همشهری آنلاین- زهرا رفیعی: در ماه‌های اخیر زمین شاهد کاهش انتشار گازهای گلخانه ای بود. این روند با کاهش پروازها، توقف فعالیت کارخانه ها و خانه نشین شدن میلیون ها نفر در چین خود را نشان داد و با گسترش بیماری در غرب ادامه یافت. با نگاهی به نقشه های جهانی شاخص های آلودگی هوا روز به روز می توان فرایند را پیگیری کرد. هم اکنون شاخص آلاینده های دی اکسید گوگرد، ازن، دی اکسید نیتروژن، مونواکسید کربن در وضعیت خوب قرار دارد و ذرات بزرگ MP۱۰ و کوچک تر از ۲.۵ میکرون در حد متوسط است. این شاخص ها برای برخی کشورها مانند چین و امریکا که از بزرگترین تولید کنندگان گازهای گلخانه ای هستند، وضعیتی را ایجاد کرده است که سالها از آن دور بوده اند. برخی امیدوارند که شرایط برای تحقق معاهده پاریس فراهم شود اما به گفته کارشناسان این روند کاملا موقتی است ضمن اینکه زیان های اقتصادی کرونا را نیز نباید نادیده گرفت.
صادق ضیائیان، مدیر کل پیش‌بینی و هشدار سریع سازمان هواشناسی درباره تحلیل روند جهانی کاهش آلاینده ها در گفت و گو با همشهری می گوید: هنوز نتایج تحقیقی که مقایسه منسجمی از شرایط داشته باشد منتشر نشده است. منشاء عمده تولید گازهای گلخانه ای کارخانجات و سپس صنایع نفتی و خودروها هستند. در این مدت کارخانجات منتشرکننده آلاینده ها در چین، امریکا و چین به فعالیت خود ادامه داده اند در نتیجه انتشار پایه ای همچنان برقرار است. از سوی دیگر فرایند افزایش آلایندههای ناشی از گازهای گلخانه ای طی مدت دوسه ماه بوجود نیامده است در نتیجه با کاهش تردد خودروها برای چند ماه جبران نخواهد شد. اثر تجمعی آلاینده ها پس از دوران صنعتی شدن، در ایام کرونا از بین نخواهد رفت، بنابراین کشورها همچنان باید بر تعهدات خود پایبند باشند و برای رسیدن به اهداف معاهده پاریس تلاش کنند.
- مضرات اقتصادی کرونا
پروژه های کاهش کربن در جهان به دلیل تلاش کشورها برای توسعه ناپایدار به کندی صورت می گیردو به گفته راب جکسون، رئیس پروژه جهانی کربن، نه سقوط دیوار برلین، نه سقوط بلوک شرق و اتحاد جماهیر شوروی و نه بحران‌های گوناگون نفتی در دوره‌های مختلف، هیچ‌کدام چنین تاثیری در کاهش تولید کربن نداشته‌اند. افت شدید حمل و نقل و فعالیت‌های صنعتی در سراسر دنیا، در کنار تمام مضراتش باعث کاهش محسوس تولید دی‌اکسیدکربن نیز شده است که بعد از جنگ جهانی دوم دیده نشده است. تولید کربن در سال جاری میلادی ممکن است تا ۵ درصد نسبت به سال گذشته کمتر شود.
کارشناسان در مقطعی بودن فرایند کاهش گازهای گلخانه ای اتفاق نظر دارند. رییس گروه تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست در گفت و گو با همشهری درباره آنچه در ایران رخ داده است می‌گوید: در ایران کاهش تردد خودروها در ایام نوروز و وجود عوامل جوی مانند باد و باران عامل اصلی کاهش آلاینده ها بوده است. انتشار گازهای گلخانه‌ای نیز در این مدت در کشور به دلیل کاهش مصرف انرژی کمتر بوده است. اما اینکه بخواهیم این روند را مثبت و با ثبات بدانیم نیاز به بررسی همه عوامل دارد. ضرر اقتصادی که کرونا به همه جوامع وارد کرده است باید در برابر تاثیرات زیست محیطی کرونا سنجیده شود. هنوز آمارهای دقیقی در این دو زمینه منتشر نشده است. مسلما با اتمام کرونا عوامل ایجاد کننده آلودگی مجددا شروع خواهد شد و ممکن است باحجم عظیمی از گازهای گلخانه ای مواجه شویم. هم اکنون میزان انتشار co۲ کمتر شده و شاخص های آن موجود است ولی عموما شاخص گازهای گلخانه ای را به صورت سالانه می‌سنجند.
تاثیر این بیماری در ایجاد شرایط خوب برای زمین و لختی آسودگی که برایش فراهم شد به مانند سیزده‌به‌در امسال است. یک روز نرفتن مردم در طبیعت و نریختن زباله و به آتش نکشیدنش باعث شد که خیلی ها سیزده‌به‌در امسال را تنها روز بزرگداشت طبیعتی بدانند که در طی ده‌ها سال امکان آن با این بیماری فراهم شده است. اما آیا چنین فرصتی به فرهنگ عمومی مردم تبدیل شده است؟ حال باید دید چند ماهی که کرونا فرصت تنفس به زمین داده است، شوق و امکان تغییر سیاست‌ها را هم به دنبال می‌آورد.