همشهری آنلاین: استان فرهنگی، لقب کردستان است. از همین نامگذاری برمی‌آید که مردم این سامان تا چه میزان برفرهنگ دینی، ملی و قومی خود تاکید دارند.
همه مردم استان برای ماه رمضان احترامی ویژه قائلند و بیشتر کارهای غیرضروری را در این ماه تعطیل می‌کنند و به روزه‌داری و عبادت مشغول می‌شوند.
کردستانی‌ها آیین‌های ویژه‌ای مانند گرفتن روزه پیشواز، غبارروبی مساجد و خانه تکانی در روزهای آخر شعبان دارند. سوای این رسم‌ها، آنها عاداتی دیگری نیز دارند که در ادامه به آنها اشاره می‌شود.
مرحبا و الوداع
مردم استان کردستان در نیمه اول ماه رمضان دعایی با این عنوان «مرحبا مرحبا یا شهر رمضان» می‌خوانند و از شب شانزدهم به بعد به جای واژه مرحبا در این دعا از کلمه «الوداع» استفاده می‌شود. این رسم را در گذشته کسی که مسئولیت رویت هلال ماه رمضان را برعهده داشته به‌جا می‌آورد. بنا بر مستندات شفاهی و مکتوب آغاز ماه رمضان با دهل و سرنا به اطلاع عموم رسانده می‌شد.
مراسم آشتی‌کنان
سنندجی‌ها رسم جالبی در آغاز ماه رمضان دارند که ریشه در فرهنگ صلح‌جویی آنها دارد. آنها در آغاز این ماه مراسم آشتی‌کنان برپا می‌کنند. در این رسم ریش‌سفیدان پیش می‌افتند و بین افرادی که با هم قهری و کدورت دارند صلح برقرار می‌کنند. افرادی که با هم قهرند، بدون آن‌که از دعوت همدیگر اطلاع داشته باشند برای نوشیدن چای به خانه ریش‌سفید محل دعوت می‌شوند و پس از اطلاع از موضوع به احترام بزرگ‌ترهایی که در آنجا حضور دارند باهم روبوسی و آشتی می‌کنند.
رسم پاشیو
یکی از آیین‌های قدیمی ویژه ماه رمضان در کردستان به‌جا آوردن رسم «پاشیو» بود. آن موقع‌ها که وسایل ارتباط جمعی در کار نبود مردم با رفتن روی بام‌ها و سر دادن بانگ پاشیو یکدیگر را برای مراسم سحر بیدار می‌کردند.
مجالس سخنرانی مذهبی
در مساجد کردستان بعد از نماز عصر، ماموستاها سخنرانی مذهبی می‌کنند و بیشتر موضوعات آن مسائل مذهبی و غالباً در مورد روزه و آداب رمضان است. همچنین مجالس قرآن‌خوانی در همه مساجد استان نیز برگزار می‌شود.
خواندن نماز تراویح
خواندن «نماز تراویح» از رسم‌های مذهبی و دینی مردم کردستان در ماه رمضان است. این نماز بعد از اقامه نماز عشاء در مساجد استان خوانده‌می‌شود.
پخش نان محلی «کولیره» در سقز
در شب ۲۷ رمضان در بسیاری از روستاها و حتی شهرهای کردستان نانی به اسم «کولیره» تهیه و طبخ و قبل از اقطار بین همسایگان پخش می‌شود. همچنین پخت نان‌های «برساق»، «تاوه‌ای» و «کولیره ناسکه» در رمضان رواج دارد و اغلب مردم با این نان‌ها افطار می‌کنند.
مراسم اعتکاف در ۱۰ روز آخر رمضان
از دیگر سنت‌های ویژه ماه مبارک رمضان برگزاری مراسم اعتکاف در دهه آخر این ماه و مصادف با لیالی قدر است. در شهرستان کامیاران، معتکفان تمام ۱۰ شب آخر ماه رمضان را در مساجد و تکایا تا اذان صبح به تلاوت قرآن و نماز و ذکر و طلب عفو بخشش از خداوند می‌پردازند. همچنین مراسم شب‌های قدر را نیز برگزار می‌کنند.
عید فطر
عید فطر مهم‌ترین عید کردستانی‌هاست. آنها همه کارها را تعطیل می‌کنند تا قبل از آخرین اذان مغرب ماه رمضان در خانه باشند. صبح زود هم با پوشیدن لباس نو به مساجد و مصلاها می‌روند تا نماز عید قطر را اقامه کنند. دید و بازدید بعد از اقامه نماز، بین مردم استان جایگاه ویژه‌ای دارد. از کوچک و بزرگ به دیدن هم می‌روند و عید را به هم تبریک می‌گویند.
چیشتی مجیور
یکی از آیین‌های ویژه عید فطر مردم دیواندره «چیشتی مجیور» است. در این رسم برخی افراد در خانه غذا تهیه می‌کنند، سپس هنگام ناهار به مسجد می‌برند. بعد از جمع‌شدن غذاها دسته‌جمعی آنجا ناهار می‌خورند.