همشهری آنلاین/زینب زینال زاده: شهرهای دنیا در حال توسعه‌اند و کلانشهر تهران هم از این قاعده مستثنا نیست. شهر، زمانی می‌تواند زیست‌پذیر باشد که در تمام بخش‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، شهری و... و. توسعه یابد و در مسیر پیشرفت قرار گیرد. برای چنین توسعه‌ای نیاز به مطالعه و تحقیق و پژوهش است. مطالعاتی که اگر حمایت نشوند، کاربردی نمی‌شوند و تأثیری در روند توسعه نخواهند داشت. دکتر «علی‌اکبر کریمی»، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس براین باور است که بی‌شک شهر نیازمند توسعه است و این کار محقق نمی‌شود مگر به پشتوانه فعالیت‌های پژوهشی و تحقیقاتی.
چه ارگان و نهادی در توسعه شهری بیشترین سهم را دارد؟
واقعیت این است که توسعه شهری موضوعی بسیار گسترده است و ابعاد متنوعی دارد. بیشترین موضوعاتی که در توسعه شهری مطرح می‌شود، جزء وظایف شهرداری‌هاست. البته نهادها و دستگاه‌های دولتی و حاکمیتی دیگری در این امر دخالت دارند، اما شهرداری بیشترین سهم را در این زمینه دارد.
آیا توسعه شهری در دهه‌های اخیر دچار تحول شگرف شده و به موضوعی چندوجهی و پیچیده تبدیل شده است؟
این موضوع حقیقت دارد و باید پذیرفت که طی دهه‌های گذشته، مسائل حوزه توسعه شهری از سادگی به سمت پیچیدگی رفته است. یکی از مسائلی که مصداق بارز این ادعاست حمل‌ونقل درون‌شهری است. در گذشته این موضوع به دلیل کم بودن شبکه‌های معابر شهرها و تعداد کم وسایل نقلیه، موضوعی ساده تلقی می‌شد، اما امروزه به دلیل گستردگی شهرها و وجود میلیون‌ها دستگاه انواع وسایل نقلیه سبک و سنگین، موضوع حمل‌ونقل درون‌شهری و ترافیک را به پیچیده‌ترین مسائل حوزه توسعه شهری تبدیل کرده است.
برای پاسخ دادن به پیچیدگی شهرهای توسعه‌یافته چه باید کرد؟
پرداختن به همه مسائل و مشکلات موجود در شهرهای توسعه‌یافته نیاز به دانش، تخصص و علم دارد. با توجه به اینکه مسائل مربوط به حوزه شهری جدیدند، به‌طور قطع باید برای حل آنها کار تحقیقاتی و پژوهشی انجام شود.
به‌طور نمونه در ۵۰ سال گذشته با پدیده ترافیک مواجه نبودیم، اما الان در بسیاری از کلانشهرها به یکی از معضلات جدی تبدیل شده است و به همین‌دلیل، انجام تحقیقات و پژوهش‌های علمی با رویکرد کاربردی در هر شهر، کلانشهر و کشور نه تنها می‌تواند به حل این معضل و پدیده کمک کند، بلکه به یک ضرورت تبدیل شده است.
مهم‌ترین راهکار ارائه شده برای رفع معضلات حوزه حمل‌ونقل شهری چیست؟
در بسیاری از شهرهای بزرگ موضوع‌هایی که مدیران شهری دنبال می‌کنند کاستن تردد وسایل نقلیه خصوصی و تأکید بر استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی است. انواع وسایل حمل‌ونقل عمومی از وسایل نقلیه سنگین مانند اتوبوس‌هایی با ظرفیت بالا گرفته تا مترو و تراموا و مونوریل در جهان مورد استفاده قرار می‌گیرند. بهره‌برداری از این وسایل نقلیه با توجه به شرایط اقلیمی و محیطی و سرزمینی، نیازمند پژوهش است. در واقع به کمک همین پژوهش‌هاست که می‌توان با حداقل هزینه و سرمایه‌گذاری بهترین روش خدمت‌رسانی را انتخاب کرد و به هدف مطلوب رسید.
آیا به‌نظر شما پژوهش‌های انجام شده به‌ویژه در حوزه حمل‌ونقل کاربردی‌اند و به حل مشکلات شهرها کمک کرده‌اند؟
در کشور ما با توجه به وجود شورای عالی حمل‌ونقل و ترافیک که در وزارت کشور تشکیل می‌شود، تصمیمات، مبتنی بر گزارش‌های ارائه شده از سوی مشاوران مجرب و متخصص، همچنین تحقیقات دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی، گرفته می‌شود و در خیلی از موارد هم مفید بوده است. بنابراین در کاربردی بودن پژوهش‌ها شکی نیست و باید با توسعه ظرفیت‌های علمی و تخصصی شرایط مطلوبی در کشور ایجاد کرد تا شاهد توسعه شهری ایده‌آل در حوزه حمل‌ونقل و ترافیک شهری باشیم.
آیا نمونه‌هایی از کارهای پژوهشی و تحقیقاتی انجام شده در حوزه حمل‌ونقل را که کاربردی و مؤثر بوده‌اند، سراغ دارید؟
امروزه یکی از معضلاتی که مردم در حوزه حمل‌ونقل با آن مواجه‌اند انتخاب نوع وسیله و مسیر درست است. این معضل با کار تحقیقاتی و فعالیت استارت‌آپ‌ها برطرف برای شده و امروز مردم برای تردد با حداقل قیمت، بهترین وسیله و کوتاه‌ترین مسیر را انتخاب می‌کنند. همچنین فعالیت اپلیــکیشن‌های مسیریاب که پشتوانه تحقیقاتی داشته‌اند، کمک شایانی به مردم و صرفه‌جویی در انرژی می‌کند. اینها نمونه‌هایی از فعالیت‌های پژوهش‌محـــور در حوزه حــمل‌ونـقل هستند. باید کارهای پژوهشی و تحقیقاتی را توسعه دهیم تا مردم بتوانند از دستاوردهای آنها در زندگی روزمره استفاده کنند.
کار پژوهشی نیاز به بودجه و اعتبار مالی دارد. آیا دولت بودجه‌ای برای این کار اختصاص می‌دهد؟
کارهای مربوط به حوزه شهری توسط شهرداری‌ها انجام می‌شود و دولت بودجه مجزایی به این تحقیقات نمی‌دهد. چراکه نهاد شهرداری، مستقل است. اما وزارتخانه‌هایی مانند وزارت راه و شهرسازی و وزارت کشور که در امور شهری دخیل هستند، بودجه دارند و می‌توانند در این کار به شهرداری‌ها کمک کنند.
منبع:ویژه نامه شهرپژوه