همشهری آنلاین-معصومه حق‌جو: کارشناس ارشد روانشناسی بالینی در البرز گفت: شاید برخی از والدین تصور کنند چون کودکان به لحاظ شناختی رشد کاملی نکرده‌اند، متوجه اوضاع و احوال پیرامون خود نیستند و غرق در دنیای کودکانه‌اند. باید به این مهم اشاره کنم که کودکان مانند بزرگسالان با هر میزان رشد شناختی دردها، رنج‌ها و خوشی‌ها و ناخوشی‌های این دنیا را درک می‌کنند و احساساتی همچون ترس، خشم، اضطراب، شادی و... را بروز می‌دهند. بنابراین وقتی بحران کرونا به وجود می‌آید که روال عادی زندگی همه از جمله کودکان را تغییر می‌دهد، از عوارض جانبی آن مصون نبوده و ممکن است نسبت به این بحران رفتار متفاوتی نشان بدهند.
محمدیوسف مهجوری ادامه داد: اغلب کودکان از طرق مختلف مانند رسانه‌های تصویری و مکالمات اطرافیان در جریان شیوع کرونا، میزان خطرناک بودن و کشته شدن تعدادی از بیماران قرار می‌گیرند. مسلما این آگاهی‌ها می‌تواند منجر به بروز احساسات متفاوتی در کودکان شود. شاید نگرانی و اضطراب مهم‌ترین این احساسات باشند. نقش والدین در این میان بسیار تعیین‌کننده است. تصور کنید والدین خود دچار نگرانی و اضطراب درخصوص این بیماری شده باشند، نمی‌توان توقع داشت کودکان رفتارهای اضطرابی والدین را ببینند و تاثیر نپذیرند. این‌که والدین مدام به شکل نگران‌کننده به فرزندان خود در خصوص مراقبت‌های بهداشتی تذکر دهند یا سعی کنند با ایجاد وحشت و بازگو کردن عواقب بد ابتلا به این بیماری، رفتارهای بهداشتی فرزندان را تقویت کنند، نه تنها کمک‌کننده نیست، بلکه باعث ایجاد اختلال رفتاری و فکری در کودکان می‌شود.
مهجوری افزود: غالب روانشناسان در خصوص رفتار صحیح والدین در این ایام به چند مورد عمده اشاره می‌کنند. اول آن‌که به کودکان خود به اندازه میزان رشد شناختی‌شان در مورد این بیماری آگاهی دهید. منظور از آگاهی ترساندن کودکان نیست. بیان ساده‌ای در خصوص بیماری، راه‌های پیشگیری و مراقبت‌های بهداشتی و بازگو کردن علت انتخاب ماندن در خانه، می‌تواند به فهم موضوع توسط آنان کمک کند. استفاده از مثال‌های ساده و درخور سن و سال کودک و ساده کردن مسائل پیچیده می‌تواند به افزایش آگاهی کودک منجر شود. نحوه بیان باید عاری از احساسات منفی و نگرانی باشد. برای برخی از سنین شاید بتوان در قالب بازی کودکانه به بهترین شکل، موضوع را تشریح کرد. آرامش والدین می‌تواند به بروز آرامش در کودکان منجر شود
این کارشناس ارشد روانشناسی بالینی بیان کرد: دومین موردی که توصیه می‌شود والدین به آن پایبند باشند، پرهیز از بیان احساسات منفی خود، مانند ترس، اضطراب و ... در حضور کودکان است. کودکان به راحتی تحت تاثیر احساسات والدین قرار می‌گیرند و در مواردی همچون شرایط کنونی، آنها را درونی می‌کنند. به بیان ساده‌تر وقتی می‌بینند والدین از موضوعی نگران هستند یاد می‌گیرند آنها هم از آن موضوع نگران شوند. با این توصیف، آرامش والدین می‌تواند به بروز آرامش در کودکان منجر شود.
مهجوری گفت: مورد دیگر این است که والدین به طور مشخص احساسات و افکار کودکان خود را در خصوص کرونا جویا شوند و اگر متوجه دریافت غلطی از سوی کودک شدند، آن را اصلاح کنند. ممکن است کودکان در افکار خود با نگرانی‌هایی همچون "اگر مادر و پدرم به کرونا مبتلا شوند و بمیرند" درگیر باشند، والدین این افکار را باید بررسی و با توضیحات مناسب و ایجاد اطمینان خاطر احساست منفی کودکان را خنثی کنند.
راهکارهایی برای کاهش اضطراب در کودکان
این کارشناس ارشد روانشناسی بالینی بیان کرد: گاهی کودکان حتی امکان توصیف حالات روانی خود را ندارند و به صورت کلامی نمی‌توانند حال خود را شرح دهند. بسته به سن کودک، اضطراب می‌تواند با علائم جسمی و رفتاری بروز پیدا کند. در برخی اضطراب به صورت جسمی مانند مشکلات گوارشی، دل درد، حالت تهوع، تپش قلب و... بروز پیدا می‌کند و در برخی دیگر به شکل رفتاری خود را نشان می‌دهد؛ رفتارهایی همچون پرخاشگری، لج‌بازی، بی‌قراری، گریه کردن و بهانه گرفتن و در پاره‌ای موارد شب‌ادراری می‌تواند زمینه‌های اضطرابی داشته باشد.
پیشتر به عمده رفتارهای والدین اشاره شد، اگر بخواهیم به صورت کابردی این رفتارها را فهرست کنیم، توصیه می‌شود والدین در این شرایط این سری فعالیت‌ها را در نظر داشته باشند:
۱- شنونده خوبی باشید، یعنی به حرف‌ها و احساسات کودک با جان و دل گوش دهید.
۲- در هر وضعیتی نشان دهید که مراقب او هستید و احساس امنیت را در کودک تقویت کنید.
۳- به احساسات منفی او به شکل آرامش‌بخش و اطمینان‌دهنده پاسخ دهید.
۴- مسائل غیر واقعی را از مسائل واقعی تفکیک کنید و واقعیت بیماری را برای وی به زبان ساده شرح دهید.
۵- وقت بیشتری با کودک بگذرانید، بازی کردن و فعالیت‌های مشترک لذت‌بخش می‌تواند به کاهش اضطراب کمک کند.
۶- از مشاجره و بحث در مقابل کودک پرهیز کنید.
۷- اخبار بد و نگران‌کننده در خصوص بیماری کرونا را در مقابل کودکان نبینید و نخوانید.
۸- برای کودکان برنامه‌ریزی روزنامه انجام دهید و فعالیت‌های متنوعی برای وی ایجاد کنید.
۹- در تصمیم‌گیری‌های روزانه نظر کودک را جویا شوید، انعطاف در برنامه‌های روزانه داشته باشید.
۱۰- از نیازهای عاطفی کودکانتان غافل نشوید، آغوش شما امن‌ترین جای دنیا برای آنهاست.
این روانشناس اظهار کرد: موضوع خشونت علیه کودکان را باید از جنبه‌های مختلف بررسی کرد. برخی والدین از سر ناآگاهی رفتارهای خشونت‌آمیز انجام می‌دهند یا تحت فشار کنترل رفتاری خودشان را از دست می‌دهند. در هیچ روش تربیتی جواز رفتار خشونت‌آمیز علیه کودک صادر نشده است. بنابراین اگر فردی تصور می‌کند با بروز خشونت کودک را تربیت کرده است، به هیچ وجه به مقصود خود نخواهد رسید. والدینی هم که تحت فشارهای روانی روزمره گاهی از کوره در می‌روند و از سر بی‌حوصلگی مرتکب خشونت علیه کودک می‌شوند بدانند اگر هم موافق این رفتار نیستند، اما نتیجه آن، کاری به نیت آنها ندارد. به زبان ساده عمدی یا غیرعمدی بودن خشونت در ایجاد نتیجه منفی برای کودک، تفاوتی ایجاد نمی‌کند.
او ادامه داد: والدینی که نمی‌توانند خشم خود را مهار کنند شاید لازم باشد از روانشناسان کودک و خانواده کمک بگیرند و روابط خود با فرزندانشان را ترمیم کنند. شاید برخی از والدین نیاز داشته باشند راه‌هایی برای کاهش تنش‌های روزانه خود بیایند و از این طریق مانع انتقال این تنش‌ها به کودکان شوند. در این خصوص گفتی‌ها بسیار است، اما به همین بسنده می‌کنم که با توجه به شرایط کنونی و این واقعیت که والدین زمان بیشتری را با کودکان خود در خانه سپری می‌کنند، بنابر وظیفه‌ای که دارند اگر احساس می‌کنند توانایی کنترل خشم‌شان پایین است و ممکن است باعث ایجاد آسیب روانی و حتی فیزیکی به کودکان شوند، برای حل این مسئله باید اقدام عاجلی انجام دهند. در این خصوص توصیه می‌کنم از خدمات همکاران حوزه سلامت روان بهره ببرند، شاید به تنهایی نتوانند موضوع را حل کنند.