همشهری آنلاین_سروش جنابی: طرح جامع حمل‌ونقل و ترافیک کلانشهر تهران در راستای «شهر انسان‌محور» براساس و اولویت «حمل‌ونقل انسان‌محور» از سال ۱۳۹۴ اجرا شده است. این طرح به شکل ویژه با توسعه حمل‌ونقل پاک یا همان «دوچرخه» همراه بوده و در سال‌های اخیر، با ایجاد مسیرهای سبز در معابر تهران، به تدریج جایگاه خود را میان وسایل حمل‌ونقل عمومی پیدا کرده و برنامه‌های مرتبط برای توسعه حمل‌ونقل پاک به پشتوانه تحقیقات و پژوهش‌های علمی انجام شده است. دکتر «یعقوب آزاده دل»، مدیر واحد توسعه سیستم‌های حمل‌ونقل پاک معاونت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران، بهره‌گیری از دوچرخه به‌عنوان بخشی از اجزای ناوگان حمل‌ونقل عمومی را برای حفظ محیط‌زیست و مقابله با آلودگی هوا مثبت ارزیابی و در عین حال تأکید می‌کند: «توسعه حمل‌ونقل پاک در سال ۱۴۰۱ به اوج می‌رسد.»
«انسان محور کردن حمل‌ونقل عمومی از یک سو به انسان و از سوی دیگر به حوزه حمل‌ونقل و ترافیک برمی‌گردد و هر ۲ باید همسو با یکدیگر مورد توجه قرار گیرند. در سال‌های اخیر، تنها به توسعه حمل‌ونقل توجه شده و متأسفانه موضوع انسان اندکی مغفول مانده است. » دکتر «یعقوب آزاده‌دل» در ابتدای صحبت‌هایش این مطلب را می‌گوید و در تشریح بیشتر موضوع، انسان محور کردن حمل‌ونقل عمومی را این‌گونه توضیح می‌دهد: «توسعه حمل‌ونقل انسان محور، همان توسعه حمل‌ونقل پاک یا دوچرخه است. از سال ۱۳۹۷ برنامه‌های مربوط به توسعه دوچرخه‌سواری بر اساس سند ۵ ساله دوچرخه‌سواری شهر تهران با پشتوانه تحقیقات و پژوهش‌های انجام شده در این حوزه، آغاز شده است. در واقع، نتایج همین تحقیقات زمینه موفقیت این طرح را فراهم کرد و امروز در حوزه حمل‌ونقل انسان محور در شرایط و موقعیت خوبی قرار داریم. هدف مهم این کار اختصاص سهم یک و نیم‌درصدی سفرهای درون‌شهری تهران به دوچرخه بوده است که براساس پژوهش‌هـا و پیش‌بینی‌ها در سـال ۱۴۰۱ محقـــــق می‌شـود. » واحد توسعه سیستم‌های حمل‌ونقل پاک معاونت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران، برنامه‌ها را براساس پژوهش‌های انجام شده پیش می‌برد و قرار است در سال ۱۴۰۱ دوچرخه سهم قابل توجهی در ناوگان حمل‌ونقل عمومی داشته باشد و به گفته دکتر آزاده‌دل در آن سال پیش‌بینی می‌شود که روزانه به ۳۰۵ هزار سفر درون‌شهری در تهران با دوچرخه نایل شویم.
- تحقیق روی شیب‌های تهران
شیب تند برخی معابر و فراهم نبودن زیرســاخت‌های لازم برای توسعه حمل‌ونقل انسان محور، دغدغه مدیران شهری است. آزاده‌دل با استناد به تحقیقاتی که خود و سایر کارشناسان حوزه حمل‌ونقل و ترافیک شهری انجام داده‌اند، می‌گوید: «زیرساخت‌ها در مسیرهای شرقی‌ـ غربی یا برعکس فراهم است و استفاده از دوچرخه با استقبال خوب شهروندان مواجه شده، اما مشکل اساسی کلانشهر تهران، شیب تند مسیر جنوب به شمال است. کارشناسان در این‌باره به‌طور ویژه تحقیق و درجه و میزان شیب هر معبر و نقطه به نقطه کلانشهر تهران را استخراج کرده‌اند و با استناد به آنها می‌توان مسیرهای سبز دوچرخه را طراحی کرد. همین تحقیقات نشان می‌دهد بخش زیادی از شهر تهران به‌ویژه مسیرهای شرقی و غربی و برعکس مشکل شیب ندارد و تمرکز تحقیقات در مسیرهای جنوبی و شمالی است.»
- رفع مشکل شیب‌ها با دوچرخه‌های دنده‌ای
براساس تحقیقات انجام شده در حوزه توسعه حمل‌ونقل پاک، مناطق یک و ۳ و شمال مناطق ۲، ۴، ۵ و ۶ با شیب تند مواجه هستند و پژوهش‌ها نشان می‌دهد که تندی این شیب‌ها دوچرخه‌سواری را مشکل می‌کند. مدیر واحد توسعه سیستم‌های حمل‌ونقل پاک معاونت حمل‌ونقل‌وترافیک شهرداری تهران، این موضوع را سدی برای توسعه حمل‌ونقل انسان محور نمی‌داند و می‌گوید: «نتایج به دست آمده از تحقیقات مربوط به شیب کلانشهر تهران نشان می‌دهد نمی‌توان زیرساخت‌ها را برای مسیر دوچرخه فراهم کرد. اما این ظاهر ماجراست. وقتی هدف ما خدمت به شهروندان است بی‌تردید از موانع عبور می‌کنیم و به کمک تحقیق و پژوهش نقاط شیبدار را شناسایی و با استقرار دوچرخه‌های دنده‌ای و اشتراکی بخش زیادی از این موانع را برطرف می‌کنیم. بنابراین می‌توان در همه معابر کلانشهر تهران شاهد توسعه حمل‌ونقل پاک بود.»
- خشت طلا، سهم تحقیقات حمل‌ونقل پاک
در سال‌های اخیر، تحقیقات و پژوهش‌های متعددی درباره توسعه حمل‌ونقل پاک کلانشهر تهران انجام شده و به پشتوانه همین تحقیقات، امروز شاهد توسعه آن هستیم. همچنین به گفته آزاده‌دل، امسال تحقیقات انجام شده در حوزه حمل‌ونقل انسان محور، موفق به دریافت جایزه خشت طلایی مدیریت شهری شد: «همین امر نشان می‌دهد کارشناسان موفق عمل کرده‌اند و براساس آخرین آمارهای به دست آمده در نیمه اول امسال، حدود نیم‌درصد از کل سفرهای درون‌شهری تهران با دوچرخه انجام شده و همین عدد نشان می‌دهد که فاصله زیادی با عدد مطلوب و اختصاص سهم یک و نیم‌درصدی حمل‌ونقل عمومی نداریم.»