همشهری آنلاین: غبارروبی مساجد، کلوخ‌اندازان و تهیه مایحتاج رمضانی از برنامه‌های پیشواز از ماه رمضان در استان همدان است. برخی مردم برای استقبال از رمضان در روزهای نخست، پانزدهم و آخر ماه شعبان روزه می‌گیرند. همدانی‌ها همچنین رسم‌های دیگری دارند که آنها را در خلال روزهای ماه رمضان برگزار می‌کنند.
کلوخ‌اندازان
کلوخ‌اندازان مراسمی برای استقبال از ماه رمضان است که در برخی از استان‌های کشور و چند روز قبل از شروع ماه رمضان برگزار می‌شود. این رسم در همدان نیز مورد توجه مردم است. «کباب سرداشی» غذای مخصوص همدانی‌ها برای این روز است. کباب سرداشی از مخلوط گوشت چرخ کرده، سیب‌زمینی، پیاز، تخم‌مرغ، ادویه و گوجه فرنگی تهیه می‌شود.
سحری‌خوانی
سحری‌خوانی از رسم‌های قدیمی همدانی‌ها در ماه رمضان بود. در گذشته رادیو، تلوزیون و ساعت وجود نداشت، به‌همین دلیل برخی افراد موظف بودند نیمه‌های شب در کوچه‌ها بگردند و با خواندن اشعار و گفتن بیدارباش! زمان سحر را خبر بدهند و روزه‌داران را بیدار کنند. در زمان قاجار عاملان حکومتی با شلیک توپ، زمان سحر را اعلام می‌کردند.
روزه قلاغی
خانواده‌های همدانی به کودکانی که هنوز به سن شرعی نرسیده و روزه گرفتن بر آنها واجب نیست، آموزش‌هایی برای فراگیری روزه گرفتن در نظر می‌گیرند. والدین هنگام سحری کودکان را بیدار می‌کنند تا سحری بخورند. کودکان هم بعد از خوردن غذای سحر تا نیم روز سعی می‌کنند چیزی نخورند. همدانی‌ها به این روزه «قلاغی» (کلاغی) می‌گویند که همان روزه کله گنجشکی‌ست.
دوختن کیسه برکت
دوختن «کیسه برکت» هم از دیگر رسم‌های رایج در همدان است که در روز ۲۷ این ماه برگزار می‌شود. این رسم مخصوص بانوان است و آنهایی که می‌خواهند آن را به‌جا آورند برای اقامه نماز ظهر و عصر به مسجد می‌روند و قطعه‌ای پارچه و نخ و سوزن همراه خود می‌برند و بین نماز ظهر و عصر کیسه برکت را می‌دوزند. آنها در این کیسه مقداری پول می‌گذارند و معتقدند این کار موجب افزایش خیر و برکت می‌شود. بعد پول‌ها را بین اعضای خانواده تقسیم می‌کنند تا خیر و برکت نصیب همه آنها شود.
توزیع آجیل مشکل‌گشا
تهیه و بسته‌بندی آجیل مشکل‌گشا نیز از رسم‌های مردم همدان است. هر کسی نذری دارد به نیت برآورده‌شدن آن، این آجیل را تهیه می‌کند و پس از بسته‌بندی به مسجد می‌برد و در فاصله نماز مغرب و عشاء بین نمازگزاران تقسیم می‌کند.
غذاهای ویژه رمضان
همدانی‌ها مانند مردم سایر نقاط کشور غذاها و خوردنی‌های ویژه‌ای برای ماه رمضان دارند که برخی را روی سفره افطار و برخی را روی سفره سحر می‌گذارند. این اقلام شامل آش رشته، فرنی، ترحلوا، طاس کباب، شامی کباب، سرداشی، بورانی و شیر برنج برای افطار و رشته پلو و آبگوشت مرغ برای سحر است. همچنین کماج، انگشت پیچ، پنجه‌خاله، نیس(نیست) در جهان و آگرده در کنار زولبیا و بامیا از شیرینی‌های رایج در همدان است. در مناطق روستایی هم هنوز نان‌های اوفاق، گرده‌چرب و شاتی نیز پخته می‌شود.
فرستادن افطاری به خانه نوعروس
در همدان برخی خانواده‌ها که پسرشان را تازه، داماد کرده‌اند، رسم دارند افطاری مفصلی تهیه کنند و به تازه داماد بدهند تا با خود به خانه پدر نوعروس ببرد. خانواده نوعروس هم طبق رسوم، چند شب بعد خانواده داماد را برای صرف افطاری به خانه خود دعوت می‌کنند.
جمع کردن خرده‌نان‌های سفره افطاری
مردم همدان باور جالبی دارند که همین باور بین آنها موجب به وجود آمدن رسمی شده‌است. برخی از خانواده‌ها بعد از هر افطار، خرده‌نان‌های سر سفره را جمع می‌کنند و در ظرفی مخصوص می‌ریزند و آنها را در کمال رعایت نکات بهداشتی نگه‌می‌دارند تا خرده‌نان‌ها تمیز و سالم بمانند. بعد این خرده‌نان‌ها را عید قربان بیرون می‌آورند و با آبگوشت ویژه‌ای گه از گوشت قربانی تهیه می‌شود، مخلوط و میل می‌کنند. باید توجه داشت که هوای همدان سرد و خشک است. بر همین اساس می‌توان مدت‌ها انواع نان را در صورت گذاشتن در مکان مناسب، بی‌آن‌که دچار کپک‌زدگی شود نگهداری کرد.
مراسم عزاداری و شب‌های قدر
روزه‌داران همدانی طبق رسمی دیرین هر روز در مساجد و خانه‌ها مجلس ختم قرآن دارند. همچنین آنها در شب‌های عزاداری و قدر به مساجد می‌روند و ضمن برگزاری مراسم عزاداری، قرآن و دعای جوشن کبیر می‌خوانند. پختن غذای نذری و فرستادن آن به خانه همسایگان و بستگان نیز در این شب‌ها بین همدانی‌ها مرسوم است.
عید فطر
همدانی‌ها پس از یک ماه روزه‌داری صبح روز عید فطر به مصلاها و مساجد نزدیک خانه خود می‌روند تا نماز این روز را اقامه کنند. اغلب آنها پس از نماز، به زیارت اهل قبور می‌روند و برای شادی روح درگذشتگان خود فاتحه می‌خوانند و خیرات می‌دهند. همچنین رسم دیگر مردم استان در این روز، پختن «آش ترشی»است و در اغلب خانه‌های روستایی این آش تهیه می‌شود.