همشهری آنلاین: شهر تهران از نظر جمعیت در معرض مخاطرات، پراهمیت‌ترین و به لحاظ شمار اقدامات انجام گرفته برای کاهش ریسک، پیشروترین شهر کشور است. تشکیل گروه‌های دوام، تأسیس سوله‌ها و انبارهای مدیریت بحران، تهیه نقشه‌های پهنه‌بندی خطر، آموزش گسترده شهروندان، توانمندسازی شهروندان و شبکه‌سازی، ایجاد مراکز فرماندهی ثابت و سیار و بسیاری از این اقدامات را می‌توان گام‌های مفیدی برای کاهش خطرپذیری تهران در برابر بحران‌ها دانست.
شهر تهران در حوزه خدمات ایمنی نیز پیشتاز بوده، اما با وجود اقدامات جدی سخت‌افزاری و نرم‌افزاری که در کشور و حتی در سطح جهانی حائز رتبه و تحسین برانگیز است، کماکان یک مخاطره جدی از چشم همگی ما دور مانده است که به رغم اینکه از دید بسیاری از منابع رسمی علمی مدیریت بحران در حوزه مخاطرات طبقه‌بندی نمی‌شود، جا دادن آن در میان مخاطرات پیش رو شهر تهران می‌تواند اقدامات جدی‌تری را درخصوص آن موجب شود. شمار آثار حوزه ایمنی و مدیریت بحران در یازدهمین جشنواره پژوهش و نوآوری به مراتب کمتر از آثار ارائه شده در سایر محورها بوده و این خود نشانگر موضوعی است که پرداختن به آن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. اینجا من به‌عنوان پژوهشگری کوچک در حوزه مدیریت ایمنی و بحران مخاطره‌ای را که بیش از هر موضوعی، هر روز و هر ساعت ذهن مرا به خود مشغول کرده است تشریح می‌کنم.
این مخاطره جا نداشتن موضوع ایمنی در سبد اولویت‌هاست.
مخاطب گرامی! بیایید دقایقی به این موضوع به چشم مخاطره بنگریم. با نگاهی دقیق می‌توان پی برد که این مخاطره جایگاهی بالاتر و به مراتب چشمگیرتر از زلزله، سیل، آتش‌سوزی و فرونشست زمین در بحران‌های شهری دارد. این مخاطره هر سال جان عده کثیری از شهروندان کشور را می‌گیرد و عده کثیری را سال‌ها دچار محدودیت‌ها و معلولیت‌های جبران‌ناپذیر می‌کند. اکثریت قاطع، ما شهروندان تهرانی در هر جایگاهی در معرض این مخاطره قرار داریم.
پلاسکو را کدام مخاطره از ما گرفت. کدام مخاطره هر سال چند هزار حریق در شهر تهران موجب می‌شود. کدام مخاطره راکب موتورسیکلتی را که کلاه ایمنی خود را صرفاً برای زمان‌های بازرسی پلیس در کنار ترک موتور خود آویزان می‌کند، تهدید می‌کند. کدام مخاطره ما را در جریان پرتوان سیلاب می‌اندازد. کدام مخاطره ما را در برابر لرزش زمین آسیب‌پذیر می‌کند. شاید به زلزله فکر کرده باشیم، اما چه اقدام عملی برای کاهش خطرپذیری در برابر آن انجام داده‌ایم. نگوییم‌کاری از ما ساخته نیست.
شهروند عزیزی که این متن را مطالعه می‌کنید به راستی چند بار تاکنون به دکوراسیون داخلی منزل خود توجه کرده‌اید. تاکنون چند کمد، چند قاب یا چند آینه را برای خالی نگه داشتن مسیر خروج از ساختمان ایمن‌سازی کرده‌اید. چند بار به سناریوی پناهگیری خود و خانواده خود در برابر زلزله فکر کرده‌اید. تاکنون چند بار به جانمایی کپسول آتش‌نشانی و سناریوی استفاده از آن یا خروج از ساختمان در شرایط حریق فکر کرده‌اید. آیا در منزل خود کیف نجات دارید. آیا جعبه کمک‌های اولیه دارید.
یا سؤالی ساده‌تر... آیا تاکنون کمربند ایمنی خود را از ترس جریمه روی شکم خود انداخته و زحمت بستن آن را به خود نداده‌اید. آیا در زمان خرید منزل فعلی خود علاوه بر سنگ، سرامیک، متراژ، نورگیر بودن و قیمت در خصوص مقاومت ساختمان در برابر زلزله نیز پرسیده‌اید. آیا شما که برای خرید خودرو آن را به چند مکانیک آشنا نشان می‌دهید ملک خود را پیش از خرید و برای اطمینان بیشتر در مورد جزئیات سازه‌ای و ایمنی آن به چند مهندس آشنا نشان داده‌اید. به چه میزان در مورد شناسنامه فنی ساختمان اطلاع دارید. به خود، به همسر خود، به پسر دبستانی کنجکاو خود و به دختر کوچک مهربان خود پاسخ دهید. شما و آنها به چه میزان در معرض مخاطره جا نداشتن موضوع ایمنی در سبد اولویت‌ها قرار دارید.
همکار گرامی، مدیر شهری عزیز، مدیر بحران ارجمند، شما نیز در وهله اول شهروند تهران هستید. شما چه میزان در معرض این مخاطره قرار دارید. تا چه اندازه منزل شخصی شما ایمن است. چه میزان از آموزش‌هایی را که به شهروندان می‌دهید خود اجرا می‌کنید. آیا می‌توانید پس از وقوع بحران با خیالی نسبتاً راحت در مورد خانواده خود به شهروندان خدمت‌رسانی کنید.
عزیزان، شهروندان، مدیران شهری و همکاران؛ در میان هزاران فکر روزمره که به حق ذهن ما را مشغول کرده است بیایید دقایقی نیز به ایمنی فکر کنیم و برای آن جایی میان دغدغه‌های خود بیابیم. منابع علمی، پژوهشی، ترویجی و... به لطف تکنولوژی‌های امروز در دسترس همه ما هستند. کافی است بخواهیم. ایمنی، کالایی گرانبهاست، اما حصول آن الزاماً گرانقیمت نیست و باید به یاد داشته باشیم بدون ایمنی زندگی جاری نیست.
منبع:ویژه نامه شهرپژوه