کهریزک است مدیریت کند.
از چه ظرفیت‌هایی می‌توان برای رفع مشکلات شهری بهره‌گرفت و از پژوهش تا چه اندازه می‌توان حمایت کرد؟
اگر پژوهش به درستی تعریف و راهبری شود طبیعتاً دستگاه‌های درگیر مشکل از اجرایی کردن آن استقبال می‌کنند، چون معضلات آنها را حل می‌کنند.
دیدگاه‌های مختلفی درباره پژوهش وجود دارد. گاهی عنوان می‌کنند که پژوهش «زینت‌المجلس»، «کالای لوکس»، «فرصتی برای پولشویی» و یا فرایندی برای توجیه طرح‌هاست. نظر شما در این‌باره چیست؟ کدامشان دیدگاه غالب شورای‌شهر است؟ چرا؟
این دیدگاه‌ها براثر سوءاستفاده از نام پژوهش ایجاد شده است، اگر پژوهش براساس ضوابط حرفه‌ای و کاربردی تعریف، تخصیص و اجرا شود می‌تواند سازمان‌ها را راهبری کند. شورای پنجم نگاهی فرصت‌محور و مثبت به مقوله پژوهش دارد در عین آنکه معتقد به مراقبت‌های لازم و آسیب‌شناسی برای جلوگیری از سوءاستفاده عنوان پژوهش نیز است.
از دید یک فرد قانونگذار در شهر و اثرگذار در حوزه مدیریت شهری، چگونه می‌توان از سوءاستفاده در حوزه پژوهش رهایی پیدا کرد؟
باید نگاه‌های توصیه‌ای و سفارشی در حوزه پژوهش جای خود را به نظام تصمیم‌گیری حرفه‌ای مبتنی بر رعایت عدالت پژوهشی و مسئله محوری بدهد و به‌طور یکپارچه و با نظامی جامع پژوهش‌ها در سطح مدیریت شهری تعریف و اجرا شود.
منبع: ویژه نامه شهرپژوه