به گزارش همشهری آنلاین به نقل از بیزینس اینسایدر، با وجود اینکه سازمان هواپیمایی آمریکا، ایران را منطقه پرواز ممنوع برای هواپیماهای آمریکایی اعلام کرد، خطوط هوایی برخی کشورهای دیگر نیز از این دستور پیروی کردند. سی‌ان‌ان از ترسیم مسیرهای جدید پروازی توسط خطوط هواپیمایی انگلستان و فرانسه (KLM) برای دور زدن آسمان ایران خبر داده است. این درحالی است که برای بسیاری از خطوط هواپیمایی خاورمیانه مانند امارات و اتحاد که سالانه مسافران بسیاری را به دیگر نقاط جهان هدایت می‌کنند، عبور نکردن از آسمان خلیج فارس غیرممکن به نظر می‌رسد.
برای قطر اما موقعیت از این هم دشوارتر است؛ بر اساس گزارش سیمپل فلای، بنابر تحریم‌های اقتصادی که کشورهای حوزه خلیج فارس و هم‌پیمانانشان مانند مصر در مورد قطر اعمال کرده‌اند، هواپیماهای قطری نمی‌توانند از فضای آن کشورها استفاده کنند و آسمان ایران جایگزین مناسبی برای اتصال خطوط هوایی این کشور به کشورهای غربی شد. قطر رسما دو روز پیش اعلام کرد که مسیر پروازی خود را تغییر نخواهد داد و همچنان از آسمان ایران استفاده می‌کند.
- مسیرهای جایگزین چه مشکلاتی را در پی خواهند داشت؟
به گزارش الجزیره، هر روز حدود یک هزار هواپیما از آسمان ایران و عراق عبور می‌کنند که با این تصمیم جدید مسیرهای دیگری مانند افغانستان و پاکستان، یا مسیر کوتاه‌تری مانند عربستان و مصر به عنوان جایگزین مسیر هوایی فعلی مطرح می‌شوند.
باید در نظر داشت که با وجود احتیاطی بودن این تصمیم، مشکلات اقتصادی و عملیاتی زیادی برای خطوط هوایی آسیا و اروپا که در مسیر بین اروپا و آسیا از ایران می‌گذرند پیش می‌آید. پروازهای طولانی‌تر (حدود ۴۵ دقیقه تا یک ساعت با توجه به نوع پرواز)، هزینه سوخت بیشتر برای ناوگان هوایی دوربرد در منطقه آسیا و اقیانوسیه و به تبع آن تحمیل هزینه‌های بیشتر برای مسافران (تا حدود ۵۰ درصد افزایش نرخ)، برخی از مشکلاتی است که تصمیم انتخاب مسیر پروازی جایگزین ممکن است بر این شرکت‌های هواپیمایی تحمیل کند.
الجزیره نوشت: بر اساس گزارش‌های سالانه بسیاری از شرکت‌های هوایی آسیای جنوب شرقی مانند خطوط هوایی سنگاپور، تایلند، مالزی و کاتای پسیفیک هنگ کنگ در سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ دچار چالش‌های اقتصادی بودند و مدیریت هزینه‌های مازاد برای آنها دشوار خواهد بود.
پیش از این، در ژوئن ۲۰۱۹ و پس از ساقط شدن پهپاد آمریکایی که به مرزهای هوایی ایران تجاوز کرده بود نیز یک منطقه پرواز ممنوع بر فراز ایران اعلام شده بود و پرواز هواپیماها تنها در ارتفاع ۶۰ هزار پایی مجاز اعلام شد. ارتفاعی که تقریبا دو برابر ارتفاع ممکن برای جت‌های مسافربری معمولی است. پس از حادثه اخیر نیز، میدیل‌ایست آی از اطلاعیه آژانس ایمنی هوانوردی اروپا خبر داد که بعد از اعلام ارتفاع مجاز ۲۵ هزار پایی برای پرواز، شرکت‌های هوایی را به پرهیز از عبور از آسمان ایران فراخوانده است.
این در حالی است که مسیریابی مجدد، علاوه بر آنکه به شاخصه‌هایی چون آب و هوا، باد، فضای هوایی و غیره وابسته است، برخی خطوط را هم به داشتن پروازهای طولانی‌تر مجبور خواهد کرد. به عنوان نمونه می‌توان به پرواز خطوط هوایی کانتاس استرالیا از پرث (در غرب استرالیا) به لندن اشاره کرد. این پرواز که حدود ۱۷ ساعت به طول می‌انجامد، در صورت تغییر مسیر هوایی علاوه بر تحمیل افزایش زمان و هزینه پرواز، نیاز به یک توقف اضافه برای سوخت گیری یا کم کردن حداقل ۹۰ مسافر از هر پرواز جهت کاهش وزن خواهد داشت.
- ایران در شرایط کنونی با چه چالش‌هایی روبرو است؟
وجه دیگر ماجرا، چالشی است که صنعت هوایی ایران با آن روبرو شده است. بنابر قوانین بین‌المللی، هر کشور همانطور که اختیار مرزهای زمینی خود را دارد، نسبت به مرزهای هوایی خود نیز مالکیت دارد. کشورهای مختلف برای عبور هواپیماها از آسمان خود هزینه‌ای را که به هزینه پرواز موسوم است مشخص کرده‌اند. این هزینه بر اساس پارامترهای مختلفی اندازه گیری می‌شود. این پارامترها از استاندارد مشخصی تبعیت نمی‌کنند بلکه بنابر شرایط هر کشور تعیین می‌شوند. از پارامترهای اصلی تعیین این هزینه، مسافت پروازی هواپیما بر آسمان کشورها و نیز وزن آن هواپیما است.
طبق اعلام قبلی شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران، نرخ هزینه پروازی بر فراز آسمان کشور ما، به ازای هر یک تن وزن هواپیما، چهار هزارم دلار در هر کیلومتر است؛ بر اساس این گزارش آمار منتشرشده توسط شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران نشان می‌دهد تعداد پروازهای عبوری از آسمان ایران در سال‌های اخیر با رشد قابل قبولی مواجه بوده است. رئیس شرکت فرودگاه‌های ایران شمار پروازهای عبوری از آسمان ایران را در آذرماه امسال، ۹۰۰ پرواز در روز گزارش کرد. به گفته سیاوش امیرمکری درآمد ایران از این منبع در سال ۱۳۹۷، ۱۷۰۰ میلیارد تومان بوده است.
بنابر گزارش دویچه وله، جنگ داخلی اوکراین که منجر به اصابت موشک و سقوط هواپیمای مسافربری مالزی بر فراز این کشور در سال 2014 شد، تحریم هوایی قطر و جنگ‌های داخلی در کشورهای منطقه همه از دلایلی بودند که موجب رونق پروازهای عبوری از آسمان ایران شدند. مسئولان و کارشناسان در حوزه ناوبری هوایی تا پیش از شروع دور جدید تنش‌ها میان ایران و آمریکا که به سقوط هواپیمای مسافربری بر فراز ایران منجر شد، امیدوار بودند که آسمان ایران با پروازهای عبوری بیشتر، درآمد قابل توجهی برای این صنعت به ارمغان بیاورد؛ درآمدهایی که طبق مقررات ایکائو باید صرف زیرساخت‌های هوانوردی و فرودگاهی شود.
اکنون با توجه به شرایط به وجود آمده و هشدار برای دور زدن آسمان ایران، کارشناسان از کاهش جدی درآمد شرکت فرودگاه‌های ایران که می‌تواند هزینه‌ای جدی برای صنعت هوایی ایران به وجود بیاورد سخن می‌گویند. مسئولان این حوزه می‌گویند ۶۸ درصد درآمد شرکت فرودگاه‌ها در ایران از محل پروازهای عبوری و ۲۰ درصد از خدمات هوانوردی است.
بنابراین تصمیم جدید برخی شرکت‌های هوایی مبنی بر جایگزینی مسیر عبور پروازهای خود و اجتناب از فضای هوایی ایران، در ابعاد مختلف تبعاتی را برای همه طرف‌ها به دنبال خواهد داشت، باید دید با فاصله گرفتن از وقایع اخیر، آیا پایبندی به تصمیم مذکور امکان خواهد داشت یا خیر.
در این رابطه می‌توانید فیلم زیر را مشاهده کنید:
فایل آن‌را از اینجا دانلود کنید: video/mp4