به گزارش همشهری آنلاین، تیره و تارترین تصویر از اقتصاد ایران در طول ۳۰سال سپری شده از جنگ تحمیلی به ثبت رسید؛ آن‌هم زیر سایه تحریم؛ تحریمی که از آن با عنوان جدی‌ترین جنگ اقتصادی دوران مدرن علیه یک کشور یاد می‌شود. هرچند در ماه‌های اخیر، مقام‌های اقتصادی و سیاسی ایران، از روند بهبود تدریجی اوضاع اقتصادی و خروج از رکود خبر داده‌اند، اما تازه‌ترین گزارش مرکز آمار ایران نشان می‌دهد که شاخص رشد(پسرفت) اقتصادی ایران در ۹ماه امسال به منفی ۷.۶درصد رسیده که بدترین وضعیت در ۳دهه اخیر است. پیش‌تر، هم صندوق بین‌المللی پول و هم بانک جهانی، در گزارش‌های مستقل خود از کوچک شدن اقتصاد ایران در نتیجه تحریم‌ها خبر داده بودند.
پیش از این صندوق بین‌المللی پول رشد(پسرفت) اقتصادی ایران در ۹ماه سال ۲۰۱۹میلادی را منفی ۹.۵درصد و بانک جهانی هم رشد(پسرفت) اقتصاد ایران در سال ۲۰۱۹را منفی ۸.۷درصد برآورد کرده بودند. این میزان عقبگرد اقتصادی در سال‌های پس از جنگ تحمیلی بی‌سابقه است. همزمان رتبه ریسک ایران به تازگی به ۷رسیده که شاخص ریسک اعتباری کشورها یک ابزار شناسایی ریسک و تامین مالی است و ایران در کنار کشورهایی چون آرژانتین، بوسنی و هرزگوین، عراق، قرقیزستان، لبنان، نیجریه، پاکستان، سیرالئون، سوریه، سودان، تاجیکستان، ونزوئلا و یمن در رتبه ۷قرار گرفته است. پس از اجرای برجام رتبه اعتباری ریسک ایران به ۵بهبود یافته بود.
- جزئیات رشد ۹ماهه
مرکز آمار ایران می‌گوید: محصول ناخالص داخلی ایران به قیمت ثابت سال ۱۳۹۰در ۹ماه امسال به رقم هزارو۵۰۰هزار میلیارد تومان، البته با احتساب ارزش افزوده نفت و همچنین۴۳۰هزار میلیارد تومان بدون احتساب نفت رسیده؛ به این ترتیب رقم شاخص رشد(پسرفت) اقتصادی ایران، نسبت به‌مدت مشابه پارسال، منفی ۷.۶درصد با احتساب ارزش افزوده نفت و صفر بدون نفت بوده است. طبق این گزارش، ارزش افزوده گروه کشاورزی در ۹ماه امسال مثبت ۳.۲درصد، گروه صنایع و معادن منفی ۱۶.۶درصد و گروه خدمات هم منفی ۲دهم درصد برآورد شده که افت سنگین شاخص رشد گروه صنایع و معادن نگران‌کننده است.
- اوضاع همچنان خوب است
با وجود واقعیت‌های آماری، رئیس مرکز آمار ایران و با تفسیر خاص خود از شاخص تغییرات رشد اقتصادی، از بهبود شاخص‌های اقتصادی خبر داده و می‌گوید: رشد اقتصادی ٩ماه سال‌جاری (بدون نفت) نسبت به ۲ فصل قبل بهبود یافته و به عدد صفر و در فصل پاییز سال ١٣٩٨ به عدد مثبت ٠,٩ درصد رسیده است. اشاره جواد حسین‌زاده به تغییرات فصلی شاخص رشد اقتصادی است؛ درحالی‌که این شاخص در بازه زمانی ۹ماهه روندی منفی و نگران‌کننده را تجربه می‌کند. رئیس مرکز آمار ایران با اشاره به اینکه در زمینه نرخ رشد بخش کشاورزی در فصل پاییز، در ٢فصل بهار و تابستان با رشدهای مثبت به نسبت بالایی مواجه بوده‌ایم، می‌افزاید: در فصل پاییز سال‌جاری به‌دلیل خسارت‌های حاصل از سیل و تأثیر آن بر بخش کشاورزی، این بخش با رشد منفی مواجه بوده، اما در مجموع در ٩ماه سال ١٣٩٨، نرخ رشد گروه کشاورزی رشد مثبت ٣,٢ درصدی داشته است.
این مقام مسئول رسیدن شاخص رشد اقتصادی در فصل پاییز امسال به منفی۷درصد نسبت به ۴فصل قبل را نشانه‌ای از بهبود این وضعیت دانسته و درحالی‌که رشد یا به‌عبارت دقیق‌تر عقبگرد گروه صنایع و معادن به منفی ۱۶.۶درصد رسیده، می‌گوید: در همه فصل‌های سال ١٣٩٧ و ۲فصل اول سال ١٣٩٨، رشد این بخش بی‌سابقه بوده و در نهایت، رشد اقتصادی بخش صنایع و معادن (بدون نفت) پس از گذشت بیش از ٦ فصل، به عدد مثبت ٧,٥ درصد رسیده که این رشد عمدتا از زیر بخش ساختمان و بخش تامین آب، برق و گاز طبیعی حاصل شده است. حسین‌زاده البته دلیل روند کاهنده رشد اقتصادی ایران در ۹ماه امسال، نسبت به‌مدت مشابه پارسال را، ناشی از بخش نفت می‌داند که اشاره‌ای است به اثر تحریم صادرات نفت ایران، انتظار می‌رود این روند و اثر تحریم‌های نفتی، در فصل‌های آینده هم تداوم داشته باشد.
- رئیس‌کل هم راضی است
در شرایطی که بانک مرکزی از اعلام آمارهای کلیدی اقتصاد منع شده، عبدالناصر همتی، رئیس‌کل بانک مرکزی در ادامه یادداشت نویسی‌های خود در اینستاگرام، بدون ارائه عدد و رقم اعلام کرد: شاخص‌های اقتصادی بانک مرکزی هم از روند بهبود تدریجی اوضاع و خروج از رکود حکایت می‌کند. عبدالناصر همتی در حالی از بهبود اوضاع اقتصاد براساس شاخص‌های اقتصادی بانک مرکزی و نه مرکز آمار ایران خبر می‌دهد که چندماه پس از در اختیار گرفتن ریاست بانک مرکزی، آمارهای محاسبه شده در این نهاد، منتشر نمی‌شود. هرچند آمارهای تولیدشده در بانک مرکزی در اختیار قوای سه گانه و برخی نهادها قرار می‌گیرد، ولی مردم و کارشناسان به آن دسترسی ندارند. او می‌گوید: با اینکه عده‌ای تلاش می‌کنند تا شرایط اقتصادی را وخیم و آینده سخت‌تری را ترسیم کنند اما، با تدابیر اتخاذ شده، براساس داده‌های بانک مرکزی، شاخص‌های مهم اقتصاد کلان از قبیل رشد بخش غیرنفتی، تورم وسایر متغیرها همگی خبر از ثبات نسبی و روند بهبود تدریجی اوضاع وخروج اقتصاد از رکود دارند و این در مقایسه با آنچه دشمنان دنبال آن بودند و تصور آن‌را داشتند فوق العاده است.
- استناد دژپسند به آمار بانک مرکزی
فرهاد دژپسند، وزیر اقتصاد هم مدعی شده؛ اقتصاد ایران در بخش غیرنفتی از رکود اقتصاد خارج شده و رشد اقتصادی در ۹ماه امسال مثبت ۹دهم درصد بوده، این در حالی است که مرکز آمار ایران از رشد منفی ۷.۶درصدی خبر داده است. او با بیان اینکه پیش‌بینی‌هایی که پارسال در مورد رشد اقتصادی امسال می‌شد به‌علت تأثیر تحریم‌ها، بسیار نگران‌کننده بود، گفت: براساس آمار بانک مرکزی، ۳ماهه اول امسال خوشبختانه رشد اقتصادی غیرنفتی ایران، مثبت ۴دهم و در نیمه اول سال، مثبت نیم درصد و در ۹ماه امسال، مثبت ۹ دهم درصد بود. او با استناد به این آمار تأکید کرد که بخش غیرنفتی اقتصاد توانسته وارد دوره رونق شود. او افزود: بخش کشاورزی در اوج رشد اقتصادی است و بخش صنعت هم در ۹ماه امسال، ۷.۵درصد رشد نشان می‌دهد. به گفته او، علائم دیگری هم که البته آقای وزیر اشاره‌ای به آنها نکرده، از رشد اقتصادی مثبت در بخش غیرنفتی حکایت دارد.
- روایت متفاوت مرکز پژوهش‌ها
مرکز پژوهش‌های مجلس با استناد به آمارهای داخلی و بین‌المللی، گزارش داده؛ در پایان سال‌جاری خورشیدی به‌دلیل نرخ رشد منفی قابل توجه بخش نفت، رشد اقتصادی ایران در سال ۹۸همچنان منفی باقی می‌ماند، اما این شاخص بدون احتساب بخش نفت به حدود ۱.۸درصد خواهد رسید. برآورد این مرکز نشان می‌دهد که رشد بخش کشاورزی در پایان امسال به مثبت ۵.۵درصد، بخش صنعت به ۱.۵درصد، بخش ساختمان ۱۴.۵درصد و بخش خدمات به منفی ۱.۵درصد می‌رسد و به این ترتیب وضعیت بخش غیرنفتی ایران امسال بهتر از پارسال خواهد بود.
- منبع: روزنامه همشهری ۲۳ بهمن