همشهری آنلاین: مؤلفه‌های کیفیت زندگی در فضاهای شهری شامل شاخص‌های کیفیت محیط اقتصادی محیط کارکردی، حمل‌ونقل، فرهنگی، اجتماعی و محیط‌زیستی تنها زمانی می‌تواند به سطوح رضایتمندی شهروندی منتهی شود که برنامه‌ریزی‌ها و سیاستگذاری‌ها برپایه مطالعات جامع و نیازسنجی صحیح از وضع موجود و مطلوب شهر بنا شده باشد.در چنین شرایطی می‌توان چشم‌اندازی روشن از نیل به اهداف توسعه پایدار شهری و بهبود کیفیت زندگی ترسیم کرد.
این مهم به‌ویژه در شهر تهران به واسطه تمرکز جمعیتی و محوریت سیاسی و اقتصادی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. مطالعات مؤلفه‌های کیفیت زندگی در فضاهای شهری شهر تهران نشان می‌دهد سطح رضایت از شاخص‌های کلی کیفیت زندگی شهری بین کم تا متوسط است. و سنجش کیفیت زندگی شهری در کلانشهر تهران در مقایسه با تجارب شهرهای دنیا در برخی پژوهش‌ها ۱۹ عامل را به‌عنوان عوامل اصلی مؤثر بر کیفیت زندگی در کلانشهر تهران معرفی کرده است که از مهم‌ترین آنها می‌توان به دسترسی به کاربری‌های خدماتی و رفاهی، وضعیت بهداشت، سلامت، محیط‌زیست، حمل‌ونقل عمومی، تأسیسات شهری، کیفیت معابر و ایمنی در شهر اشاره کرد.
نتایج مطالعات نشان داده است که توسعه متوازن شهــرها به‌ویژه در حوزه گسترش فضاهای سبز شهری، ترمیــم و بازآفرینی سکونت‌های غیررسمی، راهبردهای یکپارچه برای توسعه فن‌آوری‌های نوین و انرژی‌های تجدیدپذیر، حمایت از برنامه‌ریزی شهری هوشمند و پایدار، کاهش خطرات اقتصادی ناشی از تغییرات آب و هوا منجر به بهبود کیفیت زندگی شهری می‌شود.
بنابراین، لازم است با اتخاذ راهبردهای توسعه پایدار و تکیــه بر برنامه‌ریزی پژوهش محور، ضمن شناسایی صحیح نیازها و اولویت‌سنجی اقدامات متناسب با منابع موجود، برای ارتقای شاخص‌های کمّی و کیفی در کلانشهر تهران قدم برداشت. بررسی‌های ظرفیت تـوان محیط‌زیستی شهر باید با نگاه آینده‌نگر و توجه به کاهش پیامدهـای محیط‌زیستی مبتنی بر پژوهش‌های کاربردی انجام شود و سهم کاربست‌های نتایج مطالعــات در مدیریت اجـرایی و نظام برنامه و بودجه‌ریزی اثرگذار بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد.
این رویکرد به‌عنوان یک وظیفه اداری یا تکلیف برنامه‌ای تلقی نمی‌شود بلکه نیاز وضعیت کنونی است و تلاش برای حرکت در مسیر تعالی، لازمه پژوهش‌های کاربردی و همراه با کاربست‌های عملیاتی است.
*رئیس کمیسیون سلامت، محیط‌زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران
منبع:ویژه نامه شهرپژوه