به گزارش همشهری آنلاین به نقل از ایرنا، بسیاری از مردم برای تامین نیازهای بدن خود رو به مکمل‌های غذایی می‌آورند، اما کارشناسان تغذیه معتقدند استفاده از این مکمل‌ها بدون مصرف خوردنی‌های مغذی چاره‌ساز نیست.
مکمل‌های غذایی طیف وسیعی از فراورده‌های مختلف را در بر می‌گیرند، اما باید هنگام مصرف از مزایا و معایب آنها آگاهی کامل داشت.
ویتامین‌ها، املاح معدنی و اسیدهای چرب امگا ۳ که به صورت مکمل‌های غذایی عرضه می‌شوند، در شمار پرفروش‌ترین محصولات داروخانه‌ها هستند. این مکمل‌ها ترکیب‌های مختلفی دارند و خریداران آنها امیدوارند با مصرف آنها به سلامت خود بیفزایند.
امروزه در سراسر دنیا، تحقیقات متعدد و متفاوتی در مورد مصرف صحیح مکمل‌ها انجام شده است، اما متخصصان تغذیه بر این باورند که مصرف مکمل‌ها تنها راه‌حل موجود نیست به عبارت دیگر هیچ‌کس نباید مصرف مواد غذایی تازه و مورد نیاز بدن را کنار بگذارد و برای تامین نیازهای خود فقط به استفاده از مکمل‌ها روی آورد.
- قرص‌های کلسیم به تنهایی چاره‌ساز نیست
متخصص تغذیه و استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در این باره گفت: بسیاری از افراد تصور می‌کنند اگر روزی چند قرص کلسیم بخورند، مشکلشان به طور کلی حل می‌شود و هیچ‌وقت دچار پوکی استخوان نمی‌شوند و کمبودی از این نظر نخواهند داشت.
روزبه مقدری بیان کرد: علاوه بر این‌که شیر منبع خوبی برای تامین کلسیم است، نباید این نکته را نیز نادیده بگیریم که همراه با مصرف یک لیوان شیر از مواد مغذی دیگری مانند فسفر، ویتامین B2 و پروتئین نیز استفاده خواهیم کرد.
وی با بیان این‌که هیچ‌وقت با مصرف یک قرص کلسیم نمی‌توانیم همه خواص موجود در شیر را دریافت کنیم، افزود: به همین دلیل نیز هیچ زمانی قطع مصرف مواد غذایی و مصرف مکمل‌ها به تنهایی توصیه نمی‌شود. مصرف ویتامین‌ها و املاح در شرایطی خاص می‌تواند بسیار مفید و موثر باشد، اما هریک از افراد در موقعیت‌هایی خاص باید براساس نظر پزشک معالج یا متخصص تغذیه از مکمل‌ها کمک بگیرند تا نیاز آنها تامین شود.
وی ادامه داد: افرادی که دچار کم‌خونی و فقر آهن هستند، با مصرف مقدار زیاد گوشت، حبوبات و آجیل که منبع خوبی از آهن است، نمی‌توانند کمبود خود را جبران کنند. این افراد باید براساس نظر پزشک از مکمل‌ها و قرص‌های مورد نیاز کمک بگیرند تا مشکل رفع شود. گاهی نمی‌توانیم با مصرف مواد غذایی نیاز بدن را تامین کنیم و ناچاریم از مکمل‌ها استفاده کنیم.
- مصرف مکمل‌ها بدون نظر پزشک، ممنوع
این متخصص تغذیه گفت: نباید مکمل‌ها را خودسرانه و بدون تجویز پزشک یا متخصص تغذیه مصرف کنید، زیرا استفاده از مکمل‌ها می‌تواند عوارضی در بر داشته باشد مثلا افراد زیادی برای درمان و کنترل ریزش مو از مکمل‌های روی استفاده می‌کنند و باور دارند این مکمل برای حل این مشکل مفید است. برخی دیگر از افراد فکر می‌کنند مصرف مکمل‌های روی به رشد قدی فرزندشان کمک خواهد کرد غافل از این‌که مصرف بی‌رویه و بیش از حد مجاز مکمل روی می‌تواند با ایجاد اختلال در جذب آهن موجب بروز کم‌خونی و فقر آهن شود.
مقدری یادآور شد: کودکانی که بدون تجویز پزشک از این مکمل‌ها استفاده می‌کنند به خصوص زمانی که زمینه کم‌خونی و فقر آهن نیز داشته باشند، مشکلشان تشدید خواهد شد. مصرف مکمل کلسیم نیز در صورتی که فرد دچار کمبود کلسیم نباشد، همین وضع را ایجاد خواهد کرد و می‌تواند موجب بروز اختلال در جذب آهن و در نتیجه کم‌خونی و فقر آهن شود.
- نقص سیستم ایمنی بر اثر مصرف خودسرانه مکمل آهن
این استاد دانشگاه اظهار کرد: بسیاری از افراد بدون نظر پزشک از مکمل‌های حاوی آهن استفاده می‌کنند با این تصور که برایشان مفید است. برخی پزشکان هم بدون بررسی دقیق و انجام آزمایش‌های لازم مصرف این مکمل‌ها را توصیه می‌کنند در حالی که مصرف خودسرانه مکمل آهن نه تنها مفید نخواهد بود که حتی ممکن است مضر باشد.
مقدری افزود: آهن زیاد در بدن باعث ایجاد نقص سیستم ایمنی می‌شود و احتمال عفونت را افزایش می‌دهد. در کودکانی که بی‌رویه به آنها قرص و شربت آهن داده می‌شود احتمال سرماخوردگی، عفونت‌های دستگاه تنفسی، اسهال و عفونت‌های گوارشی بسیار بیشتر می‌شود و همچنین مصرف زیاد آهن می‌تواند رادیکال‌های آزاد را نیز در بدن افزایش دهد.
وی توضیح داد: رادیکال آزاد احتمال ایجاد لخته خون در عروق را نیز افزایش می‌دهد و سکته‌های مغزی و قلبی را به همراه دارد. به هیچ عنوان در گروه سنی بالای ۵۰ سال نمی‌توانیم و اجازه نداریم خودسرانه مکمل‌های آهن یا مولتی‌ویتامین استفاده کنیم.
این متخصص تغذیه گفت: مکمل‌های مولتی‌ویتامینی که در بازار وجود دارد برای سنین خاصی تعریف شده است و فقط باید براساس آن مصرف شود. مکمل‌های مخصوص دوران بارداری نیز با مکمل‌هایی که قبل از این ماه‌ها مصرف می‌شود، تفاوت دارد و باید براساس نیازهای خانم باردار تعیین شود. بهتر است مصرف هریک از مکمل‌ها در هر سنی براساس نظر متخصص تغذیه یا پزشک معالج باشد تا مشکلی برای فرد ایجاد نکند. مثلا بسیاری از مکمل‌های تغذیه‌ای در جذب و عملکرد داروها اختلال ایجاد می‌کند به خصوص برای سالمندان که از داروهای متفاوتی استفاده می‌کنند باید این موضوع را در نظر داشت.
مقدری با بیان این‌که مصرف مکمل روی و کلسیم با یکدیگر تداخل ایجاد می‌کنند و اثر یکدیگر را از بین می‌برند، افزود: اگر باید این مکمل‌ها را هم‌زمان مصرف کنید، حتما موضوع را با پزشک در میان بگذارید تا او ساعت مناسب مصرف هر کدام را برایتان مشخص کند. مصرف مکمل روی با سایر مواد معدنی از جمله آهن، مس، منگنز و کلسیم تداخل دارد. بنابراین بهتر است این مکمل را به صورت جداگانه و فقط با آب ساده مصرف کرد. برای پیشگیری از ایجاد تداخل در جذب مکمل روی باید از خوردن آن با شیر یا دوغ خودداری کرد.
وی تصریح کرد: غلات و حبوبات حاوی ماده‌ای به نام «فیتات» هستند. این ماده می‌تواند جذب روی را مختل کند، بنابراین یکی دو ساعت قبل و بعد از مصرف مکمل روی این خوراکی‌ها را نخورید. همچنین اگر ناراحتی کلیه، کبد، اسهال مزمن و دیابت دارید، موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید.
مقدری یادآور شد: اگر مکمل روی مصرف می‌کنید، حجم مواد غذایی حاوی فیبر را در برنامه روزانه خود افزایش ندهید. دریافت فیبر فراوان ممکن است سبب دفع روی از بدن شود.