همشهری آنلاین: یزد با گلدسته های سربه فلک کشیده مساجدش به سرزمین مومنان معروف است. همیشه شنیدن صدای اذان از بلندای این گلدسته‌ها حال و هوایی روحانی به انسان می‌دهد. این حال و هوا در ماه رمضان با مناجات‌خوانی‌ها دو چندان می‌شود و مومنان روزه‌دار را بر سر شوق می‌آورد. مردم استان یزد مانند دیگر هموطنان مسلمان خود از نیمه دوم ماه شعبان خود را برای ماه رمضان آماده می‌کنند. آنها در این رابطه آیین‌هایی دارند که در ادامه معرفی می‌شوند.
کلوخ اندازان
یزدی‌ها با برگزاری رسم کلوخ اندازان به استقبال ماه مبارک رمضان می‌روند. در این مراسم خانواده‌ها در کنار همدیگر جمع می‌شوند و یک روز را به شادی می‌گذرانند. علت نامگذاری این روز به کلوخ‌اندازان مشخص نیست. در این روز غذاهای محلی پخته می‌شود که آش «شولی» مهم‌ترین آنهاست. آشی ساده، خوشمزه و مقوی که با چغندر، عدس و رب انار پخته می‌شود.
رویت هلال ماه نو
در قدیم که وسایل ارتباط جمعی وجود نداشت مردم استان یزد برای رؤیت هلال اول ماه رمضان، غروب روز آخر ماه شعبان بالای پشت بام و مناره‌های مساجد می‌رفتند و با نگاه به آسمان، هلال ماه را جست وجو می‌کردند و در صورت مشاهده، اعمال مخصوص این ماه را به جا می‌آورند. اگر هوا ابری بود و رؤیت هلال اول ماه امکان نداشت، قاصد می‌فرستادند. یعنی افرادی را به آبادی‌ها و شهرهای نزدیک می‌فرستادند که افق‌شان با شهرشان یکی بود. اگر قاصد هم جواب درستی نمی‌آورد، مردم سحری می‌خوردند و روزه می‌گرفتند.
ختم قرآن کریم
از رسوم مردم این استان ختم قرآن در ماه مبارک رمضان است. بانوان یزدی در ماه رمضان دوره‌های قرآن‌خوانی دارند و هر روز یک جزء از قرآن را با هم قرائت می‌کنند. آنها معتقدند در پایان ماه در نوبت خواندن، سوره توحید به هر کس که برسد در کار او گشایش ایجاد می‌شود و زندگی‌اش در طول سال توأم با خیر و برکت خواهد بود. البته مردان هم جلسه‌های ختم قرآن مخصوص خود را دارند.
مراسم دوست علی
مراسم «دوست علی» یکی از معروف‌ترین رسم‌های یزدی‌ها در ماه رمضان بود. در این رسم گروهی با قاشق‌زن یا کمچلی‌زنی به در ۷ خانه می‌رفتند و می‌خواندند: "دوست، دوست، دوست علی، امام اول علی، میدی یا برم؟ " و صاحبخانه مقداری مواد خوراکی و ... به آنها می‌داد.
پختن نان مراد
پختن نان مراد از دیگر رسم‌های مردم یزد در ماه رمضان بود. این نان در استان یزد به «سوروک» هم معروف است که آرد آن را از ۷ بانو که اسمشان فاطمه بود می‌گرفتند. سپس نان تهیه شده را بین مردم تقسیم می‌کردند.
نخل‌برداری
یزدی‌ها در روز شهادت حضرت علی (ع) هیأت‌های عزاداری راه می‌اندازند و مراسم نخل‌برداری را اجرا می‌کنند. نخل به عنوان نمادی از تابوت حضرت سیدالشهدا (ع) شناخته می‌شود که از چوب ساخته شده و به شکل برگ درخت است. در روز شهادت حضرت علی(ع) نیز در حسینیه شاه ولی تفت، مراسم نخل گردانی برگزار می‌شود.
روضه قنبر
خواندن روضه قنبر از دیگر رسوم مردم یزد است، که معمولاً در ماه مبارک رمضان برگزار و از شب نوزدهم تا شب بیست و هفتم ماه مبارک رمضان خوانده می‌شود. مجلس این روضه بیشتر به بانوان اختصاص دارد که با نذری دادن و طلب حاجت در این چند روز در خانه‌ها برگزار می‌شود و به‌عنوان نماد ضربت خوردن مولای متقیان حضرت علی(ع) است. قنبر از غلامان حضرت علی(ع) بود و فردی در این مراسم با حالاتی شبیه درویشان با لباس سفیدی بر تن و با کلاه سفید کشکولی بر سر که نماد دوستی حضرت علی(ع) است، مراسم روضه را اجرا می‌کند. در مراسم روضه قنبر، ۲ شخصیت دیگر نیز حضور دارند که یکی نقش حضرت زینب(س) را با لباس بلند و مشکی و شخصیت دیگر نقش ام کلثوم(س) را بازی می‌کند و بین حاضران در گروه، صحبت‌هایی در قالب شعر رد و بدل و اشعار حزن‌آلود نیز خوانده می‌شود. این مراسم برای طلب حاجت و رفع گرفتاری توسط زنان کم و بیش در یزد برگزار می‌شود.
آیین‌های شب‌های قدر
مردم یزد عقیده دارند در شب‌های قدر، ساعت به دنیا آمدن هر نوزاد و از دنیا رفتن هر شخص، از طرف ملک مقرب خداوند، معین می‌شود، به همین دلیل در این شب‌ها از خداوند طلب طول عمر و داشتن فرزند می کنند.
رسم کیسه‌دوزی
در روز ۲۷ ماه رمضان پارچه‌ای را به مسجد می‌بردند و بین ۲ نماز ظهر و عصر، پارچه را می‌بریدند و اعتقاد داشتند نباید برای بریدن پارچه از قیچی استفاده کنند و از چاقو و تیغ استفاده می‌شد و با نخی که هم‌رنگ پارچه باشد، کیسه‌ای می‌دوختند و بین دو نماز از میان کیسه، نخ سبزی را عبور می‌دادند و انتهای نخ را به چند نخ گره می‌زدند و نخ را از سکه سوراخ‌داری که فردی حاجت‌دار داده بود، به سر کیسه می‌بستند. پس از دوخت کیسه، آن را به فرد سفارش‌دهنده می‌دادند که تا وقتی حاجتش برآورده شود، از آن نگهداری کند و پس از برآورده شدن حاجت، سر کیسه را باز کند و سکه سوراخ‌دار را بیرون آورده و زیر لباس بدوزد به طوری که دیده نشود و همیشه همراه خود داشته باشد.
مراسم شب و روز عید فطر
نظافت منازل، خرید لباس نو، تهیه شیرینی و میوه‌های تازه فصل و برنامه‌ریزی برای دید و بازدید در این روز از مقدمات برای حلول عید سعید فطر و بزرگداشت آن بین مردم مومن این استان است.
با اعلام روز اول ماه شوال و فرارسیدن عید فطر، مردم پس از عمل مستحبی غسل و پوشیدن لباس نظیف و معطر در سطح محله‌ها و مناطق مختلف تکبیرگویان راهی مصلای اقامه نماز عبادی سیاسی و شکوهمند این روز مبارک می‌شوند. رسم این است که قبل از اقامه نماز عید، مکبر و مجری این مراسم چندین مرتبه ذکرهای وارد شده این روز را بلند قرائت و نمازگران نیز با او تکرار می‌کنند.
مهم‌ترین این ذکرها گفتن الله اکبر، لااله الاالله، صلوات بر محمد و آل محمد(ص) و خواندن دعای سلامت امام زمان(عج) است. از قدیم رسم بر این بوده است کسانی که نذر و نیازی دارند با تهیه شیرینی، آن را در محل برگزاری نماز عید فطر و قبل از اقامه نماز بین مردم توزیع می‌کردند. طبخ آش معروف به حضرت ابوالفضل العباس(ع) و توزیع آن در صبحگاه عید بین مردم از دیگر آداب و رسوم قدیمی این روز در بین یزدی‌هاست.