به گزارش همشهری آنلاین، هواپیمای مسافربری بوئینگ ۷۳۷ مدل ۸۰۰ مربوط به کشور اوکراین صبح چهارشنبه ۱۸ دی از فرودگاه امام‌خمینی به مقصد کیِف؛ پایتخت اوکراین از باند پرواز برخاست، اما پس از ۶ دقیقه در حومه تهران (حوالی پرند) سقوط کرد و تمام سرنشینان آن (مسافران و خدمه پرواز) که ۱۷۶ نفر بودند، جان باختند.
پس از سقوط هواپیما، کانادا اعلام کرد مستندات و اطلاعات به‌دست‌آمده نشان می‌دهد که این هواپیما بر اثر اصابت موشک پدافند هوایی ایران سقوط کرده باشد. موضوعی که مقامات ایران زیر بار آن نرفتند و آن را «بی‌پایه»، «غیرعلمی» و دامن زدن به «جنگ روانی» توصیف کردند.
در پی وقوع این حادثه دلخراش، یک گروه بین‌المللی شامل کشورهایی که درگیر ماجرای سقوط هواپیما بودند، به منظور انجام تحقیقات جامع و کامل درباره هواپیمای مسافربری اوکراین تشکیل شد و ایران هم اعلام کرد که از تمام این کشورها دعوت می‌کند تا در تحقیقات حضور داشته باشند. ایران همچنین اعلام کرد که تحقیقات در خصوص بررسی جعبه سیاه هواپیما نیز آغاز شده است.
اما صبح امروز شنبه ۲۱ دی بیانیه‌ای از سوی ستاد کل نیروهای مسلح کشور منتشر شد که نشان داد خبر اصابت موشک به هواپیما صحت داشته و این اتفاق براثر خطای انسانی اپراتورهای پدافند هوایی کشور رخ داده است.
به دنبال انتشار این بیانیه رهبر معظم انقلاب، بسیاری از مقامات و مسئولان کشور، نمایندگان مجلس، هنرمندان و مقامات کشورهای دیگر واکنش نشان دادند و خواستار عذرخواهی مسئولان ایران در این زمینه شدند. بخشی از مهم‌ترین واکنش‌ها را در زیر می‌خوانید.
آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب: با اطلاع از نتایج تحقیقات ستاد کل درباره حادثه هواپیمای مسافربری اوکراینی و اثبات دخالت خطای انسانی در آن، مصیبت درگذشت جان‌باختگان این حادثه اندوهبار برای اینجانب بسیار سنگین‌تر شد. لازم می‌دانم اولاً به خانواده‌های معظم این عزیزان بار دیگر همدردی عمیق و تسلیت صمیمانه خود را ابراز کنم و از خداوند متعال برای آنان بردباری و آرامش روحی و قلبی تمنا نمایم. ثانیاً به ستاد کل نیروهای مسلح مؤکداً درباره پیگیری کوتاهی‌ها یا تقصیرهای احتمالی در این حادثه دردناک سفارش کنم. ثالثاً مراقبت و پیگیری‌های لازم برای عدم امکان تکرار چنین سانحه‌ای را از مدیران و مقامات ذیربط مطالبه نمایم.
حسن روحانی، رئیس‌جمهوری: ساعاتی قبل از نتیجه تیم تحقیقاتی ستاد کل نیروهای مسلح مربوط به سانحه سقوط هواپیمای مسافربری اوکراینی مطلع شدم. در فضای تهدید و ارعاب رژیم متجاوز آمریکا علیه ملت ایران پس از شهادت سردار قاسم سلیمانی و به منظور دفاع در برابر حملات احتمالی ارتش آمریکا، نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران در آماده باش صددرصد قرار داشتند که متأسفانه خطای انسانی و شلیک اشتباه، به یک فاجعه بزرگ منجر شد و ده‌ها انسان بی‌گناه قربانی شدند.
علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی: اطلاع از نتیجه تحقیقات در خصوص سانحه دلخراش سقوط هواپیمای مسافربری اوکراینی و اثبات دخالت خطای انسانی در آن، بار سنگین اندوه و مصیبت این حادثه را فزونی مضاعف بخشید. بررسی ابعاد این خطا، وظیفه مهمی است که باید در اولویت کار دستگاه های ذیربط قرار گیرد. همچنین شناسایی عوامل قصور یا تقصیر در ایجاد این واقعه تاسف‌بار، مطالبه بحقی است که نباید از آن غفلت گردد. مجموعه دستگاه‌های مرتبط باید تدبیری اتخاذ کنند تا راه بر تکرار چنین سانحه تلخی بسته شود و خطایی از این دست تحت هیچ شرایطی به وقوع نپیوندد.
ابراهیم رئیسی، رئیس قوه قضاییه: سازمان قضایی نیروهای مسلح در اسرع وقت با دریافت و جمع‌آوری مستندات مربوط به ستاد کل نیروهای مسلح، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و سازمان هواپیمایی کشور و اخذ توضیح از مقامات مسئول مطلع، نسبت به شناسایی واقعیت قضایی مقصرین بروز این حادثه ناگوار اقدام و برابر ضوابط و مقررات قانونی رسیدگی و نتیجه را به صورت مستمر به اینجانب منعکس نمایند.
اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهوری: حادثه ساقط شدن هواپیمای اوکراینی در اثر خطای انسانی پدافند هوایی، فاجعه‌ای سنگین و ملی است. باید خود را جای تک‌تک بازماندگان این فاجعه، شهروندان ایرانی و مسئولان بگذاریم تا به عمق و ابعاد آن، از قربانی شدن جوانان نخبه تا لطمه دیدن اعتماد اجتماعی و مسائل فنی و نظامی حساس باشیم. همچنان باید پیگیر جدی و شفاف زمینه‌ها و عوامل بروز این خطای زیان بار بود و با همدردی و ژرف‌اندیشی دامنه‌ها و پیامدهای آن را تحمل‌پذیر کرد. خود را شریک داغ سنگین همه خانواده‌های سوگوار و عموم ملت می‌دانم.
محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کشور: روزی غم‌انگیز. نتایج اولیه تحقیقات داخلی توسط نیروهای مسلح: اشتباه انسانی در زمان بحران ناشی از ماجراجویی ایالات متحده به فاجعه منجر شد. عرض تأسف عمیق، پوزش و تسلیت ما به مردم ما، خانواده‌های قربانیان و همه ملت‌های آسیب‌دیده.
سیدعباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد: به سهم خود از خانواده داغداران هواپیمای اوکراینی عذرخواهی می‌کنم و تسلیت مجدد می‌گویم. زخم آنان با اخبار اخیر عمیق‌تر شد. اطلاعیه‌ها و توضیحات فرمانده نیروی هوایی سپاه خوب بود، اما کافی نیست. برای بازسازی اعتماد، جلسه گفتگوی صریح و شفاف مسئولان ستاد مسلح با رسانه‌ها ضروری است.
سیدمحمد خاتمی، رئیس دولت اصلاحات: ای کاش از آغاز با صراحت و صداقت به قصور یا تقصیر دستگاه‌ها و نیروهای مسئول اعتراف می‌شد. این امر می‌توانست اندکی از درد ماتم را بکاهد.
محمدجعفر منتظری، دادستانی کل کشور: نظر به اطلاعیه ستاد کل نیروهای مسلح در خصوص حادثه تاسف‌انگیز سقوط هواپیمای مسافربری اوکراین که در صبحگاه روز چهارشنبه ۹۸/۱۰/۱۸ در حوالی تهران اتفاق افتاد و منجر به جان باختن عده‌ای از هموطنان عزیز و هم‌نوعان غیرایرانی گردید، ضمن اظهار تاثر عمیق از این حادثه دردناک و عرض تسلیت به بازماندگان داغدیده این عزیزان، ضروری است سریعا و با دقت و اهتمام لازم ورود کرده و تحقیقات کامل برای شناسایی کلیه علل و عوامل این حادثه انجام و نتیجه را برای پیگیری‌های بعدی به اینجانب گزارش نمائید.
محمدرضا عارف، رئیس فراکسیون امید مجلس: پرسیدنی است که در جمهوری اسلامی، که قرار بر آن بود که جمهوریت آن، مزین به ارزش‌های انسانی، اخلاقی و اسلامی باشد، چرا و توسط چه کسانی این ارزش‌ها نادیده انگاشته می‌شود و به اعتماد ملت و حاکمیت لطمات جبران‌ناپذیر وارد می‌نماید؟ بر متولیان امر فرض است که در پاسخ به افکار عمومی و احترام به حساسیت‌های شکل گرفته و احساسات پاک ملت، پاسخی در خور بدهند. از موضع نماینده مردم در مجلس شورای اسلامی خواستار استعفا، برکناری و برخورد در خور با مقصران، پنهان کاران و ناصادقان با ملت می‌باشم.
محمدرضا تابش، نایب رئیس فراکسیون امید مجلس: پنهانکاری از بمب و موشک مخرب‌تر بود. مسئولان نظامی و اجرایی که از حادثه باخبر بودند، باید مجازات شوند.
حشمت‌الله فلاحت‌پیشه، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس: متاسفانه مسئولان کشور با لاپوشانی اولیه و سپس تعلل در اعلام واقعیت علت سقوط هواپیمای اوکراینی به منافع ملی کشور، اعتماد عمومی و حیثیت دولت، ملت و کشور آسیب زدند. اگر در همان ابتدا صادقانه موضوع گفته می‌شد، اثر منفی آن کمتر بود.
محمد کاظمی، عضو کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس: در تمام جهان این موضوع معمول است که بر اثر اتفاقات خیلی کوچک‌تر از این موضوع هم مسئولین امر هم عذرخواهی کنند و از سمت خود کنار بروند. بد نیست که این تجربه را یک بار هم در میان مسئولان کشور خودمان شاهد باشیم. به هرحال این خطای انسانی، جان ۱۷۶ نخبه را گرفته است.
احمد توکلی، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام: به قدری از این اتفاق عصبانی و متاسف شدم که توان سخن گفتن ندارم. کسی که این کار را کرده، باید فورا اعلام می‌کرد و مجازاتش را دریافت می‌کرد. اگر در ابتدا و از اول این موضوع مطرح می‌شد، فقط یک اشتباه صورت می‌گرفت. وقتی چند روز این موضوع را کتمان کردند، اشتباه بزرگ‌تری مرتکب شدند. الان مردم، مسئولان را دروغگو می‌دانند.
مجید انصاری، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام: باید با قاطعیت درباره هر دو مسئله یعنی مسببان سقوط هواپیما و مسببان اطلاع ناقص رسیدگی شود؛ با افراد خاطی طبق مقررات برخورد شود و مجازات شوند تا حداقل اعتماد مخدوش شده جامعه ترمیم شود.
سیدمحمد صدر، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام: طبیعی است که برای اشتباه صورت‌گرفته احساسات مردم جریحه‌دار شود. مخصوصا که در این یکی دو هفته اتفاقات متعددی رخ داده است. حتما به خاطر اشتباه صورت‌گرفته، یک برخورد جدی صورت بگیرد.
علیرضا رحیمی، نماینده تهران در مجلس: تاخیر در اعلام شلیک به هواپیمای بوئینگ اوکراینی و تلاش برای قلب حقیقت علاوه بر توهین به مردم شوک بی‌اعتمادی به گزارشات حوادث را در پی داشت. شهدای این فاجعه اسفناک مظلومیت مضاعف پیدا کردند و داغ خانواده‌های مصیبت‌دیده افزون شد. محاکمه و مجازات مسببین و عاملان این فاجعه مورد مطالبه است.
طیبه سیاوشی، نماینده تهران در مجلس: در پرواز اوکراینی، ۱۷۶ زندگی و هزاران آرزو از دست رفت و در روزهای بعد، با دروغ‌گویی‌ها و کتمان‌کاری‌های مراجع مسئول، اعتماد عمومی هزار تکه شد. اگر مردم محرم و امین بودند، به آنان دروغ نمی‌گفتند. درخواست داریم جلسه علنی فردای مجلس به بررسی جوانب این حادثه اختصاص یابد.
هرام پارسایی، نماینده شیراز در مجلس: آقای روحانی و بقیه عزیزان دنبال بیانیه دادن نباشید. خطاکاران در هر رده‌ای یا استعفا دهند، یا عزل شوند.
سیده حمیده زرآبادی، نماینده قزوین،البرز و آبیک در مجلس: روزی را برای تشییع کشته‌شدگان هواپیما تعیین کنید؛ تهران را تعطیل و ۱۷۶ تابوت آماده کنید؛ بر هر کدام هشتاد میلیون بار بنویسید: #نفرین_به_جنگ #نفرین_به_جنگ‌افروز
حمید بعیدی‌نژاد، سفیر ایران در لندن: در اظهارات روز گذشته‌ام (جمعه ۲۰ دی) با رسانه‌های انگلیسی، من یافته‌های رسمی مقامات مسئول در کشورم درباره اینکه موشکی به هواپیمای اوکراینی در آن زمان شلیک نشده و اصابت نکرده است را انتقال دادم. من عذرخواهی می‌کنم و برای انتقال چنین یافته‌های اشتباهی متاسفم.
سعید جلیلی، عضو شورای‌عالی امنیت ملی: فاجعه سقوط هواپیمای مسافربری غمی بزرگ برای همه است. تسلیت و همدردی صادقانه با بازماندگان، عذرخواهی و پیگیری مجدانه موضوع، مرهمی بر این زخم است.
حسام‌الدین آشنا، مشاور رئیس‌جمهوری: آنچه خبر می‌پنداشتند دروغ بود. آنچه دروغ می‌پنداشتند خبر بود. ما -را - گول خوردیم. امان از #پنهانکاری
حسن رضایی‌فر، مدیرکل بررسی سوانح سازمان هواپیمایی کشور: وقتی که سانحه اتفاق افتاد اولین اقدامی که انجام دادم این بود که با مقامات ذیربط تماس گرفتم و همه مقامات ذیربط به من اطمینان دادند که در مرکز کشور چنین عملیات نظامی انجام نشده است.
حجت نظری، سخنگوی شورای شهر تهران: باورپذیر نیست که مسئولان سه روز از واقعیت بی‌خبر باشند! به مردم دروغ گفته شده و علاوه بر مجازات خاطیان، استفای دروغگویان و خطاکاران هم لازم است. معنا ندارد مسئولی روز جمعه بگوید به لحاظ فنی حرکت پدافندی امکان ندارد اما صبح شنبه عکس آن اعلام شود!
صادق زیباکلام، اصولگرا و استاد دانشگاه: شرایطی که هواپیمای اوکراین مورد هدف قرار گرفت، بی‌شباهت با وضعیت ایرباس ما نبود. با این تفاوت که آمریکایی‌ها بلافاصله که متوجه اشتباه اسفناک‌شان شدند، اعتراف کردند. اما ما سه روز به عالم و آدم دروغ گفتیم و بلندگوهای تبلیغاتی‌مان طبق معمل یک سری تئوری‌های توطئه به مردم تحویل دادند.
حسین انتظامی، معاون سینمایی و معاون سابق مطبوعاتی وزیر ارشاد: تاخیر در اعلام ماجرای هواپیمای اوکراینی مرجعیت رسانه‌ای داخل را به چالش کشید و به رسانه‌ای دیگر اعتبار بخشید. چاره کار، علاوه بر عذرخواهی، سپردن مدیریت افکار عمومی به اهل فن است نه شعار پیشگان هیجان زده.
واکنش مقامات خارجی
ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری اوکراین: امروز صبح خوبی نبود اما حقیقت را به ارمغان آورد. اوکراین خواهان پاسخگویی ایران، بازگشت اجساد جان‌باختگان، پرداخت غرامت به خانواده‌های قربانیان و عذرخواهی رسمی ایران است. تحقیقات در این زمینه می‌بایست بدون تعلل ادامه پیدا کند و بدون مداخله کامل شود.
ایگور روماننکو، معاون سابق ستاد کل نیروهای مسلح اوکراین: هدف قرار گرفتن هواپیمای بوئینگ ۷۳۷ متعلق به خطوط هوایی این کشور در تهران عمدی نبوده و احتمال وقوع چنین رویدادهایی در شرایط بحران و شرایط جنگی افزایش پیدا می‌کند. جنگ اعراب و اسرائیل را در سال ۱۹۶۷ به خاطر بیاورید. در این جنگ تعداد زیادی هواپیما در اثر شلیک‌های خودی ساقط شدند. الان هم به نظر می‌رسد رویداد مشابهی صورت گرفته است.
جاستین ترودو، نخست‌وزیر کانادا: پس از اذعان مسئولان ایران به هدف‌گیری هواپیمای اوکراینی، این کشور باید پاسخگو باشد.
یوری شویتکین، معاون کمیسیون امنیت و دفاع دومای روسیه: باید به این واقعیت توجه داشت که اقدامات تحریک‌آمیز آمریکا علیه ایران، باعث بروز این حادثه ناگوار شده است. ما اقدامات آمریکا در این زمینه را محکوم می‌کنیم چراکه آنها گاه و بیگاه ایرانی‌‍ها را تهدید به حمله می‌کنند.
ادگار رینکویکس، وزیر امور خارجه لتونی: مهم است که ایران اعلام کرده نیروهای مسلح آن به طور غیرعمدی پرواز بین‌المللی PS۷۵۲ اوکراینی را سرنگون کردند. این یک اشتباه بسیار غم‌انگیز بود. باید تحقیقات بیطرفانه انجام گرفته و کسانی که مسئول آن بوده‌اند، پاسخگو باشند.
واکنش هنرمندان
اصغر فرهادی، فیلم‌ساز و کارگردان: سراسر وجودم را غم و خشمی فرا گرفته که نمی‌دانم با کدام کلمات آن را فریاد بزنم. چگونه این سرنوشت تلخ را که بر این سرزمین مظلوم و ستمدیده چنگ انداخته، مویه کنم؟! ای کاش باور می‌کردیم بهشت رفتنی نیست، بهشت ساختنی است.
رخشان بنی‌اعتماد، فیلم‌ساز و کارگردان: فریاد در گلوی‌مان خفه شده؛ در اعتراض به سیاست‌های ننگ‌آور جهانی و شرم‌زده. از این همه دروغ و فریب داخلی. همدرد با همه قربانیان معترض هموطن و کشته شدگان پرواز ۷۵۲ اوکراین پاسخ این سوال را می خواهم. چرا حتا یک نفر از این مسئولان، خجالت‌زده از فاجعه پیش‌آمده اعلام استعفا نمی‌کند؟
تهمینه میلانی، فیلم‌ساز و کارگردان: ما قبل از این که مهندس باشیم، کارگر باشیم، فیلم‌ساز باشیم، نظامی باشیم و … انسانیم. همدلی با انسان‌های مصیبت دیده، وظیفه تک تک ماست. با بروز این فاجعه ملی، روان جامعه صدمه دیده است.
همایون شجریان، خواننده و موسیقی‌دان: به حالمان باید خون گریه کرد. میان هزار جور دغدغه و افسوس و غصه و ای کاش و آرزو ... کار انسان از بی‌لیاقتی عده‌ای باید به جایی کشیده بشه که آرزو کنیم ای‌کاش حداقل خبر حکایت از نقص فنی داشته باشه. چراکه کمتر آتیش بگیره دلهامون و کمتر زخم بخوره روح و جان خانواده‌های مصیبت‌دیده. که این هم افسوس دیگری شد بر روی هزاران.
کارن همایونفر، موسیقی‌دان و آهنگساز: اگر ترامپ بزرگ‌ترین خطای راهبردی استراتژیک آمریکایی‌ها را انجام داد، دولت ما هم از قافله عقب نماند و بزرگ‌ترین دروغ تاریخ را تحویل ملت داد. اعتراف به دروغ هم چیزی از جرم‌تان کم نخواهد کرد.