دستورالعمل پذیرش کالا و اوراق بهادار در بورس کالا تصویب شد

به گزارش اطلاع‌رسانی بورس تهران، علی صالح‌آبادی - رئیس سازمان بورس و اوراق - گفت: هیات‌مدیره سازمان بورس، این دستورالعمل را در راستای اجرای ماده 16 آیین نامه اجرایی قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران مصوب 3/4/1386هیات محترم وزیران، در روز 2/2/87 و در 38 ماده و 14 تبصره به تصویب رساند.

وی تصریح کرد: این دستورالعمل به پیشنهاد هیات‌مدیره بورس کالای ایران بوده که پس از تصویب لازم‌الاجرا است.

متن کامل این دستورالعمل به شرح زیر است:

فصل اول- کلیات

بخش اول: تعاریف

ماده 1- اصطلاحات و واژه‌های تعریف‌ شده در ماده یک قانون بازار اوراق بهادار و اساسنامه بورس با همان تعاریف در این دستورالعمل به‌کار رفته‌است. سایر اصطلاحات به شرح زیر تعریف می‌شوند:

1. امیدنامه: مجموعه اطلاعاتی است که بورس ملزم است در زمان درج نام یک کالا یا اوراق بهادار مبتنی بر کالا در فهرست نرخ‌های بورس، جهت اطلاع عموم در سایت رسمی خود منتشر کند. فرم نمونه این گزارش به تصویب هیئت مدیره بورس می‌رسد.

2. پذیرش: تطبیق کالا یا اوراق بهادار مبتنی بر کالا با شرایط مندرج در این دستورالعمل جهت درج آن در فهرست نرخ‌های بورس و فراهم شدن امکان معامله آن در بورس است.

3. تعلیق پذیرش: توقف موقت معاملات کالا یا اوراق بهادار مبتنی بر کالای درج شده در فهرست نرخ‌های بورس ناشی از نقض مفاد این دستورالعمل است.

4. دارایی پایه: دارایی موضوع اوراق بهادار مبتنی بر کالا است.

5. عرضه‌کننده: شخصی است که کالای وی در فهرست نرخ‌های بورس درج شده است.

6. فرم تطابق کالا: فرمی‌است که بر اساس فرم نمونه بورس، جهت تطبیق مشخصات کالای مشابه با کالای پذیرفته شده پس از تایید توسط مشاور پذیرش، به بورس ارائه می‌شود.

7. کالای مشابه: کالای منطبق بر شرایط یکی از کالاهای درج شده در فهرست نرخ‌های بورس با تولیدکننده متفاوت است.

8. لغو پذیرش: حذف قطعی کالا یا اوراق بهادار مبتنی بر کالا از فهرست نرخ‌های بورس است.

9. متقاضی: شخصی است که تقاضای پذیرش کالا را به بورس ارائه می‌کند.

10. مشاور پذیرش: شخصی است که به عنوان رابط اصلی متقاضی و بورس، تمام یا بخشی از وظایف متقاضی در فرآیند پذیرش را به نمایندگی از طرف وی انجام می‌دهد.

11. هیات پذیرش: هیئتی است که به شرح ماده 2 این دستورالعمل تشکیل می‌شود و وظایف مندرج در این دستورالعمل را ایفا می‌کند.

بخش دوم: هیات پذیرش

ماده 2- هیئت پذیرش دارای 5 عضو و یک دبیر به شرح زیر است:

1. رئیس هیات مدیره سازمان یا یکی از اعضای هیات مدیره سازمان به نمایندگی از رئیس هیات مدیره سازمان

2. رئیس هیات مدیره بورس یا یکی از اعضای هیات مدیره بورس به نمایندگی از رئیس هیات مدیره بورس

3. یک نفر خبره مالی آشنا به صنعت، به پیشنهاد هیات مدیره کانون کارگزاران بورس و اوراق بهادار و تأیید هیات مدیره سازمان

4. یک نفر خبره مالی آشنا به صنعت، به انتخاب هیات مدیره سازمان

5. یک نفر خبره مالی آشنا به صنعت، به انتخاب هیات مدیره بورس

6. مدیرعامل بورس، به عنوان دبیر هیات پذیرش و بدون حق رأی یا یکی از مدیران بورس به نمایندگی وی.

تبصره (1): رئیس هیات‌مدیره سازمان، رئیس هیات پذیرش خواهد بود.

تبصره (2): مدت عضویت اشخاص بندهای 3 تا 5 این ماده یک دوره دو ساله است. انتخاب این اشخاص تا حداکثر 3 دوره متوالی بلامانع است.

تبصره (3): اشخاص موضوع بندهای 4 و 5 این ماده، پیش از پایان دوره تصدی به تشخیص مقام انتخاب کننده و شخص موضوع بند 3 این ماده پیش از پایان دوره تصدی، بنا به تشخیص مقام پیشنهاد کننده یا سازمان، با رعایت تشریفات مقرر در بند 3 این ماده قابل تغییر خواهند بود.

تبصره (4): هیات پذیرش می‌تواند در صورت لزوم از سایر کارشناسان و مدیران متقاضی برای حضور در جلسات دعوت کند. این اشخاص حق رأی نخواهند داشت.

ماده 3- جلسات هیئت پذیرش با حضور حداقل 3 عضو، که رئیس سازمان یا نماینده وی یکی از آنهاست، رسمیت می‌یابد. تصمیمات هیئت پذیرش با رأی موافق حداقل 3 نفر، که یکی از آنها باید رئیس سازمان یا نماینده وی باشد، معتبر خواهد بود.

بخش سوم: بازارها

ماده 4- بورس کالای ایران دارای دو بازار معاملات کالای فیزیکی و مشتقه است. بازار معاملات کالای فیزیکی شامل چند تابلو ازجمله تابلوی محصولات فلزی - صنعتی، کشاورزی و پتروشیمی و بازار مشتقه شامل چند تابلو از جمله تابلوی قرار دادآتی است. پذیرش کالا صرفاً در یکی از تابلوهای بازار معاملات کالای فیزیکی و پذیرش اوراق بهادار مبتنی بر کالا صرفاً در یکی از تابلوهای بازار مشتقه صورت می‌پذیرد.

تبصره: ایجاد بازارها و تابلوهای جدید با پیشنهاد بورس و تصویب سازمان امکان‌پذیر است.

فصل دوم- پذیرش کالا

بخش اول: مشاور پذیرش

ماده 5- درخواست‌ پذیرش کالا، به همراه مدارک و مستندات موضوع ماده 8 این دستورالعمل، باید توسط مشاور پذیرش به بورس ارائه شده و پس از احراز کامل بودن مدارک در بورس ثبت شوند.

ماده 6- مشاور پذیرش از میان شرکت‌های کارگزاری دارای مجوز کارگزار معرف و شرکت‌های تأمین سرمایه انتخاب می‌شود.

ماده 7- وظایف و مسئولیت‌های مشاور پذیرش به شرح ذیل است:

1- ارائه مشاوره به متقاضی در خصوص فرایند پذیرش و عرضه کالا؛

2- سنجش میزان آمادگی متقاضی برای پذیرش؛

3- ارائه مدارک و اطلاعات درخواستی به بورس به نمایندگی متقاضی در فرآیند پذیرش؛

4- کنترل رعایت مقررات پذیرش توسط متقاضی در فرآیند پذیرش؛

تبصره (1): مشاور پذیرش باید کلیه مدارک، اسناد و اطلاعات ارائه شده توسط متقاضی را بررسی و تأیید کند که مدارک کامل بوده و به امضای صاحبان امضای مجاز رسیده و ممهور به مهر متقاضی است.

تبصره (2): روابط مشاور پذیرش و متقاضی و حدود وظایف و مسئولیت‌های هر یک در قرارداد فی‌مابین که در چارچوب نمونه بورس تنظیم می‌شود، پیش‌بینی شده و یک نسخه از آن به بورس ارسال می‌شود.

بخش دوم: فرایند پذیرش کالا

ماده 8- فرم درخواست پذیرش به همراه مدارک ذیل به بورس ارائه می‌شود:

1) پرسشنامه پذیرش،

2) امیدنامه،

3) فرم شناسه کالا،

4) کپی برابر اصل گواهی استاندارد کالا،

5) رسید پرداخت حق پذیرش،

6) تعهد نامه شرکت تولیدکننده مبنی بر فراهم‌نمودن شرایط جهت بازدید از خط تولید و انبارها حسب درخواست هیئت پذیرش یا بورس،

7) کپی برابر اصل اسناد ترخیص کالای در حال پذیرش از گمرکات جمهوری اسلامی ایران در مورد کالاهای وارداتی شامل موارد زیر:

7-1) برگ سبز گمرکی

7-2) گواهی بازرسی مبدا و مقصد

7-3) قبض انبار برای کالاهایی که از گمرکات ترخیص و به انبارهای داخلی حمل شده‌اند،

8) تائیدیه مراجع ذیصلاح در خصوص کالاهایی که مشمول رعایت ضوابط خاص یا اخذ مجوزهای قانونی باشد،

9) سایر اطلاعات مهم به تشخیص متقاضی یا درخواست هیئت پذیرش.

تبصره: درخصوص کالاهایی که مشمول استاندارد اجباری نهستند، متقاضیان باید گواهی کنترل کیفیت از آزمایشگاه‌های مورد تائید موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ارائه نمایند. در مواردی که ارائه این گواهی از سوی مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ممکن نباشد، ارائه گواهی آزمایشگاه مورد تأیید بورس الزامی است.

ماده 9- در مورد کالاهای مشابه، مشاور پذیرش باید علاوه بر مدارک موضوع ماده 8 این دستورالعمل، فرم تطابق کالا را به بورس ارائه ‌کند.

بخش سوم: شرایط پذیرش و تداوم پذیرش کالا

ماده 10- جهت پذیرش هر کالا باید حداقل شرایط زیر احراز شود:

1) متقاضی باید سابقه فعالیت قابل اتکاء در بازار کالای مورد پذیرش داشته باشد و همچنین چشم‌انداز روشنی از تداوم فعالیت متقاضی وجود داشته باشد.

2) میزان عرضه کالا توسط متقاضی به گونه‌ای باشد که امکان کشف عادلانه قیمت را در بورس فراهم آورد. در مورد کالای مشابه مجموع عرضه آن کالا و کالاهای مشابه در بورس ملاک است.

3) کالا نباید مشمول محدودیت‌هایی از جمله محدودیت قیمت‌گذاری قانونی و انحصار در عرضه یا تقاضا باشد که مانع از کشف عادلانه قیمت کالا شود.

ماده 11- هیات پذیرش در زمان پذیرش هر کالا، حداقل عرضه سالانه و حداقل درصد عرضه در بورس از کل تولید سالانه برای تولید کنندگان و از کل واردات سالانه برای وارد کنندگان را مشخص می‌کند.

تبصره: تغییر حداقل‌های موضوع این ماده به پیشنهاد بورس و تایید هیات پذیرش امکان پذیر است.

ماده 12- عرضه کننده کالا در بورس، موظف است مقررات مربوطه از جمله الزامات این دستورالعمل و ضوابط مربوط در خصوص افشای اطلاعات عرضه کالا را رعایت کند.

بخش چهارم: بررسی درخواست پذیرش کالا

ماده 13- بورس حداکثر ظرف 30 روز پس از تاریخ ثبت درخواست، گزارش کارشناسی خود درخصوص شرایط پذیرش را به انضمام مستندات مربوط به هیات پذیرش ارسال می‌کند. چارچوب گزارش کارشناسی مزبور، به پیشنهاد بورس و تصویب هیئت پذیرش تعیین می‌شود.

ماده 14- هیات پذیرش حداکثر ظرف 30 روز پس از دریافت گزارش و مستندات مربوط از بورس، نظر کتبی خود را با ذکر دلایل مبنی بر تأیید یا رد پذیرش کالا، از طریق بورس به متقاضی اعلام می‌کند.

در صورت رد درخواست، متقاضی می‌تواند مراتب اعتراض خود را حداکثر ظرف مدت 10 روز پس از ابلاغ تصمیم هیئت پذیرش، به دبیرخانه سازمان اعلام کند. رأی هیات مدیره سازمان در ‌خصوص بررسی مجدد موضوع یا تأیید نظر هیئت پذیرش، برای متقاضی، هیات پذیرش و بورس لازم الاجراست.

ماده 15- در صورتی که هیئت مدیره سازمان اعتراض متقاضی را موجه تشخیص دهد، درخواست متقاضی باید در اولین جلسه هیات پذیرش مجدداً طرح ‌شود.

ماده 16- در صورتی که درخواست متقاضی رد شود و به آن اعتراض نکند یا پس از اجرای رأی تجدید‌نظر هیئت مدیره سازمان در هیات پذیرش رد شود، طرح مجدد درخواست متقاضی در هیات پذیرش حداقل پس از شش ماه و انجام مجدد کلیه مراحل و پرداخت حق پذیرش، امکان‌پذیر خواهد بود.

ماده 17- درج نام کالای پذیرفته شده در فهرست نرخ‌های بورس، منوط به احراز تمامی موارد تعیین شده توسط هیئت پذیرش است.

ماده 18- در صورت عدم عرضه کالا در بورس ظرف مدت 6 ماه از درج آن در فهرست نرخ‌های بورس، پذیرش آن در بورس لغو گردیده و پذیرش مجدد آن منوط به طی فرایند پذیرش خواهد بود.

بخش پنجم: تعلیق پذیرش کالا

ماده 19- در صورتی که عرضه کننده، تمام یا بخشی از وظایف مندرج در ماده 12 این دستورالعمل را رعایت نکند، بورس می‌تواند پذیرش کالای وی را برای مدت حداکثر 3 ماه به حال تعلیق درآورد. تعلیق یک کالا برای مدتی بیش از 3 ماه منوط به موافقت هیئت پذیرش خواهد بود. در هر صورت مدت تعلیق موضوع این ماده حداکثر 6 ماه خواهد بود.

ماده 20- در صورت وقوع تخلف موضوع ماده قبل سازمان می‌تواند، دستور تعلیق پذیرش کالای عرضه کننده را به بورس صادر کند. تشخیص مدت تعلیق با سازمان خواهدبود.

ماده 21- رفع تعلیق پذیرش کالا، منوط به رفع موجبات تعلیق، مطابق نظر سازمان، هیات پذیرش یا بورس، حسب مورد است.

تبصره (1): در صورت تعلیق پذیرش مطابق ماده 19، چنانچه موجبات تعلیق اعلام شده توسط بورس یا هیات پذیرش مرتفع شود، بورس رأساً نسبت به رفع تعلیق اقدام نموده و مراتب را به همراه گزارش رفع دلایل تعلیق به سازمان و هیات پذیرش اعلام می‌کند.

تبصره (2): در صورت تعلیق پذیرش مطابق ماده 20، رفع تعلیق پذیرش توسط سازمان به بورس اعلام خواهدشد.

بخش ششم: لغو پذیرش کالا

ماده 22- پذیرش کالا به موجب هر یک از موارد زیر لغو می‌شود:

1- در صورت تداوم تعلیق پذیرش بیش از شش‌ماه و عدم رفع موجبات تعلیق؛

2- در صورت انحلال یا ورشکستگی عرضه کننده کالا؛

ماده 23- در صورت وقوع هر یک از بندهای ماده 22، بورس ضمن ارائه گزارش به هیات پذیرش مراتب را به عرضه کننده اعلام می‌کند. عرضه کننده موظف است ظرف 30 روز توضیحات خود را به هیات پذیرش ارائه کند.

در صورتی‌که هیات پذیرش تشخیص دهد عرضه کننده قادر به برطرف کردن موارد منجر به لغو پذیرش است، مهلت مشخصی را حسب مورد برای وی در نظر می‌گیرد. این مدت قابل تمدید نیست.

ماده 24- هیات پذیرش می‌تواند پذیرش کالا را در دوره‌ای که به عرضه کننده برای رفع موارد لغو مهلت داده می‌شود، به حالت تعلیق درآورد.

ماده 25- در صورت برطرف شدن موجبات لغو پذیرش در مهلت در نظر گرفته ‌شده، عرضه کننده کالا موظف است گزارش اقدامات خود و همچنین سایر اطلاعات مورد نیاز را به بورس ارائه کند.

ماده 26- چنانچه در مهلت پیش‌بینی شده موارد لغو پذیرش رفع نشود، کالای آن عرضه کننده با تصویب هیئت پذیرش از فهرست نرخ‌های بورس حذف می‌شود.

ماده 27- بورس، لغو پذیرش کالا را حداکثر ظرف یک ‌هفته از تاریخ تصویب، طی گزارشی با ذکر دلایل مربوط، به عرضه کننده و سازمان اطلاع می‌دهد. عرضه کننده کالا می‌تواند مراتب اعتراض خود را حداکثر ظرف مدت 10 روز پس از ابلاغ تصمیم هیات پذیرش، به دبیرخانه سازمان اعلام کند. رأی هیات مدیره سازمان در ‌خصوص بررسی مجدد موضوع یا تأیید نظر هیات پذیرش، برای هیات پذیرش، بورس و عرضه کننده لازم‌الاجراست.

ماده 28- پذیرش مجدد کالایی که پذیرش آن در بورس لغو شده‌است، پس از گذشت یک سال از تاریخ لغو پذیرش با ارائه درخواست و احراز شرایط پذیرش امکان‌پذیر خواهدبود.

فصل سوم- پذیرش اوراق بهادار مبتنی بر کالا

ماده 29- پذیرش اوراق بهادار مبتنی بر کالا به درخواست بورس توسط هیئت پذیرش انجام خواهد شد. بورس پس از دریافت پیشنهاد تولید کنندگان، مصرف کنندگان، وارد کنندگان، کارگزاران یا سایر نهادهای مالی مربوط نیز اقدام به ارائه درخواست پذیرش اوراق بهادار مبتنی بر کالا می‌کند.

ماده30- جهت پذیرش اوراق بهادار مبتنی بر کالا از جمله قراردادهای آتی موارد زیر توسط بورس تهیه و به هیئت پذیرش ارائه می‌شود:

1. گزارش توجیهی پذیرش شامل:

1) تعریف و استانداردهای دارایی پایه

2) مشخصات بازار نقدی دارایی پایه

3) آمار تولید، مصرف، واردات و صادرات دارایی پایه

4) تولید کنندگان و مصرف‌کنندگان عمده داخلی و خارجی

5) قوانین خاص حاکم بر تولید ،مصرف، قیمت گذاری، واردات یا صادرات دارایی پایه

6) روند تغییرات قیمت داخلی و بین المللی دارایی پایه طی 3 سال گذشته

7) پیشنهاد دامنه نوسان قیمت روزانه قرارداد آتی و سقف حجم هر سفارش

8) نمونه مشخصات قراردادهای آتی موضوع ماده 4 دستورالعمل اجرایی معاملات قراردادهای آتی در شرکت بورس کالای ایران

2. امیدنامه

3. سایر اسناد یا اطلاعات مهم به تشخیص بورس یا درخواست هیئت پذیرش.

تبصره- دارایی پایه از بین کالاهای پذیرفته‌شده در بورس یا کالاهای دارای بازار نقدی قوی به تشخیص هیئت پذیرش، انتخاب می‌شود.

ماده31- هیئت پذیرش حداکثر ظرف 45 روز پس از دریافت گزارش و مستندات مربوط از بورس، نظر کتبی خود را با ذکر دلایل مبنی بر تأیید یا رد پذیرش اوراق بهادار مبتنی بر کالا، اعلام می‌کند.

ماده32- درصورت تایید پذیرش، بورس موظف است حداکثر ظرف مدت 3 ماه از تاریخ اعلام هیئت پذیرش اقدام به درج اوراق بهادار مبتنی بر کالا در فهرست نرخ‌های رسمی بورس و انتشار امیدنامه ‌کند. در صورت عدم انجام اقدامات مذکور طی مهلت مقرر، اخذ تاییدیه مجدد از هیئت پذیرش الزامی است.

فصل چهارم :سایر موارد

بخش اول: کارمزدها

ماده33- بورس کارمزدهای زیر را دریافت می‌کند:

1- کارمزد پذیرش کالا، که به همراه درخواست پذیرش و تکمیل مدارک اولیه از متقاضی دریافت می‌شود.

2- کارمزد درج کالا، که براساس آمار سالانه عرضه کالا در بورس از عرضه کننده برای هر سال دریافت می‌شود.

تبصره (1): متقاضی و عرضه کننده، موظف اند حسب مورد کارمزدهای فوق را بر اساس مصوبه هیئت مدیره بورس و حداکثر تا میزان سقف‌های تعیین شده توسط هیئت مدیره سازمان، در مهلت مقرر پرداخت نمایند.

تبصره (2): در صورت عدم پرداخت کارمزد توسط عرضه‌کننده در مهلت مقرر، بورس می‌تواند این مبلغ را از مطالبات و یا موجودی عرضه‌کننده نزد اتاق پایاپای رأساً برداشت کند.

بخش دوم: سایر مقررات

ماده 34- کالاهایی که قبل از تصویب این دستورالعمل در بورس پذیرفته و عرضه شده‌اند، با رعایت این مقررات همچنان در بورس پذیرفته ‌شده تلقی می‌شوند.

ماده 35- تمام عرضه‌کنندگان، مادام که کالای ایشان در بورس پذیرفته شده است، موظف به رعایت مقررات بازار اوراق بهادار از جمله مفاد این دستورالعمل هستند.

ماده 36- در صورت نقض هر یک از مفاد این دستورالعمل توسط اشخاص ذیربط، بورس موظف است براساس مقررات انضباطی خود به تخلفات آنها رسیدگی یا حسب مورد نقض مقررات توسط آنها، موارد را به مرجع ذیصلاح گزارش کند.

ماده 37- در صورت لزوم، این دستورالعمل به ترتیب زیر اصلاح خواهد شد:

1- به پیشنهاد هیئت مدیره بورس یا هیئت پذیرش و تصویب هیئت مدیره سازمان،

2- به پیشنهاد رئیس سازمان و تصویب هیئت مدیره سازمان.

ماده 38- از تاریخ تصویب این دستورالعمل کلیه مقررات و ضوابط پذیرش قبلی در بورس کالای ایران لغو می‌شود.