همشهری آنلاین - مریم ورشوئی: بحران که از راه می‌رسد، احساسات منفی در جامعه و خلق و خوی آدم‌ها تغییر می‌کند. این بار بحران با شیوع بیماری به نام کرونا سرزده از راه رسید و رعب و وحشت به‌جا گذاشت، چون اولین پیامد آن مرگ برخی از هموطنانمان در استان‌های مختلف بود. اینجاست که درچنین شرایطی هر یک از ما به مدیریت بحران و در درجه اول به مدیریت فردی نیازمندیم تا بتوانیم در برابر این فضای ملتهب توانایی رویارویی و مبارزه با این بیماری را داشته باشیم. در چنین شرایط همه‌گیری بحران، ضرورت مدیریت فردی بیشتر بروز می کند. بی‌شک نقش رسانه‌های مجازی این روزها بسیار پررنگ است، ولی آیا سواد رسانه‌ای کافی برای کنترل استرس و ناراحتی‌های روانی ناشی از کرونا وجود دارد؟ با توجه به انتشار و گسترش سریع اطلاعات و مطالب گاه غیرمستند در فضاهای مجازی و پمپاژ و سبقت اخبار منفی و لحظه‌ای گمان می‌رود فضاهای مجازی برخی مواقع نه‌تنها کمکی اساسی برای رفع نگرانی مردم نبوده‌اند، بلکه گاهی این مسیر را به‌سرعت دشوارتر کرده‌اند.
اینجاست که نقش روانشناسان و روان‌درمانان و حضور بیشتر آنها در جامعه و بی‌شک در صفحه‌های فضای مجازی بیش از گذشته احساس می‌شود تا احساسات آسیب‌دیده افراد تاحدی با استدلال‌های علمی و مستند و راهکارهای اساسی ترمیم شود.
مازندران یکی از استان‌هایی است که از شیوع کرونا در امان نبوده است. باید دید نقش و حضور روانشناسان چه در صفحه‌های مجازی و چه در میان مردم این استان در فضایی که صدای آژیرهای آمبولانس و حتی یک عطسه معمولی آدم‌ها را می‌ترساند چه بوده است.
انتشار اخبار جعلی
یکی از روانشناسان مازندرانی به خبرنگار همشهری آنلاین گفت: قبل از آن‌که درباره نقش روانشناسان و مشاوران در این زمینه بپردازم لازم است در ابتدا از ضعف اطلاع‌رسانی و انتشار اخبار سلامت از مبادی رسانه‌های بهداشتی بگویم. باید اطلاعات درست در زمینه بهداشت و سلامت در شرایط شیوع کرونا به‌سرعت و تعداد بیشتری منتشر شود تا در جای خالی آنها خبرسازی‌های جعلی اتفاق نیفتد.
زینب ولیان افزود: درفضایی که کرونا سبب رعب و وحشت مردم ایران و به‌تبع مازندرانی‌ها شده است، باید اطلاعات به‌شیوه حرفه‌ای منتقل شود. این‌که مردم از گوشی‌های همراه خود مرتب اطلاعات منفی و در بسیاری از مواقع خبرسازی‌های رعب‌آور را ببینند و بخوانند تنها استرس و هیجان منفی ایجاد می‌شود. به‌عنوان نمونه پخش و انتشار ویدئویی درباره گوردسته‌جمعی بیماران کرونایی، به‌تنهایی خود برای ازدست رفتن روحیه و روان مردم و ملتهب شدن فضا کافی‌ست. این در حالی است که کذب بودن این ویدئو هم اعلام شده بود، اما با وجود تکذیب آیا همه افراد یک جامعه و مازندرانی‌ها قدرت تفکیک اخبار واقعی و غیرواقعی را دارند؟
وی ادامه داد: روانشناسان و مشاوران همکارم در استان مرتب با ایجاد کانال‌هایی در فضاهای مجازی به‌دنبال دادن اطلاعات صحیح و در درجه اول آموزش روانی و جسمانی فردی هستند. البته که جلسات مشاوره رو در رو نیز با مردم داریم. مردمی که وقتی به من مراجعه می‌کنند از تپش قلب، استرس بالا و نگرانی بی‌حد خود می‌گویند. ما هم به آنها خودکنترلی و دیگر مهارت‌های کسب مدیریت بحران را آموزش می‌دهیم، البته به هر فرد بسته به روحیات روانی خودش.
روانشناسان خبرساز نیستند
ولیان افزود: وقتی صحبت از نقش مشاوران و روانشناسان می‌شود، فراموش می‌شود که روانشناسان خبرساز نیستند. خبرسازی آن‌هم گاهی غیرمستند و صحیح بر فضای ملتهب جامعه می‌افزاید. ما چون خبرساز نیستیم، درنتیجه این وظیفه افرادی است که از طریق رسانه‌های قابل اعتماد به‌سرعت خبرهای غلط را تکذیب کنند و اطلاع‌رسانی درست داشته باشند. بی‌رحمی آنجاست که برخی برای بازدید بیشتر از صفحه‌هایشان دروغ و ترس را اشاعه می‌دهند.
این روانشناس گفت: با افزایش استرس در استان مطمئنا سیستم ایمنی بسیاری از افراد پایین می‌آید که به‌طور قطع کمتر از کرونا آسیب‌رسان نیست. در این شرایط خودبیمارانگاری شایع شده است. وظیفه ما در درجه اول آموزش بهداشت فردی و خودکنترلی است. از خودکنترلی می‌توان به مدیریت بحران رسید.
ولیان ادامه داد: ما بحران را فقط در این روزهایی که کرونا درحال شیوع است می‌بینیم و کمتر به بعد از آن فکر می‌کنیم. بعد از کنترل بیماری و نابودی آن تازه اول ماجراست. استرسی که در این دوران به‌وجود آمده بعد از ریشه‌کن شدن بیماری به‌صورت‌های مختلف بروز می‌کند.
آسیب‌های روانی بعد از کنترل بیماری
این روانشناس افزود: همان‌طور که بعد از حادثه زلزله بم، منجیل، کرمانشاه یا همین سیل‌های اخیر شاهد بودیم. با کاهش سیستم ایمنی بدن در این دوران پرخاشگری و زودانگیختگی افزایش می‌یابد و آستانه تحمل مردم پایین می‌آید. آن‌وقت آسیب‌های اجتماعی روی دیگری از خود را بروز می‌دهد. بنابراین باید برنامه‌های بهداشتی و روانی همچنان ادامه داشته باشد، اما چگونه؟ مطمئنا یک عزم ملی را در این زمینه می‌طلبد.