همشهری آنلاین-معصومه حق‌جو: سیستان و بلوچستان به دلیل هم‌مرز بودن با کشورهای افغانستان و پاکستان و ارتباطات قومی و قبیله‌ای با مردمان این کشورها، همچنان با معضل افراد بی‌شناسنامه دست به گریبان است.
«رضا راحت دهمرده»، مدیر کل ثبت احوال سیستان و بلوچستان گفت: افراد بدون هویت به چند گروه تقسیم می‌شوند. گروه اول کسانی هستند که ادعا می‌کنند پدر و جد پدری آنان، شناسنامه دارند ولی برای فرزندانشان شناسنامه نگرفته‌اند.
وی افزود: مدارک اثبات نسب را دریافت می‌کنیم و مطابق قانون و دستورالعمل‌ها برای این افراد پرونده تشکیل می‌دهیم. در واقع ما فقط مسئول تشکیل پرونده هستیم و بررسی این‌که تابعیت ایرانی دارند یا خیر در حوزه اختیار ما نیست. سیستان و بلوچستان ۲۰ شهرستان دارد و در هر شهرستان حدود ۱۰۰ پرونده داریم.
راحت دهمرده گفت: هویت این افراد را نیروی انتظامی و تابعیت را شورای تامین هر شهرستان بررسی می‌کند. شورای تامین از مراجع مختلف در خصوص وضعیت فرد بی‌شناسنامه، استعلام می‌گیرد. در نهایت، پرونده بعد از تکمیل به شورای تامین سپرده می‌شود. اگر تابعیت تایید شد، برای فرد و اعضای خانواده، شناسنامه صادر خواهیم کرد. اگر تایید نشود بعد از ابلاغ به فرد، اگر اعتراضی داشت می‌تواند از طریق مراجع قضایی پیگیری کند.
مدیرکل ثبت‌احوال استان بیان کرد: برای رسیدگی به پرونده ۲ هزار بی‌شناسنامه منتظر پاسخ از جانب مراجع انتظامی و شورای تامین هستیم و تا زمانی که پاسخی از طریق این مراجع به ما داده‌نشود، نمی‌توان اقدامی انجام داد.
وی ادامه داد: گروه دوم کسانی هستند که مادر، ایرانی و پدر خارجی است. به دلیل ارتباطات منطقه‌ای با کشورهای هم‌مرز همچون افغانستان و پاکستان، این افراد آمار بالایی را به خود اختصاص داده‌اند. با این‌که قانون مصوب شده و شورای نگهبان هم تایید کرده ولی هنوز شیوه‌نامه‌ای از مرکز به استان‌ها ابلاغ نشده‌است.
مدیرکل ثبت احوال استان اظهار کرد: این افراد باید طبق قانون جدید به اداره امور اتباع و مهاجرین خارجی استان مراجعه و ازدواج قانونی خود را ثبت کنند. همچنین باید مدارکی دال بر این‌که فرزندانشان در ایران متولد شده و استعلام‌های لازم را بگیرند تا اگر تایید شد، شناسنامه صادر کنیم.
راحت دهمرده ادامه داد: گروه سوم شامل افرادی است که هیچ‌گونه مدارک نسبی و سببی از والدین موجود نیست و والدین هم شناسنامه ندارند ولی به دلیل سکونت طولانی در استان و شباهت لهجه و چهره، ادعای ایرانی بودن دارند. با توجه به این‌که استان مرزی هستیم، برخی اتباع بیگانه ساکن در اینجا به دلیل ارتباطاتی که دارند می خواهند خود را به عنوان ایرانی معرفی کنند.
وی گفت: مطابق قانون، ثبت احوال برای این افراد نمی‌تواند پرونده تشکیل بدهد، چون مدارک نسبی ندارند. به شورای تامین هر شهرستان تفویض اختیار شده تا در صورتی که این افراد مدرک ارائه کردند، درصورت تایید مجوز مورد نیاز را شورای تامین به ثبت احوال بدهد سپس ما می‌توانیم مطابق دستورالعمل برای این افراد پرونده تشکیل بدهیم.
ایجاد نمایندگی در بخش‌ها و بیمارستان‌ها
مدیرکل ثبت احوال استان بیان کرد: برای این‌که آمار بالای بی‌شناسنامه‌ها را در استان پایین بیاوریم، اولین اقدام این بود که نمایندگی ثبت احوال در ۸ بیمارستان شاخص استان ایجاد کنیم. با این کار ولادت‌ها به موقع ثبت می‌شود و کسی بدون شناسنامه نخواهد بود. در بخش‌هایی مانند بنت و زرآباد که فاصله تا مرکز زیاد بود، ۵۳ اداره و نمایندگی ایجاد کردیم تا دسترسی تسهیل شود.
راحت دهمرده ادامه داد: اقدام دیگر، تشکیل جلسات شورای تامین و هماهنگی در شهرستان‌ها به ریاست فرماندار است. این جلسات در استان به ریاست استاندار و در بخش‌ها به ریاست بخشدار تشکیل می‌شوند.
وی ادامه داد: در بخش‌ها و روستاها با همکاری دهیاری‌ها و شوراها و خانه‌های بهداشت سعی می‌کنیم ولادت‌ها را به موقع ثبت کنیم تا دیرثبتی و کم‌ثبتی نداشته باشیم. در گذشته ولادت‌ها به صورت معوق ثبت می‌شد ولی در حال حاضر درصد مهلت قانونی ثبت ولادت در استان به ۹۸ درصد رسیده و طی ۱۵ روز انجام می‌شود. در مورد فوتی‌ها هم این عدد به ۹۴/۵ درصد رسیده است. این در حالی است که هنوز در آرامستان‌ها نماینده وجود ندارد.
۲ هزار پرونده در حال رسیدگی
مدیرکل ثبت‌احوال استان بیان کرد: از ابتدای امسال تاکنون ۲ هزار و ۲۰ جلد شناسنامه صادر شده است. سال گذشته ۳ هزار و ۶۷۹ جلد شناسنامه برای بی‌شناسنامه‌ها صادر شد. امیدواریم بیش از ۲ هزار پرونده‌ای که در چرخه رسیدگی قرار دارند، زودتر تعیین تکلیف شوند.
وی گفت: در دهه مبارک فجر در برخی شهرستان‌ها مثل خاش و مهرستان جشنی برای شناسنامه‌دار شدن افراد برگزار کردیم و شناسنامه در فرمانداری‌ها به این افراد تقدیم شد.
دهمرده ادامه داد: از ابتدای سال ۱۳۹۲ تا پایان دی سال جاری، بررسی‌های لازم از طریق مراجع انتظامی و شورای تامین برای تایید تابعیت ایرانی هزار و ۳۴۵ سرپرست خانوار انجام شد ولی مورد تایید قرار نگرفت. تقریبا نزدیک به ۵ هزار نفر به عنوان ایرانی متقاضی شناسنامه بودند ولی هویت این افراد تایید نشد و باید به اداره امور اتباع مراجعه کنند.
وی گفت: ۵۱/۵ درصد جمعیت استان، روستایی هستند و ساکنان کاملا یکدیگر را می‌شناسند. بنابراین از این طریق هم از سوء استفاده‌های احتمالی جلوگیری خواهد شد.
تایید هویت با آزمایش DNA
مدیرکل ثبت احوال استان اظهار کرد: یکی از عوامل موثر در کندی روند بررسی هویت افراد، آزمایش DNA است. این کار برای روستاییانی که باید به شهر مراجعه کنند، هزینه‌بر است. نیروی انتظامی قبلا بخشنامه کرده بود که باید آزمایش DNA انجام شود ولی ثبت احوال موافق این کار نبود. در حال حاضر با بررسی‌های میدانی به صورت محسوس و نامحسوس کار را پیش می‌بریم و فقط در موارد خاص اگر نیاز باشد آزمایش DNA انجام می‌شود.
راحت دهمرده گفت: توتان و مهمدان در بخش بنت شهرستان نیکشهر از مناطقی بودند که ساکنانش بی‌شناسنامه بودند و توان مالی برای مراجعه به ثبت احوال و تشکیل پرونده نداشتند. اداره ثبت احوال مصوبه شورای تامین شهرستان نیکشهر را گرفت، دستگاه کپی و انگشت‌نگاری و... همه آنچه نیاز بود در ارتباط با تشکیل پرونده به این مناطق بردیم تا نیازی به مراجعه به مرکز شهرستان نباشد.
وی بیان کرد: بیش از ۵۰ درصد افراد در آن مقطع شناسنامه گرفتند و تابعیت تایید شد. ۶۰ پرونده هم آماده طرح در شورای تامین است. بررسی‌های لازم انجام شده و فرماندار هم وعده داده در اسرع وقت برای این افراد جلسه تشکیل بدهند و وضعیتشان را بررسی کند.
مدیر کل ثبت احوال استان ادامه داد: بی‌شناسنامه‌هایی که وضعیت خاص دارند مثل بیماری تالاسمی در اولویت قرار می‌گیرند. بعد از مذاکره ثبت احوال با دستگاه‌های اطلاعاتی و امنیتی و انتظامی برای این افراد شناسنامه صادر می‌شود. افرادی که نیاز به جراحی و طی کردن مراحل درمان دارند در اولویت قرار می‌گیرند.
وی بیان کرد: ۶۰ پرونده آماده طرح در جلسه است. تحقیقات و بررسی‌ها انجام و تقریبا این پرونده‌ها تایید شده‌اند.