همشهری‌آنلاین-سمانه معظمی: سازمان خواروبار و کشاورزی ملل متحد (فائو) ماه گذشته درباره هجوم ملخ‌های صحرایی به مزارع شرق آفریقا و در مرحله بعد یمن، عربستان سعودی، ایران، پاکستان و هند هشدار داده بود.
این سازمان در گزارش خود پیش‌بینی کرده بود که تعداد ملخ‌ها تا تابستان ممکن است تا ۵۰۰ برابر هم افزایش یابد.
این پدیده یکی از آفت‌های زیست‌محیطی بی‌سابقه در ۲۵ سال اخیر در جهان است و قدرت تخریبی بسیار بالای ملخ‌ها، حیات گیاهی و امنیت غذایی کشورهای آفریقایی و خاورمیانه را در معرض خطر جدی قرار داده‌است.
در این گزارش به ویژگی‌های این ملخ‌ها و روش‌های مقابله با آنها در کشورهای مختلف از جمله ایران پرداخته‌ایم.
- جمع‌گرایی
سالانه حدود ۱۸ میلیون هکتار زمین کشاورزی مورد حمله ملخ‌ها قرار می‌گیرد. دسته ملخ‌های صحرایی در یک کیلومتر مربع می‌توانند معادل غذای روزانه ۳۵ هزار نفر را بخورند.
فقط یک دسته ملخ صحرایی با مصرف روزانه ۲۰۰ تن پوشش گیاهی می‌تواند ۲۰ درصد سطح کره زمین و معاش ۱۰ درصد جمعیت جهان را تحت تاثیر قرار دهد.
ملخ‌ها نه‌تنها به محصولات روی زمین بلکه به محصولات انبارشده نیز حمله می‌کنند.
اما چه عواملی منجر به تشکیل دسته‌های ملخ می‌شود؟ ملخ‌های صحرایی نوعی از ملخ هستند که به جمع‌گرا بودن معروف هستند و همین ویژگی توانایی تخریب آنها را چند برابر می‌کند.
به گزارش آسیاتایمز، ملخ‌های صحرایی فقط در خاک مرطوب تخم‌گذاری می‌کنند. این گونه‌های فرصت‌طلب با بارش باران‌های شدید در بیابان‌ها تخم‌های بیشتری می‌گذارند؛ شاید حدود هزار تخم در هر مترمربع خاک! ملخ‌های نوزاد نیز به لطف باران و افزایش پوشش گیاهی، غذای فراوانی برای خوردن دارند.
وقتی جمعیت ملخ‌ها افزایش پیدا می‌کند، دسته دسته می‌شوند و برای جستجوی غذای بیشتر مهاجرت می‌کنند. آنها علاقه زیادی به دانه‌ها و حبوبات دارند. بنابراین در زمین‌های کشاورزی مستقر می‌شوند.
توفان‌های گرمسیری
گرم شدن زمین به بارش باران‌های گرمسیری و وقوع گردباد و درنهایت افزایش جمعیت ملخ‌های صحرایی کمک کرده‌است.
توفان‌های گرمسیری اقیانوس هند که موجب بارندگی‌های زیاد در محدوده این اقیانوس شده، جمعیت ملخ‌ها را تا هزاران برابر افزایش داده است. درواقع تغییرات آب‌وهوایی اخیر به کمک ملخ‌ها آمده‌است. بارش‌های بی‌سابقه نه‌تنها شرایط ایده‌آلی برای تخم‌گذاری ملخ‌ها فراهم کرده، بلکه موجب رشد گیاهان بیابانی نادر و درنتیجه تامین غذای فراوان برای این آفت شده‌است.
سرمنشا بسیاری از ملخ‌های صحرایی، بیابان‌های عربستان صعودی، یمن، عمان، امارات، جنوب ایران و قسمت‌هایی از هند و پاکستان است.
- کنترل ملخ‌ها
هیچ روش صددرصد تضمین‌شده‌ای برای مقابله با ملخ‌ها وجود ندارد؛ زیرا پیش‌بینی تشکیل دسته ملخ‌ها و مسیر حرکت آنها بسایر دشوار است. آنها بسیار سریع و بر فراز مناطق دوردست پرواز می‌کنند.
رایج‌ترین و ابتدایی‌ترین روش، مسموم کردن آنها با استفاده از اسپری‌های حشره‌کش قبل از تشکیل گروه است.
این کار می‌تواند به صورت گسترده مثلا با هلی‌کوپتر و خودرو یا با اسپری‌های دستی کوچک انجام شود. روش‌های ساده مانند سوزاندن لاستیک یا کندن گودال هم موثر است؛ اما فقط می‌تواند از رسیدن آنها به منطقه‌ای خاص جلوگیری کند و نمی‌تواند رشد جمعیتشان را متوقف کند.
روش‌های کنترلی فعلی بیشتر بر بازرسی زمین‌ها برای پیدا کردن تخم ملخ‌ها متمرکز است که در بلندمدت به کشاورزان برای پیش‌بینی حمله کمک می‌کند.
نکته منفی در این زمینه، آسیبی است که این روش‌ها به محیط زیست می‌زند. به همین دلیل کارشناسان معتقدند روش‌های کنترل زیستی از جمله استفاده از شکارچیان طبیعی مانند زنبور، پرندگان و خزندگان برای مقابله با ملخ‌ها مفیدتر هستند.
- آمادگی ایران
هجوم دسته‌های بزرگ ملخ صحرایی از شبه جزیره عربستان به استان‌های جنوبی کشور از جمله بوشهر، هرمزگان، سیستان‌وبلوچستان و فارس در روزهای اخیر آغاز شده است.
«سیدمحمدرضا میر»، سخنگوی سازمان حفظ نباتات کشور در گفت و گو با ایرنا اظهارکرد: هجوم ملخ صحرایی از شبه جزیره عربستان از بهمن ماه هرسال آغاز می‌شود و تا مردادماه سال بعد ادامه دارد، اما طبق گزارش فائو، امسال نسبت به سال گذشته شدت بیشتری دارد.
وی علت هجوم ملخ صحرایی را شرایط آب‌وهوایی و دمای مساعد استان‌های جنوبی کشور دانست و گفت: سموم، ماشین‌آلات و تجهیرات لازم برای مبارزه با این آفت در استان‌های جنوبی کشور تدارک دیده شده است.
میر افزود: سازمان حفظ نباتات کشور امسال برای مبارزه با این آفت در سطح بیش از یک میلیون هکتار، ۸۴ میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد که تاکنون ۲۰ میلیارد تومان آن تخصیص یافته و به استان‌ها ارسال شده است. (منبع)
- تجربه چینی‌ها
چین این روزها فقط درگیر ویروس کرونا نیست. مسئولان این کشور برای مقابله با ۳۶۰ بیلیون ملخی که سفر خود را از شرق آفریقا آغاز کرده‌اند و در ادامه مسیر خود از ایران، پاکستان و هند می‌گذرند، لشکری از اردک‌ها را به مرزهایش فرستاده است.
به گزارش سایت اکسپرس انگلستان، از آنجاکه ملخ‌ها به سمت شرق حرکت می‌کنند، مقامات چین ۱۰۰ هزار پرنده را به منطقه «سین‌کیانگ» مرز غربی خود با پاکستان و هند گسیل کرده‌اند. سایت خبری دولت چین ویدئویی از این اردک‌ها که مانند سپاهی از سربازان به مقابله با ملخ‌ها می‌روند، منتشر کرده است.
دولت چین قبلا (اواخر تابستان) نیز از این روش که به نظر موثرتر از آفت‌کش‌های شیمیایی است، برای مقابله با ملخ‌ها استفاده کرده بود. استفاده از اردک‌ها هم از نظر اقتصادی به صرفه است و هم به محیط زیست آسیب نمی‌زند. یک جوجه‌اردک می‌تواند ملخ‌های موجود در محدوده چهار مترمربع را بخورد.
وضعیت اضطراری در پاکستان
دولت پاکستان به دنبال هجوم گسترده ملخ‌ها حدود سه هفته پیش اعلام وضعیت اضطراری ملی کرد و اداره مدیریت بحران آن به حال آماده‌باش درآمد. این آفت شدیدترین حمله ملخ‌ها در دو دهه اخیر در این کشور بوده است.
حمله ملخ‌ها تاکنون ۵ میلیون دلار به زراعت این کشور آسیب زده و همه محصولات زمین‌های کشاورزی استان پنجاب را از بین برده است.
پاکستان اعلام کرده برای مبارزه با این آفت به ۵۰ میلیون دلار اعتبار نیاز دارد.
- نگرانی در هند
هند نیز که از کشورهای درمعرض خطر حمله ملخ‌هاست، با خرید اسپری‌های حشره‌کش، زنبورهای نر و دیگر تجهیزات تخصصی اقدام به کنترل بحران کرده است.
به گزارش رویترز، هند چند ماه پیش نیز تجربه مشابهی داشت که موفق به کنترل آن شد. اما اکنون دوباره با طغیان حمله ملخ‌ها در کشور همسایه (پاکستان) نگرانی‌ها درباره امنیت محصولات مانند گندم و دانه‌های روغنی افزایش یافته‌است.
مسئولان این کشور افرادی را برای ارزیابی شرایط مناطق درمعرض خطر در مناطق شمالی و غربی این کشور اعزام کرده‌اند.
همچنین مقامات هند و پاکستان تاکنون چند بار برای ارزیابی موقعیت با یکدیگر دیدار کرده‌اند.
با توجه به این‌که هند از کشورهای تولیدکننده حشره‌کش در جهان است، مقامات این کشور آمادگی خود را برای تامین آفت‌کش برای پاکستان اعلام کرده‌اند.
تدبیر برای مقابله با ملخ‌ها فقط محدود به کشورهای درگیر نبوده‌است. محققان دانشگاه لینکولن انگلستان، اپلیکیشن جدیدی طراحی کرده‌اند که می‌تواند به کشاورزان برای مبارزه با آفت ملخ کمک کند.
این اپلیکیشن که «مسترو» نام دارد از طریق دوربین گوشی می‌تواند ملخ‌ها را ردیابی و موقعیت آنها را اعلام کند.
کشاورزان با استفاده از این فن‌آوری قادر به تشخیص مکان و تعداد این گونه‌ها قبل از آغاز حمله می‌شوند و می‌توانند خود را برای مقابله آماده کنند.
- همکاری کشورها
استفاده از هر شیوه‌ای برای مبارزه با ملخ‌ها نیاز به اعتبار و همکاری کشورهای درگیر دارد. طبق ادعای سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد، شکست مبارزه با ملخ‌ها اساسا یک دلیل دارد و آن هم ناتوانی انسان‌ها برای همکاری در این زمینه است.
دور از دسترس بودن بسیاری از مناطق درگیر ملخ یک مانع بزرگ برای کنترل این وضعیت است، اما ناامنی این مناطق را که نتیجه اختلاف‌ها و روابط سیاسی بین کشورهای متاثر است نیز نباید از نظر دور داشت. به عبارت دیگر مبارزه با ملخ‌ها نیازمند اقدامی است که امروز وجود ندارد: کنار گذاشتن اختلافات و همکاری.
آفت ملخ نتیجه تغییرات آب‌وهوایی است که هنوز بسیاری از افرادی که در قدرت هستند آن را انکار می‌کنند.
هجوم ملخ‌ها مانند آتش می‌ماند؛ وقتی تعدادشان کم است می‌توان آنها را مهار کرد، درغیر این صورت فقط باید منتظر بود تا منابع تغذیه‌ای خود را از دست بدهند.