همشهری آنلاین - سیدمحمد فخار: ۱۷ روز از فروردین سال ۹۹ گذشت و طی این دوره هوای تهران نتوانست شرایط فوق‌العاده‌ای که در سال ۹۸ رخ داده بود را تکرار کند. این در شرایط قرنطینه و کاهش ترددها نه تنها رضایت‌بخش نبود که برخی نگرانی‌ها را نیز به دنبال داشته است.
- اعداد چه می‌گویند؟
هر سال بیشترین تجمع روزهای پاک و سالم در روزهای عید نوروز رخ می‌دهد. با فرارسیدن بهار و تعطیلات نوروزی، ۲ عامل در بهبود هوا مؤثر واقع می‌شود. از یک‌سو ناپایداری‌های جوی بهاری و از سوی دیگر کاهش چشمگیر تردد وسایل نقلیه موجب می‌شود هوای پاک در شهر افزایش یابد. بدین ترتیب تعداد روزهایی که هوای پایتخت در شرایط پاک قرار گیرد، نسبت به فصل سرد افزایش می‌یابد. اما مقایسه آماری بهار ۹۸ و ۹۹ نشان می‌دهد شروع بهار امسال هوا به پاکی سال گذشته نبوده است. آنگونه که اطلاعات شرکت کنترل کیفیت هوای تهران نشان می‌دهد، طی ۱۷ روز نخست سال جاری هوای پایتخت ۱۰ روز در شرایط پاک و ۷روز در وضعیت سالم قرار گرفته است. بدین ترتیب در ۵۹ درصد روزهای مذکور هوا پاک و در ۴۱ درصد هوا سالم بوده است. این در شرایطی است که طی ۱۷ روز نخست فروردین ۹۸، هوا ۸۲ درصد پاک و ۱۸ درصد سالم بوده است.
- چرایی کاهش کیفیت هوای ۹۹
با وجود آنکه در سال جاری شرایط قرنطینه ویروس کرونا و در نتیجه تردد کمتر خودروها در شهر تهران را در شهر شاهد بودیم اما در سال گذشته در این دوره هوای تهران بهتر از امسال بوده است. حسین شهیدزاده، مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران در گفت‌وگو با همشهری در تشریح شرایط موجود می‌گوید: هر چند به واسطه تردد کمتر خودروها در شهر، انتظار می‌رفت در صورت تغییرات جوی مشابه سال گذشته وضعیت هوای تهران مطلوب‌تر باشد، اما برابر آمار، روزهای پاک سال جاری کمتر از سال گذشته است. از طرفی دلیل اصلی آن تغییر حدود مجاز آلاینده‌ها و روش محاسبه شاخص روزانه است، به این صورت که در روش جدید در غلظت پایین‌تری از آلاینده‌ها از محدوده پاک خارج و به وضعیت سالم یا قابل‌قبول وارد می‌شویم.
آنگونه که شهیدزاده عنوان کرده، افزایش میزان تولید آلودگی از منابع ساکن را هم می‌توان به عنوان یکی دیگر از دلایل عنوان کرد، چرا که در روز هفتم فروردین ماه که تعداد خودروهای در حال تردد در شهر بسیار کم بود، وضعیت هوای تهران با افزایش ۲۰ واحدی یکباره به شاخص ۷۰ رسید. در بررسی‌های به عمل آمده با توجه به کم بودن تردد خودروها در شهر، تنها وزش باد از جنوب تهران به عنوان عامل افزایش شاخص شناسایی شد که نشان می‌دهد آلودگی صنایع و منابع ساکن واقع در جنوب تهران بیشترین نقش را در افزایش ۲۰ واحدی غلظت آلاینده‌ها در پایتخت در روز مذکور داشته‌اند. به این ترتیب شهرداری تهران طی مکاتبه‌ای به محیط‌زیست استان تهران، خواستار بررسی وضعیت آلایندگی منابع ساکن و صنایع در جنوب شهر و خارج از محدوده تهران شده است. این نامه‌نگاری در شرایطی است که در بسیاری از روزها به واسطه وزش باد از جنوب، غرب یا جنوب غرب تهران وضعیت هوای تهران تحت تأثیر آلایندگی منابع ساکنی قرار می‌گیرد که در خارج تهران واقع هستند. بسیاری از صنایع در غرب تهران مستقر هستند و گاه حتی آلودگی هوای شهر کرج که در فاصله کمتر از ۲۰ کیلومتری از مرز پایتخت قرار دارد بر وضعیت هوای شهر تهران تأثیر می‌گذارد، چرا که مستقیما قسمتی از آن آلودگی توسط باد به تهران منتقل می‌شود.
- افزایش سهم منابع ثابت
در نخستین سیاهه انتشار منابع آلودگی هوای تهران که سال ۹۲ منتشر شد، سهم خودروها به عنوان منابع متحرک ۷۵ درصد مطرح شده بود اما بر اساس سنجش‌های مجدد و سیاهه انتشار اخیر این سهم به ۶۱ درصد کاهش یافته و سهم منابع ساکن آلایندگی به ۳۹درصد افزایش یافته است. این آمار نشان می‌دهد در مجموع خودروهایی که هم‌اکنون در شهر تردد می‌کنند نسبت به ۵ سال قبل پاک‌تر هستند البته این به معنی آن نیست که کیفیت تولید خودروها تغییر چندانی داشته است بلکه به مفهوم سنجش مستمر آلایندگی آنها از طریق معاینه فنی است. به این ترتیب از وقتی کنترل و اعمال قانون خودروهای فاقد معاینه فنی از طریق دوربین‌ها صورت گرفت، باعث شد خوروهایی که آلایندگی زیادی تولید می‌کردند در زمان لازم برای انجام معاینه فنی مراجعه و نسبت به رفع معایب و آلایندگی خودروهای خود اقدام کنند.