به گزارش همشهری آنلاین به نقل از ایسنا، این مطلب را دبیر کارگروه فرسایش و حفاظت خاک در ستاد توسعه فناوری‌های آب، خشکسالی، فرسایش و محیط زیست معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری عنوان کرد و گفت: ایران در زمینه فرسایش خاک رتبه‌های اول در دنیا را دارد.
دکتر منوچهر گرجی، خاک را بزرگ‌ترین سرمایه در اختیار هر کشور خواند و گفت: خاک در کاهش تنش‌های آبی و هم در تحصیل و ذخیره‌سازی آب نقش مهمی دارد و اگر خاک نبود و کره زمین به جای خاک از سنگ پوشیده شده بود، ذخیره‌سازی آب ممکن نبود و همه آب‌های دریافتی از بارندگی وارد دریاها و دریاچه‌ها می‌شد.
وی با بیان اینکه خاک بزرگ‌ترین توزیع کننده آب در دنیاست، افزود: بررسی‌های جهانی نشان می‌دهد که رطوبت خاک بیش از ۸ برابر رطوبت تمام رودخانه‌هاست و این رطوبت خاک است که موجب توسعه پوشش‌های گیاهی و مرتع می‌شود. با توجه به این واقعیات حل مشکل آب کشور بدون در نظر گرفتن مشکل خاک امکان‌پذیر نیست.
گرجی با اشاره به تاثیرات فرسایش خاک، با تاکید بر اینکه اگر یک سانتی‌متر از خاک را از دست بدهیم، صدها سال زمان نیاز است تا خاک از دست رفته جایگزین شود، خاطرنشان کرد: خاکی که امروز در دسترس ما قرار دارد، میلیون‌ها سال طول کشیده است تا به این صورت تبدیل شود و از سوی دیگر کل مساحت ایران ۱۶۵ میلیون هکتار است که تنها ۱۸.۵ میلیون هکتار آن در طول تاریخ کشور تحت کشت دیم و آبی قرار گرفته و این میزان تنها ۱۸ درصد اراضی را شامل می‌شود.
- ۱۰۰ سال از دنیا عقبیم
دبیر کارگروه فرسایش و حفاظت خاک در ستاد توسعه فناوری‌های آب، خشکسالی، فرسایش و محیط زیست معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری با تاکید بر اینکه بیش از ۱۰ هزار نوع خاک در دنیا شناسایی شده که هر کدام از آنها مدیریت‌های جداگانه‌ای را می‌طلبد، گفت: مدیریت خاک از مزرعه‌ای به مزرعه دیگر متفاوت است؛ از این رو اولین گام در مدیریت خاک شناسایی نوع خاک است و این اقدامی است که متاسفانه در کشور هرگز انجام نشده، در حالی که ۷۰ سال گذشته در دنیا اقدام به شناسایی خاک شده است.
گرجی با بیان اینکه برای شناسایی خاک به ۲۰ تا ۳۰ سال زمان نیاز داریم، گفت: ما به این امر در «قانون خاک» که آن را به تصویب رساندیم، توجه کردیم ولی حتی اگر این قانون از هم‌اکنون اجرا شود، ۳۰ سال طول می‌کشد تا به داده‌های مورد نیاز خود در این زمینه دست یابیم. بنابراین ما ۱۰۰ سال از دنیا عقبیم.
این محقق، خاک را موجب سلامت جامعه دانست و گفت: آلودگی‌های خاک اعم از نفتی، رادیواکتیو، سموم شیمیایی یا مصرف بی‌رویه کودهای شیمیایی وارد زنجیره غذایی انسان می‌شود؛ چراکه گیاه در خاک رشد می‌کند و ما از شیر و گوشت دامی مصرف می‌کنیم که غذای مورد نیاز خود را از خاک دریافت می‌کند. از این رو آلودگی‌های موجود در خاک وارد زنجیره غذایی انسان خواهد شد و مشکلات زیادی را فراهم می‌کند.
- دلایل فرسایش خاک
دبیر کارگروه فرسایش خاک در معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری «تغییر اقلیم» را یکی از دلایل فرسایش خاک در کشور خواند و اظهار کرد: کشور در شرایط خشکی قرار دارد. از این رو پوشش گیاهی کمی داریم و پوشش گیاهی کم، زمینه را برای فرسایش خاک فراهم می‌کند.
گرجی، شیب‌دار بودن کشور را از دیگر علل فرسایش خاک در کشور نام برد و گفت: بیش از ۵۱ درصد از کشور دارای اراضی شیب‌دار است و شیب، سرعت فرسایش را افزایش می‌دهد.
این محقق حوزه خاک، روش‌های مدیریت خاک در کشاورزی، دامداری، منابع طبیعی و جنگل‌ها و عملیات راه‌سازی را از دیگر دلایل فرسایش خاک عنوان کرد و افزود: بر اساس مطالعات محققان آمریکایی در سال ۲۰۱۱ به ازای هر تن فرسایش خاک در آمریکا ۲۸ دلار به این کشور خسارت وارد می‌شود و اگر ما ۲ میلیارد تن فرسایش را در ۲۸ دلار ضرب کنیم، رقم آن از میزان فروش نفت بیشتر خواهد شد.
- لزوم تغییر الگوی کشت
رئیس انجمن خاک با تاکید بر ضرورت تغییر الگوی کشاورزی برای جلوگیری از فرسایش بیشتر، گفت: برای این منظور در ستاد الگوهایی را تعریف کردیم. این الگوها برای اراضی با شیب ۱۰ درصد است که مطالعات آن در دانشگاه تهران انجام شده و توانستیم فرسایش را به صفر برسانیم. ضمن آنکه تولید محصولات دوبرابر شده و هزینه تولید ۵۰ درصد و سوخت تراکتور تا ۸۰ درصد کاهش یافته است.
گرجی با بیان اینکه این الگو در اراضی به وسعت ۸۰ هکتار که دارای تپه ماهوری بوده اجرایی شده است، گفت: فاز دوم را در استان قزوین در اراضی به وسعت هزار هکتار توسعه دادیم و با کمک ستاد و معاونت آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی و معاونت زراعت این وزارتخانه به دنبال این هستیم که این الگو را در ۴ استان دیگر در اراضی مردمی پیاده‌سازی کنیم.
این محقق، افزایش مواد آلی خاک از طریق گرفتن گازکربنیک موجود در هوا و تصفیه آن در خاک و کاهش سوخت تراکتور را از مزایای مهم این الگوی کشت نام برد.