همشهری آنلاین: برنامه سوم توسعه شهر تهران در حوزه فرهنگی و اجتماعی، رویکرد پایداری فرهنگی و اجتماعی را اتخاذ کرده و در قالب احکام برنامه به تصویب رسانده است. پایداری فرهنگی و اجتماعی تداوم تفکر پیش رویی است که بر این باور است در روند توسعه، حفظ منابع طبیعی امری حیاتی است. به این معنا نه تنها منابع زیست‌محیطی و اقتصادی بلکه منابع فرهنگی و اجتماعی نیز باید به درستی و با در نظرداشتن نیازها و حقوق نسل‌های آینده مصرف شود.
بر این اساس، مدیریت شهری مکلف است در فرایند توسعه شهر در مسیر حفظ ارزش‌ها و منابع فرهنگی و اجتماعی گام بردارد. به این‌ترتیب، پایداری فرهنگی و اجتماعی به مثابه مسئله اصلی و شاخص ردیف اول در اسناد پشتیبان برنامه سوم توسعه شهر تهران جا گرفت. در مرحله بعد و در تدوین شاخص‌های سطح دوم، چارچوب مفهومی این رویکرد در قالب ۱۰ شاخص تعریف شد و به تصویب شورای‌شهر رسید. این شاخص‌ها عبارتند از مدیریت دانش، حس مکان، عدالت اجتماعی، مشارکت اجتماعی، سرمایه اجتماعی، کیفیت زندگی و سلامت شهری، فعالیت‌ها و برنامه‌های فرهنگی و اجتماعی، دیپلماسی شهری و در نهایت طبقه خلاق و اقتصاد فرهنگ و هنر و گردشگری.
رشد خلاقیت، طبقه خلاق، صنایع خلاق، به کارگیری منابع فرهنگی شهر، توسعه فضاهای فعالیت صنایع خلاق، استفاده از بسترهای همکاری و رویدادها و جشنواره‌های بین‌المللی از جمله هدف‌گذاری‌هایی است که در قالب شاخص‌های سطح سوم اسناد عملیاتی برنامه سوم توسعه همراه با پیوند با اقتصاد گردشگری در قالب شاخص طبقه خلاق و اقتصاد فرهنگ و هنر و گردشگری دنبال خواهد شد. این برنامه پتانسیل بسیار عظیمی برای شهر تهران ایجاد می‌کند. بستر قانونی مناسبی برای رونق خلاقیت و رشد صنایع خلاق فراهم شده که در صورت مدیریت صحیح، نقش مهمی در اقتصاد شهر تهران و در پایداری فرهنگی و اجتماعی آن خواهد داشت.
در چارچوبی که یونسکو برای شبکه شهرهای خلاق جهان اعلام کرده است ۷ حوزه موسیقی، فیلم، ادبیات، هنرهای رسانه‌ای، صنایع غذایی، صنایع‌دستی و هنرهای مردمی و طراحی به‌عنوان صنایع خلاق در نظر گرفته شده است که هر شهر بر اساس مزیت‌های نسبی و انرژی و ظرفیت خود یکی از این زمینه‌ها را به‌عنوان اولویت انتخاب می‌کند. از شهرهای ایران تاکنون اصفهان و بندرعباس در حوزه صنایع‌دستی، رشت در حوزه خوراک‌شناسی و سنندج در حوزه موسیقی به شبکه شهرهای خلاق پیوسته‌اند. حال شهر تهران باید اولویت خود را در بین این صنایع خلاق مشخص کند. این یک چالش جدی در حوزه پژوهش است.
شهر تهران در کدامیک از زمینه‌های خلاقیت مرتبط با شبکه شهرهای خلاق جهان ظرفیت و مزیت بیشتری دارد؟ شهر تهران بستر بسیار مناسبی برای توسعه خلاقیت و رونق صنایع خلاق دارد. منابع فرهنگی عظیم در کنار جمعیت پرشمار، سطح درآمد، سطح فرهنگ ساکنان، سطح فن‌آوری، انبوه استعدادهای انسانی در حوزه‌های مختلف صنایع خلاق و سطح بالای تسامح و تنوع فرهنگی شهر تهران فضای مناسبی برای فعالیت صنایع خلاق در این شهر فراهم کرده است. همه زمینه‌های صنایع مورد نظر شبکه شهرهای خلاق در شهر تهران فعال است و ظرفیت‌های قابل توجهی دارد. اما در این میان به نظر می‌رسد صنعت فیلم بتواند جایگاه متفاوتی داشته باشد.
صنعت فیلم در شهر تهران باسابقه‌ای صد ساله یک صنعت کاملاً فعال است. برگزاری جشنواره‌های فیلم شناخته شده و مطرح مانند فیلم فجر و فیلم کوتاه تهران و حضور نمایندگان و فیلمسازان در جشنواره‌های بین‌المللی فیلم‌های کوتاه و بلند جهان تجارب و کارنامه موفقی را نشان می‌دهد. این صنعت نیروی کار خلاق و مشاغل خلاق متنوعی را دربرمی گیرد که سهم قابل توجهی در جذب سرمایه بخش خصوصی و دولتی و درآمدزایی دارد و زیرساخت‌هایی مانند لاله‌زار و بازار، عرضه و تقاضای داخلی قابل توجهی دارند. بنابراین صنعت فیلم می‌تواند نقشی محوری و پیشقراول در توسعه اقتصاد، فرهنگ و هنر و صنایع خلاق شهر تهران را برعهده بگیرد. به طبع این موضوع نیازمند بررسی‌های جدی توسط پژوهشگران و سیاستگذاران و مدیران حوزه فرهنگی و اجتماعی است.
منبع:ویژه نامه شهرپژوه