همشهری آنلاین - علی ابراهیمی: گزارش خبرنگاران همشهری آنلاین، گویای این واقعیت است که با وجود کاهش شدید تقاضا، در ۲ ماه گذشته، عرضه قطره چکانی، قیمت میوه را هم چنان بالا نگه‌داشته است.
بررسی های همشهری آنلاین نشان می‌دهد؛ امسال «سیاه بهار میوه» زودتر از راه رسیده است؛ پیش‌تر در ماه های پایانی سال ۹۸ دست اندرکاران بخش تولید، متولیان تنظیم بازار و حتی تشکل های صنفی مرتبط با عمده فروشی و خرده فروشی میوه، از فراوانی تولید و عرضه و افت و تثبیت نرخ میوه در بهار امسال خبر می دادند، اما فعلا بررسی قیمت خرده فروشی انواع میوه و مرکبات و سبزیجات بیانگر رشد قیمت ها، عرضه چند نرخی و بیشتر شدن شکاف قیمت میوه و سبزی از میدان مرکزی میوه و تره بار تا میوه فروشی های سطح شهر تهران است. به نحوی که این روزها نرخ هر کیلوگرم برخی اقلام پرمصرف مرکبات مانند پرتقال شمال و جنوب بنابر بر نوع و کیفیت از ۷ تا ۱۳ هزار تومان سیب زرد و قرمز از ۵ تا ۱۲ هزار تومان، کیوی از ۵ تا ۹ هزار تومان در نوسان است و حتی تب رشد قیمت به برخی انواع سبزیجات مانند فلفل دلمه، هویج و کاهو و خیار نیز سرایت کرده است.
در این بین نرخ برخی انواع محصولاتی که بنابر بر برخی توصیه های بهداشتی گفته می شود در افزایش ایمنی بدن یا کاهش آثار کرونا موثر است، نجومی شده؛ از لیمو شیرین ۱۵ تا ۲۵ هزار تومانی تا لیموترش ۳۰ تا ۵۰ هزار تومانی و زنجبیل ۶۰ تا ۱۰۰ هزار تومانی و سیر۴۰ هزار تومانی همه ناشی از تاثیر تب کرونا بر بازار میوه و تره بار است.
مصطفی دارایی نژاد، رئیس اتحادیه بارفروشان میدان مرکزی میوه و تره بار منشاء این نابسامانی را انحصار ۴ یا ۵ فعال بازار در خرید و عرضه لیموترش و شیرین اعلام کرده است.
اسدالله کارگر، رئیس اتحادیه فروشندگان میوه و سبزی هم با تایید این انحصار، نرخ خرده فروشی آن را تابع شرایط نادرست عمده فروشی و فاکتورهای نامعتبر ارایه شده خرید به مغازه داران سطح شهر دانسته و تاکید می کند؛ مغازه های سطح شهر تنها برای جوری جنس این گونه اقلام را با قیمت بالا خریداری کرده و با حداقل سود خرده فروشی به مشتریان عرضه می کنند.
- میدان مرکزی منشاء گرانی میوه در مغازه ها
رئیس اتحادیه فروشندگان میوه و سبزی در گفت و گو با همشهری دلیل بالا بودن قیمت خرده فروشی میوه، سبزی و صیفی در مغازه های سطح شهر را ناشی از گرانی و نابسامانی فروش این اقلام در مبداء عرضه یعنی میدان بارفروشان اعلام کرده و گفت: باید بپذیریم که میوه فروشان تابع اتحادیه نیز به نوعی خریدار میوه سبزی و صیفی بوده و در تعیین قیمت ها نقشی ندارند در واقع میوه فروشان سطح شهر به نوعی پل ارتباطی عرضه میوه از عمده فروش تا بخش مصرف هستند.
اسدالله کارگر افزود: مغازه‌داران هر روز صبح فقط با فاکتوری که عمده فروشان در میدان مرکزی میوه و تره بار به آنها می دهند میوه و تره بار را از میدان میوه دریافت کرده و بر مبنای همان فاکتور و بر اساس مصوبه ای که نرخ سود خرده فروشی حداکثر ۳۵ درصدی را به آنها ابلاغ کرده به فروش می رسانند.
او با اشاره به گرانی نامتعارف برخی انواع میوه و سبزی مرتبط با شیوع ویروس کرونا، افزود: با توجه به گرانی های اخیر برخی اقلام میوه و سبزی مرتبط با شیوع ویروس کرونا، مغازه های سطح شهر حتی این رقم سود را نیز لحاظ نکرده و با حداقل سود این اقلام را تنها برای جور بودن جنس مغازه و فروش بیشتر سایر محصولات به مشتریان عرضه می کنند به عنوان مثال وقتی به یک‌باره قیمت هر کیلوگرم لیمو ترش از ۱۵ تا ۲۰ هزار تومان به ۴۰ هزار تومان افزایش می یابد، میوه فروش نمی تواند این محصول را به قیمت هر کیلوگرم ۵۰ هزار تومان بفروش رساند بلکه سعی می کند با در نظر گرفتن سود حداقلی خود آن را عرضه کند تا قیمت ها تثبیت شده و بازار آرام شود.
- منشاء متغیر کشف قیمت عمده فروشی میوه
رئیس اتحادیه فروشندگان میوه و سبزی درباره علت گرانی برخی انواع میوه و مرکبات با وجود رشد تولید و عرضه و کاهش تقاضای ناشی از شیوع ویروس کرونا، گفت: برای انواع میوه و تره بار، به دلیل تنوع کیفیت و نظام عرضه و تقاضا، قیمت مشخص و مصوبی را نمی توان اعلام کرد؛ به همین دلیل مثلا قیمت پرتقال تامسون شمال، در محدوده ۴ هزار تومان تا ۶ هزار و ۵۰۰ تومان در میدان مرکزی میوه و تره بار کشف و اعلام می شود بر همین اساس با اضافه کردن سود خرده فروشی به نرخ کشف شده انواع میوه سبزی و صیفی، در سطح کیفی درجه یک، درجه ۲ و ممتاز، نرخ خرده فروشی این محصولات استخراج می شود.
کارگر، با اتهام زدایی از میوه فروشان سطح شهر در گرانی میوه، افزود: هر اتفاقی که برای قیمت میوه می افتد قبل از خرده فروشی است و مغازه های میوه فروشی هیچ نقشی در تعیین قیمت و یا کمبود و عرضه چند نرخی میوه ندارند زیرا محصولات تولیدی کشاورزان به طور مستقیم وارد میدان مرکزی میوه و تره بار شده و بر مبنای میزان عرضه و کیفیت قیمت آن کشف می شود. در واقع در این نوع میدان‌ها بخش بزرگی از میوه، سبزی و صیفی مستقیم از کشاورز، به بارفروش عرضه و با کشف قیمت بر مبنای نظام عرضه و تقاضا، به واحدهای صنفی خرده فروشی تحویل داده می شود. همزمان محصولاتی که حجم عرضه آنها در میدان مرکزی کم می شود وارد کانال‌های واسطه گری می‌شوند؛ در نتیجه با اضافه شدن سود دلال ها، نرخ نهایی و عمده فروشی این گونه اقلام افزایش می یابد.
- سهم رانت و انحصار از گرانی میوه
رئیس اتحادیه فروشندگان میوه و سبزی با اشاره به اعلام نظر اخیر رئیس اتحادیه بارفروشان میدان مرکزی میوه و تره بار در مورد گرانی لیموترش و لیمو شیرین، به همشهری آنلاین گفت: دیدگاه های آقای دارایی نژاد، که با استناد به آمار و تناژ تولید و مصرف این اقلام اعلام شده، درست است؛ زیرا با توجه به میزان تولید و ذخیره سازی لیمو ترش و لیمو شیرین نباید کمبود و افزایش قیمت این محصولات در بازار را شاهد باشیم اما انحصار در عرضه این محصولات موجب شده تا حتی با دپوی آن در زیر زمین منازل با ایجاد کمبود زمینه افزایش قیمت ها را فراهم کنند.
کارگر قیمت کنونی هر کیلوگرم لیمو شیرین را بین ۱۵ تا ۲۵ هزار تومان دانست و گفت: در سال های گذشته معمولا در این فصل استقبالی از این محصول در بازار نمی شد یا قیمت لیموترش سنگی حداکثر تا ۲۸ هزار تومان می رسید.
او به همشهری آنلاین توضیح داد: وقتی مثلا قیمت هر کیلوگرم لیموترش در میدان مرکزی ۳۰ هزار تومان است و میوه فروش آن را به نرخ ۳۲ تا ۳۳ هزار تومان می فروشد، این امر به معنای گرانفروشی میوه فروشان نیست؛ زیرا میوه فروشی‌ها ویترین قیمت میوه هستند؛ وقتی نرخ میوه در میدان مرکزی افزایش می یابد، آنها می‌توانند با ارایه فاکتور معتبر قیمت را تغییر دهند.
کارگر افزود: علت گرانی موز نیز کمبود این محصول در بازار و افزایش نرخ ارز است زیرا واردات موز به ازای صادرات سیب و پرتقال و با تامین ارز وارد کننده صورت می گیرد و علاوه بر تاثیر پذیری نرخ این محصول از قیمت ارز، ممنوعیت های اعمال شده برای صادرات این اقلام و واردات موز موجب گرانی و کمبود موز در بازار خرده فروشی شده است.
او افزایش قیمت زنجبیل در ابتدای امسال را هم معلول انحصار برخی افراد در بازار میوه دانست و افزود: با افزایش قیمت هر کیلوگرم زنجبیل به بیش از ۱۱۰ هزار تومان، اتحادیه فروشندگان میوه و تره بار به صلاح‌دید ستاد مستقر در میدان مرکزی میوه و تره بار، وارد نظام توزیع مستقیم این محصول از میدان مرکزی تا سطح شهر شد و اعلام کرد آمادگی دارد تا به هر میزان که میوه فروشی های سطح شهر بخواهند، زنجبیل را عرضه کند؛ به این ترتیب ۱۰ تن زنجبیل بین مغازه ها با قیمت هر کیلوگرم ۵۱ تومان عرضه شد و اعلام کردیم واحدهای صنفی خرده فروشی باید این محصول را حداکثر به قیمت هر کیلوگرم ۶۰ تومان بفروشند؛ با این روند قیمت زنجبیل به ۵۰ تا ۵۵ هزار تومان در هر کیلو رسید. اگرچه انجام این کار فرآیندی ۴ تا ۵ روزه بود اما تا ۱۰ روز بعد قیمت ها تثبیت شد. با این وجود اکنون قیمت زنجبیل دوباره در حال افزایش است.
او تاکید کرد: اتحادیه بارفروشان آمادگی دارد آن دسته از اقلام میوه و سبزی را که دچار کمبود و افزایش قیمت شده‌اند؛ با عرضه مستقیم محصول و نرخ مصوب در اختیار میوه فروشی ها قرار دهد و بر فعالیت آنها نظارت کند.
- نرخ چندگانه خرید، عامل عرضه چند نرخی
رئیس اتحادیه فروشندگان میوه و سبزی در مورد عرضه چند نرخی میوه و تره بار در نقاط مختلف شهر تهران، به همشهری آنلاین گفت: بر اساس قانون که به واحدهای صنفی ابلاغ شده، میوه فروشان حق عرضه چند نرخی میوه به بهانه منطقه جغرافیایی، نرخ اجاره مغازه یا لوکس بودن را ندارند، زیرا مصوبه کشف قیمت برای همه میوه فروشی ها یکسان است با این روند مغازه میوه فروشی مثلا در تجریش نمی تواند میوه را سود خرده فروشی ۵۰ درصدی و بقیه ۳۵ درصد بفروشند.
کارگر، یکی از عوامل عرضه چند نرخی میوه را ساعت کار عرضه میوه در میدان مرکزی دانست و افزود: نرخ عمده فروشی میوه از ساعت ۴ بعد از ظهر تا ۴ صبح متغیر است و به فرض یک نوع پرتقال خاص در ساعت ۹ شب به نرخ عمده فروشی ۵ هزار تومان، ۱۲ شب ۱۲ هزار تومان و ۴ صبح ۹ هزار تومان فروخته و فاکتور می شود. با این روند میوه فروشان، پرتقال مذکور را با چند قیمت و فاکتور متفاوت می خرند. در واقع از ساعت ۴ بعد ظهر تا ۱۰ صبح فردا که مغازه داران میوه برای خرید می روند، واسطه ها با دپو کردن برخی اقلام میوه که مثلا ساعت ۴ صبح در اختیار بار فروش نیست، این محصول را چند دست چرخانده و قیمت آن را افزایش می دهند. ساعت کار زیاد میدان مرکزی فرصت مناسبی را برای واسطه ها فراهم می کند تا با بررسی این که از یک محصول مشخص چند کامیون در میدان وجود دارد نسبت به خرید و دپوی محصولاتی که عرضه کمتری دارند اقدام کرده و آن را با قیمت بالاتر به مغازه دارها بفروشند. برای رفع این مشکل پیشنهاد دادیم تا این ساعت کار میدان مرکزی میوه و تره بار را اصلاح کنند که به جایی نرسید. همچنین کارگران ۷۰ درصد مغازه ها همان افرادی هستند که در مغازه حضور داشته و باید هم برای خرید بروند و هم از ۸ صبح تا ۱۰ شب در مغازه باشند.
- از سفارش تلفنی تا فاکتور سازی حجره داران
رئیس اتحادیه فروشندگان میوه و سبزی در مورد سهم سفارش تلفنی میوه توسط میوه فروشان از میدان مرکزی در افزایش قیمت تمام شده و گرانی میوه، گفت: تعداد بسیار کمی از میوه فروشان سفارش خرید عمده میوه از میدان مرکزی را به صورت تلفنی ارائه می کنند. فقط مغازه دارانی که به عناوین مختلف نمی توانند به میدان بروند، با خرید تلفنی میوه را سفارش می دهند اما باید حتی برای این شیوه فروش میوه نیز بار فروش فاکتوری یکسان ارایه کند.
کارگر در عین حال افزود: وقتی حتی سفارش تلفنی میوه داده می شود و بارفروشان هیچ فاکتور رسمی ارایه نمی کنند، قیمت عمده فروشی میوه افزایش می یابد. او افزود: باید فاکتورهای این گونه سفارش خرید تلفنی میوه با فاکتورارایه شده حجره ها یکسان باشد اما متاسفانه حجره داران، فضای جلو حجره را به برخی افراد اجاره داده و این افراد میوه را با نرخی بالاتر و فارغ از فاکتور و نظارت حجره ها به مغازه داران عرضه می کنند. باید حجره دارها بر فعالیت این افراد نظارت داشته و این افراد با فاکتور حجره بار خود را به مغازه ها بفروشند.
کارگر گفت: اگر میوه فروشان در خرید عمده میوه از بارفروشان حتی به صورت تلفنی فاکتور یکسان و معتبری دریافت کنند، امکان بررسی فاکتور و نظارت اتحادیه برای عرضه میوه به نرخ واقعی نیز وجود خواهد داشت. اما متاسفانه ۴۰ درصد این افراد اصلا فاکتور نمی دهند و در نهایت مغازه داران مشمول پرونده تعزیراتی و جریمه می شوند. قیمت میوه‌هایی که بین مردم به ضد کرونا معروف شده نه به دلیل عرضه و تقاضا بلکه به دلیل هرج و مرج گران شده است.
او افزود: با این شرایط قیمت میوه‌هایی که بین مردم به ضد کرونا معروف شده نیز نه به دلیل عرضه و تقاضا، بلکه به دلیل انحصار و هرج و مرج افزایش یافته است. با این شرایط اتحادیه نیز نمی تواند قیمت خرده فروشی‌های بازار را کنترل کند چرا که نرخ خرید ما از میدان مرکزی میوه و تره بار در طول شبانه روز متغیر است و بنابراین وقتی این میوه‌ها در سطح شهر به دست مصرف‌کنندگان می‌رسد، نوسان قیمت خواهد داشت.