همشهری آنلاین:باخاتمه جنگ جهانی دوم و آغاز نیمه دوم قرن بیستم میلادی، کارخانه‌های خودروسازی به‌عنوان نمادهای توسعه صنعتی در اروپا و آمریکا گسترش پیدا می‌کردند و شهرنشینانی که هر روز جمعیتشان به واسطه اشتغال در مراکز صنعتی بیشتر می‌شد، بازار هدف تولیدات خودرو بودند و تردد در شهرها افزایش می‌یافت.بر همین اساس، مدیران شهری اقدام به توسعه و ساخت شبکه بزرگراهی کردند و در عمل، میزان بزرگراه‌های هر شهر شاخصی برای ارزیابی توسعه‌یافتگی آن محسوب می‌شد.
در دهه‌های بعد با بروز آسیب‌هایی مثل حاشیه‌نشینی و ترافیک‌های سنگین در کنار بحران‌های جهانی انرژی و محیط‌زیست، این نگاه حاصل شد که مسیر حل مشکلات شهر از توسعه شبکه معابر نمی‌گذرد؛ پس راهبردهایی مانند توسعه حمل‌ونقل عمومی و مدیریت تقاضای سفر مورد استفاده قرار گرفت. با نزدیک شدن به قرن بیست و یکم و بروز انقلاب ارتباطات، مدیریت ترافیک با بهره‌گیری از فن‌آوری‌های جدید و اطلاع‌رسانی مورد توجه قرار گرفت. در تمام این مسیر می‌توان مشاهده کرد که نظام مدیریت شهری تهران تا حد امکان پابه‌پای رویکردهای جهانی پیش آمده است که نمونه‌های آن در آغاز بزرگراه‌سازی در دهه‌های ۴۰ و ۵۰ شمسی، ایجاد محدوده طرح ترافیک در دهه ۶۰ و ایجاد مرکز کنترل ترافیک در دهه ۷۰ مشاهده می‌شد.
اما اتفاق اصلی که متأسفانه تهران در همراهی با آن دچار مشکل شده است، در ۲ دهه اخیر بروز کرده و آن غلبه رویکرد انسان‌محوری بر رویکرد خودرومحوری در مدیریت شهرهاست. در حالی که در شهرهای توسعه‌یافته به‌طور متوسط، بیش از ۲۵ درصد سفرها با انواع وسایل حمل‌ونقل پاک اتفاق می‌افتد، شاهد آن هستیم که سهم این نوع از سفرها در شهر تهران کمتر از ۲ درصد است و در مقابل سهم ۲۵ درصدی وسایل شخصی در تهران افزون بر ۵۰ درصد است. انسان‌محوری به آن معناست که شهر را مناسب افراد و پاسخ به نیازهای اجتماعی آنان و با توجه به پارامترهای زیست‌محیطی و اقتصادی طراحی کنیم، نه متناسب با تردد روان‌تر و بیشتر خودروها، در شهر انسان‌محور تلاش می‌شود که با جابه‌جایی کمتر خودروها دسترسی بیشتری فراهم شود و این امر در قالب خیابان‌های شهری که خطوط ویژه و ایستگاه‌های حمل‌ونقل عمومی، پیاده‌روهای بسیارخوب و مسیرهای دوچرخه‌سواری مناسب دارند متبلور می‌شود.
اگرچه در سال‌های اخیر شهرداری تهران به‌ویژه مجموعه حمل‌ونقل و ترافیک در این زمینه گام‌هایی برداشته ولی رویکرد انسان‌محور هنوز به رویکرد غالب تبدیل نشده است. اتفاقی که علاوه بر همگامی و همسویی تمام ارکان مدیریت شهری از شورای‌شهر تا معاونت‌های مختلف شهرداری (به‌ویژه شهرسازی، عمران و حمل‌ونقل) نیازمند حمایت و برنامه‌ریزی از جانب مجلس و دولت نیز هست تا گام‌های مثبتی که در شهر برداشته می‌شود بی‌تأثیر نشود و همه شهروندان امکان بهره‌مندی از برکات و مزایای آن را پیدا کنند.
منبع:ویژه نامه شهرپژوه