همشهری آنلاین - رضا کربلایی: اقتصاد ایران همچنان در حال ضعیف شدن است و شکاف درآمدی هم بیشتر و عمیق تر شده است.
روایت رسمی نهاد آماری ایران نشان می دهد اقتصاد ایران در سال گذشته نه تنها به رشد اقتصادی ۸ درصدی برنامه ششم نزدیک هم نشده بلکه به منفی ۴.۷ درصد رسیده و نرخ تورم هم به جای اینکه به سمت ۸.۸ درصد حرکت کند، پاییز سال گذشته را با رقم ۲۶.۹ درصدی پشت سرگذاشته است. این گزارش می افزاید: مردم ایران بر اساس برنامه ریزی مسئولان فکر می کردند که نرخ بیکاری در برنامه ششم به ۱۰.۲ درصدی می رسد اما دستکم نرخ بیکاری رسمی در سال گذشته ۱۲ درصدی برآورد شده است. یکی دیگر از اهداف برنامه ششم کم کردن فاصله درآمدی بین دهک های مختلف جامعه بود به نحوی که قرار است ضریب جینی به عنوان متر اندازه گیری شکاف درآمدی بین اقشار مختلف مردم در پایان سال ۱۴۰۰ به ۰.۳۴ برسد اما مرکز آمار ایران آماری نگران کننده را اعلام کرده و می گوید: ضریب جینی در پارسال نه تنها به سمت صفر به معنای کاهش شکاف درآمدی حرکت نکرده بلکه به سمت نابرابری بیشتر پیش روی کرده و رقم آن به ۰.۴۰۹۳ رسیده است.
- وابستگی به نفت کم شد
به گزارش همشهری، در برنامه ششم البته یکی از اهداف این بوده و هست که وابستگی دولت به درآمدهای نفتی کمتر و به درآمدهای مالیاتی بیشتر شود و برای همین ۳ متر مشخص در برنامه ششم قرار گرفته تا مشخص شود اعتیاد دولت به نفت کمتر شده است یا نه؟ مرکز آمار ایران می گوید؛ در حالی که در برنامه ششم توسعه نسبت مالیات به تولید ناخالص داخلی برای سال ۹۶ رقم ۷.۴ درصد پیش بینی شده اما عملکرد واقعی این شاخص در سال ۱۳۹۶ رقم ۶.۸ درصد را نشان می دهد. همچنین نسبت منابع نفتی به کل منابع دولت از ۳۴.۷ درصد پیش بینی شده در پایان سال ۱۳۹۶ به گونه ای است که از کاهش وابستگی بودجه دولت به دلارهای نفتی حکایت دارد و این شاخص در سال ۹۶ به رقم ۲۸.۷ درصد رسیده و از سوی دیگر نسبت درآمدهای مالیاتی هم از رقم پیش بینی شده ۳۵.۲ درصد برای سال ۹۶ در عمل به رقم ۳۶.۲ درصد در همان سال رسیده است. البته مرکز آمار ایران گزارشی از وضعیت ۳ شاخص نسبت مالیات به تولید ناخالص داخلی، نسبت مالیات به بودجه و میزان وابستگی بودجه به درآمدهای نفتی دستکم تا پاییز سال گذشته را منتشر نکرده است.
- پیش ضربه کرونا بر اقتصاد ایران
کارنامه پاییزه اقتصاد ایران در سال گذشته نشان می دهد ۴۵.۸ درصد از ارزش افزوده ایجاد شده در اقتصاد ایران ناشی از فعالیت بخش صنایع و معادن از جمله صنعت ساختمان و بخش نفت، ۴۵.۲ درصد ناشی از ارزش افزوده بخش خدمات و فقط ۹.۴ درصد به دلیل ارزش افزوده ای بوده که بخش کشاورزی ایران ایجاد کرده است. قابل پیش بینی است که شیوع ویروس کرونا در زمستان پارسال و تداوم آن در بهار امسال چه میزان از ارزش افزوده بخش های مهم از جمله مشاغل خدماتی را از بین خواهد برد و پیامد افت تقاضا در بخش خدمات، رکود در بخش صنایع و معادن نمایان خواهد شد. از این منظر به احتمال زیاد نرخ رشد اقتصادی ایران در بهار و تابستان امسال منفی خواهد ماند و اقتصاد ایران کوچک تر و ضعیف تر خواهد شد.
- تورم باز می‌گردد
یکی از انتظارات دولت در سال گذشته تداوم کاهش نرخ تورم در سال جدید بود اما به دلیل فشار وارد شده هم بر بخش تقاضا و هم عرضه کالاها و خدمات، احتمال می رود که انتظار دولت محقق نشود و نرخ تورم به دلیل سیاست های پولی انبساطی برای کم کردن آثار مخرب ویروس کرونا روندی صعودی را در ماه های آینده تجربه کند. این برای اقشار آسیب پذیر و کم درآمد و حتی متوسط جامعه نگران کننده خواهد بود زیرا از یک سو با فشار تورم مواجه می شوند و از سوی دیگر با افت درآمد و کاهش قدرت خریدشان. دستکم این وضعیت ممکن است آثار خود را در بخش اجاره بها در کلان شهرها به گونه ای متفاوت نشان دهد و تابستان امسال مملکن است بخشی از مالکان بخواهند افت درآمدهای خود را با افزایش اجاره بها جبران کنند.