همشهری آنلاین - علی ابراهیمی: در چند روز گذشته انتشار تصاویری از زنده به گور کردن و معدوم‌سازی جوجه‌های یکروزه، واکنش شهروندان، تولیدکنندگان جوجه، مرغداران و برخی مسئولان را به‌دنبال داشته است.
انجمن تولیدکنندگان جوجه یکروزه، تخصیص نیافتن به موقع ارز برای تامین نهاده‌های سویا و ذرت، افت ۳۰ درصدی تقاضای خرید گوشت مرغ و نصف شدن قیمت مرغ در بازار خرده‌فروشی، تولید مازاد بر نیاز ۱۳۰ میلیون قطعه جوجه یکروزه و ممنوعیت صادرات جوجه یکروزه و مرغ را علت اقدام برای تلف کردن اجباری جوجه‌های یکروزه اعلام کرده و می‌گوید: این اقدام با هدف تنظیم بازار انجام شده و رویه‌ای عادی است. اما برخی منتقدان، این شیوه تنظیم بازار را به‌معنای از دست رفتن سرمایه‌های ملی می‌دانند و با اشاره به حجم بالای معدوم‌سازی جوجه‌های یکروزه، آن را ترفندی برای جلوگیری از کاهش قیمت مرغ در بازار و همچنین دریافت خسارت از بیمه می‌دانند. فارغ از این گمانه زنی‌ها، مسلم است که کاهش عرضه جوجه یکروزه، به افزایش قیمت گوشت مرغ در ماه‌های آینده منجر خواهد شد، این گزاره‌ای است که می‌تواند معمای این قتل‌عام را حل کند. چنان که پارسال با عبور قیمت هر کیلوگرم مرغ از مرز ۱۵ هزار تومان، تولیدکنندگان مرغ گوشتی افزایش قیمت جوجه یکروزه، از ۴۰۰ تومان به ۷۰۰ تومان را به‌عنوان متهم گرانی این فراورده در بازار مصرف معرفی کردند.
- آنچه گذشت
در ماه‌های پایانی پارسال تولیدکنندگان مرغ و مسئولان ستاد تنظیم بازار، حجم جوجه‌ریزی و تولید و عرضه مرغ را برای تامین نیاز بازار شب عید در دستور کار قرار دادند، اما شیوع ویروس کرونا و شایعه قرنطینه سراسری و محلی باعث رشد نسبی تقاضا در بازار شب عید برای خرید گوشت و مرغ شد در نتیجه دولت با هدف تامین نیاز بازار برای صادرات هر کیلوگرم مرغ، تعرفه ۵ هزار تومانی تعیین کرد اما این پایان ماجرای «مرغ و تخم‌مرغ» در بازار شب عید امسال نبود، با تعطیلی اجباری رستوران‌ها و افت شدید تقاضای خرید گوشت مرغ در فروردین‌ماه، قیمت خرده فروشی هر کیلوگرم مرغ تا مرز ۸ هزار تومان سقوط کرد. شدت گرفتن زیان مرغداران موجب شد تا مسئولان تنظیم بازار در جلسه چندی پیش خود برای جلوگیری از کاهش بیشتر قیمت مرغ، علاوه بر افزایش حجم خرید وذخیره‌سازی در شرکت پشتیبانی امور دام، مجوز عرضه بخشی از تخم‌مرغ نطفه‌دار را هم در بازار مصرف صادر کرد تا از زیان بیشتر تولیدکنندگان تخم‌مرغ، جوجه یکروزه و مرغ جلوگیری کند. در ادامه این روند، انجمن صنفی تولیدکنندگان جوجه یکروزه هم به معدوم‌سازی و زنده به گور کردن جوجه‌های یکروزه مازاد نیاز بازار برای مقابله با کاهش بیشتر قیمت جوجه و گوشت مرغ در بازار حکم داد.
- سناریوی تکراری تخصیص ارز و تامین نهاده
انتشار تصاویر زنده به گورکردن جوجه‌های یکروزه موجب گمانه‌زنی‌های مختلف در مورد علت و چرایی انجام این کار شد. به‌نحوی که احمد امیرآبادی فراهانی، عضو هیأت رئیسه مجلس با انتشار توئیتی به این موضع واکنش نشان داد و نوشت «از مسئولان وزارتخانه‌های صنعت و جهادکشاورزی پیگیری کردم هردوی آنها مقصر این حادثه را بانک مرکزی می‌دانند که ارز برای نهاده‌های کشاورزی تخصیص نداده است». با این حال تولیدکنندگان جوجه یکروزه تأکید می‌کنند برای جلوگیری از ضرر احتمالی و کاهش بیشتر قیمت جوجه و مرغ به معدوم‌سازی جوجه‌ها مجبور شده‌اند. بررسی‌ها نشان می‌دهد پارسال ۲.۱ میلیارد دلار ارز، فقط برای واردات ذرت تأمین شده و درصورت صحت ادعای کمبود نهاده‌ها باید، مسئولان مربوط توضیح دهند ذرت‌های وارداتی با ارز دولتی به چه کسانی تحویل و در کجا مصرف شده است؟
چنان که رئیس انجمن تولیدکنندگان جوجه یکروزه کمبود نهاده‌هایی مانند سویا و ذرت را علت اصلی معدوم‌سازی این جوجه‌ها دانسته و گفت: خسارت ماهانه وارد شده به تولیدکنندگان ۱.۲ میلیارد تومان است. غلامعلی فارغی افزود: تولیدکنندگان جوجه یکروزه ۲ماه است که با شیوع ویروس کرونا و کاهش مصرف و تقاضا دچار و ضرر و زیان هستند اما بحث معدوم‌سازی ارتباطی به ضرر تولیدکنندگان ندارد.
او با اشاره به اینکه معدوم‌سازی جوجه یکروزه گاهی و به میزان اندک اتفاق می‌افتد و در صنعت و مسائل اقتصادی موضوعی دور از ذهن نیست، گفت: اما این بار حجم معدوم‌سازی بالاست و این اقدام در واحدهای تولیدکننده جوجه یکروزه و برای کاهش خسارت‌ها در آینده صورت گرفته است.
رئیس انجمن تولیدکنندگان جوجه یکروزه با بیان اینکه هیچ کدام از تولیدکنندگان جوجه یکروزه و مرغداری‌ها به نابودی تولید و سرمایه خود اقدام نمی‌کنند، افزود: علاوه بر کمبود نهاده‌های طیور با قیمت‌های مناسب، به‌دلیل وجود مرغ گوشتی در سالن‌های پرورش، امکان فروش جوجه یکروزه وجود ندارد و در واقع تولیدکنندگان مرغ گوشتی هر کیلوگرم مرغ زنده را به نرخ ۶ هزار تومان می‌فروشند که باید این محصول را حداقل کیلویی ۱۰ هزار تومان بفروشند تا نهاده‌های مورد نیاز را تامین کنند.
فارغی گفت: با توجه به گزارش‌های موجود به‌دلیل کاهش تقاضا، مرغ گوشتی روی دست تولیدکنندگان باقیمانده بنابراین تا زمانی که سالن‌های پرورش خالی نشود تولیدکنندگان جوجه یکروزه با مشکل روبه‌رو هستند.
او با تأکید بر اینکه با ۲ روز معدوم کردن جوجه یکروزه اتفاقی برای صنعت طیور نمی‌افتد، گفت: در فروردین‌ماه ۱۲۰ میلیون قطعه جوجه یکروزه تولید و وارد سالن‌های پرورش شد اما طبق برنامه برای اردیبهشت‌ماه ۱۳۴ میلیون قطعه جوجه تولید شده که با توجه به وضعیت صنعت طیور و کمبود نهاده‌ها، مشخص نیست چه میزان معدومی داشته باشیم.
فارغی با اشاره به اینکه پیش از این تولیدکنندگان با مشکل قیمت نامناسب نهاده‌های طیور روبه‌رو بودند اما اکنون این نهاده‌ها در بازار سیاه نیز یافت نمی‌شود، گفت: در چنین شرایطی تخصیص ارز رسمی برای تامین نهاده‌های تولید هدر روی است زیرا وزن مرغی که باید برای رسیدن به ۲.۵ کیلوگرم نزدیک یک کیلو و ۷۰۰ گرم دان مصرف کند، اکنون به ۴ کیلوگرم رسیده، یعنی ۲.۵ کیلوگرم دان مصرف می‌کند.
- ضربه دعوای وزارتخانه‌ها به تولید
رئیس انجمن تولیدکنندگان جوجه یکروزه کشور، بد تصمیمی مسئولان و دعوای وزارتخانه‌ها را ازجمله چالش‌های صنعت طیور دانست و گفت: در شرایط اقتصادی فعلی و با وجود بد تصمیمی و بی‌تصمیمی‌های مسئولان، نمی‌توان برای صنعت مرغداری کشور آینده‌ای تصور کرد زیرا هزینه دعوای بین وزارتخانه‌ها را تولیدکنندگان صنعت طیور می‌پردازند و تصمیم‌گیری‌های آنی یکی از چالش‌های جدی صنعت طیور است.
فارغی با اشاره به از دست رفتن بازار صادراتی جوجه یکروزه، افزود: به‌دلیل تصمیم‌های غیرکارشناسی در ممنوعیت، محدودیت و عوارض صادرات همواره تولید با مشکل روبه‌روست به‌طوری که تا اسفندماه سال ۹۸ با ممنوعیت صادرات جوجه یکروزه روبه‌رو بودیم.
او با بیان اینکه از اسفندماه ۹۸ ممنوعیت صادرات جوجه یکروزه برداشته شده افزود: بازار صادراتی ایران، عراق و افغانستان و چند کشور دیگر است در صادرات به عراق با ممنوعیت واردات و بسته شدن مرزها مواجهیم و بازارهای صادراتی این محصول از دست رفته است. فارغی، افزود: برای صادرات گوشت مرغ نیز عوارض صادرات ۵ هزار تومانی تعیین شده بود که موجب شد تولیدکنندگان حتی نتوانند یک کیلوگرم مرغ صادر کنند.
با وجود این رئیس انجمن تولیدکنندگان جوجه یکروزه کشور درباره وضعیت بازار مرغ در ماه‌های آینده، گفت: به‌دلیل انباشت جوجه یکروزه در سالن‌ها برای ماه‌های آینده کمبودی در تامین مرغ گوشتی نداریم اما دولت باید تدبیری برای نجات این صنعت بیندیشد.
- معدوم‌سازی جوجه ها؛ روالی عادی
دبیر انجمن صنفی تولیدکنندگان جوجه یکروزه علت معدوم‌سازی جوجه‌ها را کاهش مصرف ناشی از شیوع بیماری کرونا دانست و گفت: قبل از عید ستاد تنظیم بازار عددی را برای تولید جوجه یکروزه درنظر گرفت تا مصرف‌کنندگان در شب عید بتوانند از این پروتئین ارزان قیمت استفاده کنند.
محمدرضا صدیق پور، افزود: همان زمان در ستاد تنظیم بازار گفتیم این تعداد زیاد است و بیش از ۱۳۰ میلیون جوجه نباید تولید شود، اما همکاران اصرار کردند و این تعداد را تولید کردند. با شیوع کرونا رفت‌وآمدها محدود شد و بازار با کاهش ۳۰ درصدی مصرف مرغ همراه شد. در نتیجه با اینکه وزارت جهادکشاورزی تمهیداتی برای خرید مرغ مازاد پیش‌بینی کرد و پشتیبانی امور دام تلاش کردند این مرغ را از بازار جمع کنند، اما افزایش تولید، همچنان بیش از این میزان مصرف است. او افزود: مرغ تولیدی مرغداران نیز جذب نمی‌شود و مرغ را با هر کیلو گرم دوهزار تومان زیان می‌فروشند بنابراین تمایلی به جوجه ریزی ندارند.
او تأکید کرد، شرایط تامین دان نیز با مشکل مواجه و مرغداران برای تامین ذرت و سویا دچار مشکل شده‌اند که این امر انگیزه برای جوجه‌ریزی را کاهش داده و در نتیجه جوجه‌ها جذب نشده و در جوجه کشی می‌ماند. از آنجا که نمی‌توان جوجه‌های یکروزه بیش از ۲۴ ساعت در جوجه‌کشی نگه داشت و باید جوجه‌کشی برای جوجه‌های روز بعد آماده باشد، همکاران ما ناچار شدند جوجه‌های مازاد را روانه کوره‌ها و چاه‌های تلفات کنند که صحنه‌های دلخراشی است، اما وقتی مشتری وجود نداشته باشد، جوجه‌ها جذب نمی‌شوند در نتیجه کاری از دست کسی برنمی‌آید. صدیق پور افزود: برای کاهش تولید جوجه درخواست داده‌ایم که ستاد تنظیم بازار با بخشی از آن موافقت کرده، ضمنا باید بتوانیم برخی از تخم‌مرغ‌های نطفه دار تولیدی را قبل از تبدیل شدن به جوجه حذف کنیم. با این روند در بخش تولید جوجه یکروزه و مرغ گوشتی ماهانه هزار میلیارد تومان ضرر می‌کنیم.