همشهری آنلاین: سیستان و بلوچستان اگرچه ز نظر اقتصادی و ساختاری استانی محروم و توسعه نیافته‌است، اما از سوی دیگر توانسته است غنای فرهنگی خود را حفظ کند. مردم این استان همه ساله و در مناسبت‌های مختلف آیین‌ها و رسم‌هایی را برگزار می‌کنند که همگی نشان از اصالت فرهنگی این دیار دارد. بلوچستانی‌ها همه ساله در ماه رمضان مانند دیگر مسلمانان کشور و دنیا، سوای به‌جا آوردن واجبات، آیین‌های ویژه‌ای برای این ماه دارند که در نوع خود بی‌نظیرند.
رصد هلال ماه رمضان
بلوچستانی‌ها به افرادی که چشمانی روشن و تیزبین داشتند و اغلب شکارچی بودند «چمروک» می‌گفتند. این افراد در آخرین شب ماه شعبان بر بلندی‌ها می‌رفتند تا حلول ماه رمضان را رصد کنند.
سحرخوانی
در گذشته که وسایل ارتباط جمعی در کار نبود، افرادی هنگام سحر با دهل‌زدن یا سحری‌خوانی مردم را برای خوردن سحری بیدار می‌کردند. همچنین در برخی نقاط استان افرادی فانوس به دست در کوچه‌ها راه می‌رفتند و با کوبیدن در منازل یا چاووشی‌خوانی رسیدن وقت سحر را به همدیگر اطلاع می‌دادند. همچنین کوبیدن طبل در ۳ مرحله قبل از اذان صبح در این منطقه رواج داشت.
در مرتبه اول دهل برای بیدار کردن مردم نواخته می‌شد. در مرتبه دوم برای هشدار به کسانی که خواب مانده بودند و در مرتبه سوم برای یادآوری زمان اذان.
رمضونیکه یا رمضو الله
مراسم رمضونیکه در اغلب شب‌های رمضان برگزار می‌شد، اما اجرای آن در شب‌های ۱۴ و ۱۵ رمضان، مصادف با ولادت امام حسن مجتبی (ع) شور و حال بیشتری داشت.
در مراسم رمضونیکه تعدادی از چوانان محل به قصد کمک به مستمندان گروهی تشکیل می‌دادند و هنگام افطار به در خانه‌های مردم می‌رفتند و اشعاری می‌خواندند و تقاضای کمک می‌کردند. صاحب‌خانه هم بنا به توان خود مقداری پول یا مواد غذایی در کیسه آنها که به آن «جولی» می‌گفتند می‌ریخت. گروه رمضونیکه در پایان پول و مواد غذایی جمع‌آوری‌شده را بین مستمندان و نیازمندان محله تقسیم می‌کردند. این رسم هنوز در برخی نقاط استان به اجرا درمی‌آید.
غذاهای ویژه ماه رمضان
آبگوشت زابلی با گوشت گوسفند یا مرغ محلی، قورمه، چنگالی با روغن حیوانی، پلو گوشت و پلو مرغ در ماه رمضان طرفداران زیادی دارد. حلیم محلی (غلور) مورد توجه بیشتر خانواده‌هاست. در ایام گرم سال مردم از غذاهای سرد همچون آب دوغ خیار و کشک استفاده می‌کنند تا در طول روز دچار گرمازدگی نشوند.
سنت آرَک و بَرَک
طبق یکی از سنت‌های قدیمی و پسندیده مردم سیستان در گذشته، از هر اجاقی که دود بلند می‌شد و تا هر شعاعی که دود می‌رفت، خانواده‌ها مقید بودند کاسه‌ای از غذا را برای دیگران ببرند که این رسم به آرک و برک یعنی «آوردن و بردن» شهرت داشت.
همچنین آن دسته افرادی که نذر دارند پیش از اذان مغرب در حد توان و وسع خود مواد خرما، چای، آش، شله زرد و غیره به مسجد می برند و پس از اقامه نماز مغرب به پذیرایی از روزه‌داران می‌پردازند.
اقامه نماز تراویح
از ابتدای ماه رمضان پس از نماز عشا، مردم بلوچستان و اهل سنت نماز تراویح را که بیست رکعت است به صورت جماعت پشت سر یکی از حافظان قرآن کریم می‌خوانند. هر شب در این ۲۰ رکعت تراویح یک جزء قرآن یا حتی بیشتر با صدای خوش حافظ خوانده می‌شود و قرائت قرآن به گونه‌ای تنظیم می‌شود که تا شب ۱۹ ماه مبارک رمضان ختم قرآن و مراسم آن انجام شود.
در برخی مساجد شب ۲۱ و در برخی مساجد شب‌های ۲۳ یا ۲۵ یا ۲۷ یا ۲۹ رمضان مراسم ختم قرآن انجام می‌شود، در این مراسم پس از پایان نماز تراویح امام جماعت به سخنرانی می‌پردازد و سپس دعای ختم قرآن و دعا برای اسلام و مسلمانان و شفای بیماران خوانده می‌شود.
مراسم شب های قدر
در دهه سوم ماه مبارک رمضان یعنی از نوزدهم تا بیست و نهم مراسم شب‌های قدر برگزار می‌شود که مهم‌ترین آیین در این شب‌ها مراسم ختم قرآن است و با شکوه خاصی در یکی از مساجد محله‌های مختلف برگزار می‌شود. در روزهای پایانی ماه رمضان فردی که هر شب با صلات و غزل و شعرخوانی بر بالای مناره مسجد مردم را هر سحر بیدار می‌کرد شروع به خواندن اشعاری در خصوص وداع با ماه مبارک رمضان می‌کند.
قربانی کردن
قربانی‌کردن دام یا حتی یک مرغ زنده بین مردم از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است به طوری که مردم معتقدند بعد از یک ماه بندگی و تطهیر در درگاه الهی باید با ریختن خون، این مهمانی را به پایان برد تا از شر شیطان و هوای نفس دور ماند.
کیسه برکت
کیسه برکت نیز از دیگر رسوم مردم سیستان و بلوچستان است، بزرگان روستا چه مرد و چه زن با دوختن یک کیسه به جمع‌آوری نذورات، کفاره و فطریه مردم مشغول می‌شوند تا آنها را در اختیار فقرا و نیازمندان قرار دهند.
حضور بر سر مزار درگذشتگان از دیگر رسوم مردم است، آنان به مزار می‌روند و عید را به درگذشتگان خود تبریک می‌گویند و خرما، کلوچه محلی و شکلات بر سر مزار توزیع می‌کنند.
عید فطر
عید فطر بین مردمان بلوچستان از جایگاه بالایی برخوردار است به طوری که قوم بلوچ اهل سنت این عید را یکی از اعیاد بزرگ اسلام می‌دانند و ۳ روز به جشن و شادمانی می‌پردازند. همه ساله در آستانه عید سعید فطر مشتری‌های بخش پوشاک زنان تا پنج برابر در مقایسه با روزهای عادی افزایش می‌یابد. در این روز نان‌های روغنی به نام «قلیفی» و کلوچه‌های محلی پخته و بین همسایه ا و خویشاوندان توزیع می‌شود.
در روز عید فطر تمام مردم روستا در مکانی که برای اقامه نماز عید در نظر گرفته شده، حضور می‌یابند و پس از خواندن نماز و پرداخت فطریه، فرارسیدن عید فطر را به یکدیگر تبریک می‌گویند و به همراه روحانی و ریش‌سفیدان برای عرض تبریک به خانه‌های اقوام و آشنایان می‌روند.