همشهری‌آنلاین-سمانه معظمی: به گزارش سایت سازمان بهداشت جهانی، این ششمین بار در تاریخ سازمان مذکور است که چنین هشداری داده شده. موارد اضطراری بهداشتی بین‌المللی پیشین شامل شیوع ابولا در کنگو و در غرب آفریقا، ویروس زیکا، آنفلوآنزای خوکی و فلج اطفال بودند.
دولت چین تاکنون اقدامات گوناگونی برای کنترل کرونا در پیش گرفته است. ساخت یک بیمارستان در ۱۰ روز و یک بیمارستان در دو هفته، دستور ممنوعیت استفاده از خودرو در شهرهایی که در قرنطینه هستند و تعطیلی مدارس از جمله آن‌هاست. هرچند این اقدامات هنوز نتوانسته جلوی سرعت رشد این بیماری را بگیرد.
تاکنون بیش از ۷۰۰ نفر به دلیل ابتلا به این ویروس جان خود را از دست داده‌اند. آمار مبتلایان به این بیماری نیز در حال افزایش است و به عددی فراتر از ۳۰ هزار نفر رسیده است.
در ادامه پنج بیماری را که پیش از کرونا، شیوع آن‌ها هشدار بین‌المللی سازمان بهداشت جهانی را به دنبال داشت و اقداماتی که برای کنترل آن‌ها انجام شد مرور کرده‌ایم:
موج اول ابولا
اولین موج شیوع ابولا که منجر به صدور هشدار سازمان بهداشت جهانی شد، بین سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۶ در غرب آفریقا در کشورهایی مانند گینه، سیرالئون و لیبریا پدیدار و منجر به ابتلای ۲۸ هزار و ۶۱۶ نفر و کشته شدن ۱۱ هزارو ۳۱۰ نفر شد.
به دنبال اعلام وضعیت هشدار سازمان بهداشت جهانی، بسیاری کشورها محدودیت‌هایی برای سفر به آفریقا اعمال کردند.
بد نیست بدانید این سازمان به دلیل تاخیر در واکنش به شیوع ابولا به صورت گسترده مورد انتقاد قرار گرفت، زیرا بعد از ۹ ماه از آغاز شیوع، مرداد ۹۳ (آگوست ۲۰۱۴) وضعیت اورژانسی بین‌المللی اعلام کرد.
در اوایل تابستان ۲۰۱۴ به دلیل کمبود منابع و زیرساخت‌ها مانند بیمارستان و پزشک در کشورهای درگیر این بیماری، سازمان‌های بین‌المللی خواستار کمک و حمایت کشورهای دیگر شدند. همه بیمارستان‌ها امکان و ظرفیت ارائه خدمات به بیماران دیگر را نداشتند و حتی زمین مناسب و کافی برای دفن اموات وجود نداشت.
در مرداد همان سال سازمان پزشکان بدون‌مرز به دلیل رشد سریع بیماری موقعیت را «آشفته» و اقدامات درمانی را «ناکافی» برآورد کرد. بسیاری از بیمارستان‌ها به دلیل کمبود نیرو و ترس از شیوع بیماری بسته شدند و در نتیجه افرادی که بیماری‌های دیگر داشتند با مشکلاتی روبه رو شدند. پایان تابستان، کمبود امکانات درمانی در سه کشور درگیر ابولا به اوج خود رسید تا حدی که در کشور لیبریا حتی یک تخت بیمارستانی برای بستری بیماران مبتلا وجود نداشت.
طبق اعلام سازمان بهداشت جهانی در ۱۹ سپتامبر همان سال، بیمارستان‌های کشور سیرلیئون ۳۵ درصد و کشور لیبریا ۲۰ درصد نیاز بیماران به بستری شدن را پاسخگو بودند. اواخر پاییز بالاخره سطح خدمات درمانی به مبتلایان به شرایط عادی و کافی برگشت.
زمستان ۲۰۱۵ کشور روسیه در شهر کیندیا در گینه یک مرکز درمانی و تحقیقاتی مجهز راه‌اندازی کرد. از سوی دیگر برخی سازمان‌های بین المللی امکانات حمایتی و محافظتی مانند کیت‌های درمانی شامل لباس مخصوص، دارو و مواد ضدعفونی کننده برای خانواده‌هایی که در خانه از بیماران نگهداری می‌کردند فراهم کردند.
در سال ۲۰۱۵ گروه توسعه سازمان ملل متحد اعلام کرد که شیوع ابولا به دلیل محدودیت تجارت و گردشگری، بستن مرزها، کنسل شدن پروازها و کاهش سرمایه‌گذاری خارجی باعث رکود اقتصادی کشورهای آفریقای غربی و دیگر کشورهای این قاره شد.
ابولا در اسپانیا
پاییز سال ۲۰۱۴ هم‌زمان با شیوع ابولا در کشورهای آفریقایی، گزارش‌هایی از ابتلای برخی از افراد کادر پزشکی اسپانیا به این بیماری منتشر شد. اکتبر این سال، مقامات این کشور انتقال انسان به انسان این بیماری را خارج از خاک آفریقا تایید کردند. فرد مبتلا به صورت داوطلبانه برای درمان به آفریقا رفته بود. البته پس از ابتلای هفت نفر به این بیماری تا دوم دسامبر همان سال، سازمان بهداشت جهانی خبر پایان شیوع ابولا را در اسپانیا منتشر کرد. خوشبختانه کسی در این کشور در اثر ابتلا به این بیماری جان خود را از دست نداد. این در حالی است که بیش از ۱۰۰ هزار نفر در همان زمان قربانی ابتلا به ابولا شدند.
سازمان بهداشت جهانی از اسپانیا برای اقدامات شدید و جامع برای شناسایی، کنترل و پیشگیری از شیوع ویروس تقدیر کرد.
موج دوم ابولا
اوج شیوع دومین اپیدمی بزرگ ابولا در جهان، تابستان سال ۲۰۱۸ در کنگو آغاز شد و تا پاییز امسال ادامه داشت. سازمان جهانی بهداشت بالاخره تیر امسال پس از رسیدن ویروس ابولا به یک شهر دو میلیون نفری در کنگو و هشدار بسیاری از کارشناسان سلامت درباره قدرت شیوع ویروس در فراتر از مرزها، وضعیت اضطراری بهداشت بین‌المللی را درباره شیوع این بیماری اعلام کرد. این برای پنجمین بار در تاریخ سازمان جهانی بهداشت بود که چنین اعلامی انجام شد.
کشور کنگو از سال ۱۹۷۶ تاکنون ۱۰ بار شیوع ویروس ابولا را تجربه کرده است، درنتیجه دست‌اندرکاران سلامت این کشور در تشخیص، قرنطینه کردن افراد مبتلا و کنترل شیوع ویروس ماهر شده‌اند.
موجی از نگرانی‌ها در کشورهای همسایه این کشور پس از رسیدن بیماری به یک شهر مرزی آغاز شد. در این زمان، سازمان بهداشت جهانی کشورهای دیگر را فراخواند تا برای کنترل این ویروس به کمک کنگو بیایند. در نهایت گروه‌ها و کشورهای مختلف ۱۰۰ میلیون دلار برای کنترل این بیماری هزینه کردند.
۸۰۰ نیروی انسانی از سوی سازمان بهداشت جهانی در کنار نهادهای ملی و بین‌المللی برای کمک به دولت کنگو در این کشور مستقر شده‌اند و این کمک‌ها هنوز ادامه دارد. اما کارشناسان معتقدند فقط درمان دارویی نمی‌تواند این ویروس را متوقف کند و ریشه‌کنی آن نیاز به اعتمادسازی عمومی و همکاری با سازمان‌های محلی برای دسترسی به اقشار آسیب‌پذیر دارد.
این بیماری تاکنون ۳۴۲۱ مبتلا و ۲۲۴۲ قربانی داشته‌است.
زیکا
زیکا نوعی بیماری ویژه مناطق استوایی است که از طریق پشه از انسانی به انسان دیگر منتقل و با انتقال ویروس از مادر مبتلا، به جنین موجب ایجاد نقایص مادرزادی و مرگ در نوزادان می‌شود. همه‌گیری این ویروس اوایل سال ۲۰۱۵ در برزیل آغاز شد و به کشورهای دیگر در قاره امریکا و آسیا نیز رسید. با توجه به بی‌علامت بودن ویروس زیکا، اعلام آمار دقیق مبتایان به این بیماری مشکل است.
زمستان ۲۰۱۶ سازمان بهداشت جهانی وضعیت هشدار عمومی بین‌المللی اعلام کرد و بسیاری کشورها محدودیت سفر به کشورهای درگیر مانند برزیل، کلمبیا، اکوادور، مکزیک، جامائیکا، سنگاپور، تایلند و ویتنام اعمال کردند.
با گسترش بیماری، مقامات این کشورها از زنان خواستند بارداری خود را به تعویق بیاندازند و به زنانی که مشکوک به ویروس بودند اجازه سقط جنین می‌دادند. باتوجه به انتقال ویروس از طریق پشه، استفاده از اسپری‌های دافع حشرات، پوشیدن لباس‌های آستین‌بلند و استفاده از پشه‌بند در کشورها رایج شد.
۶۰ درصد نیروهای نظامی برزیل یعنی حدود ۲۲۰ هزار سرباز به منظور هشدار و آموزش به مردم برای اجتناب از قرارگرفتن در معرض پشه حامل زیکا، بسیج شدند. زمستان ۲۰۱۶ شرکت گوگل یک میلیون دلار برای کنترل این بیماری به یونیسف پرداخت کرد.
نوامبر سال ۲۰۱۶ سازمان بهداشت جهانی پایان همه‌گیری زیکا را اعلام کرد. خوشبختانه تحقیقات خوبی برای ساخت واکسن این بیماری در حال اجراست.
آنفلوآنزای خوکی
سال ۲۰۰۹ آنفلوآنزای خوکی در مکزیک همه‌گیر شد و ۱۷ هزار نفر در سرتاسر جهان جان خود را در اثر ابتلا به این بیماری از دست دادند.
درست چند روز بعد از اولین بروز این بیماری، دولت مکزیک اقدامات پیشگیرانه و کنترل کننده متفاوتی را برای کاهش خطر گسترش این بیماری اعمال کرد. صدها سرباز و افسر پلیس از سوی دولت برای توزیع ۶ میلیون ماسک بین مردم بسیج شدند. مکان‌های عمومی مانند مدارس و موزه‌ها در شهر مکزیک و شهرهای اطراف حدود یک ماه تعطیل شدند. همچنین برنامه قرنطینه در فرودگاه‌ها، ایستگاه‌های مرکزی اتوبوس و مرزهای زمینی اعمال شد.
کنترل این بیماری حدود ۲۰۰ میلیون دلار هزینه روی دست مسئولان دولتی و سازمان‌های جهانی گذاشت.
فلج اطفال
فلج اطفال بهار سال ۲۰۱۴ در کشورهای آسیایی از جمله افغانستان، پاکستان، سوریه و عراق و آفریقایی مانند کامرون و گینه شایع شد. بعد از ریشه‌کن شدن این بیماری در سال‌ها قبل از این تاریخ، سازمان بهداشت جهانی بهار ۲۰۱۴ این شیوع جدید را یک رویداد غیرعادی برآورد و وضعیت هشدار بین‌المللی بهداشت عمومی اعلام کرد. این سازمان به همین دلیل خواستار اتحاد جهانی برای گسترش این بیماری شد.
کمپین‌های ایمن‌سازی و الزام تزریق واکسن پیش از سفر خارجی از اقداماتی بود که برای کنترل فلج اطفال در این کشورها انجام شد. هزینه کنترل این بیماری در همان سال حدود یک میلیار دلار برآورد شد.
برخی از کارشناسان معتقدند باید بپذیریم که فلج اطفال ریشه‌کن نمی‌شود، زیرا تا به حال چند بار از مهلت‌های تعیین‌شده برای ریشه‌کنی فلج اطفال عبور شده‌است. آمارها حاکی است در حال حاضر این ویروس هنوز در شمال هند، شمال نیجریه، افغانستان و پاکستان یافت می‌شود.
حال باید دید ویروس کرونا چه زمانی از وضعیت هشدار جهانی خارج خواهد شد. هرچند با توجه به گفته یک پزشک چینی که اعلام کرده افراد مبتلا به این ویروس حتی اگر به ظاهر درمان شوند با احتمال ابتلا به عفونت ویروسی شبیه به سارس روبه‌رو هستند، آینده این ویروس مبهم و ناشناخته است.