همشهری آنلاین: ردم استان آذربایجان غربی چند روز قبل از ماه رمضان به پیشواز این ماه و اعمالش می‌روند. مردم بخش‌های آذری‌نشین به این آیین «اباخلاما» می‌گویند. خانه‌تکانی، غبارروبی مساجد و همچنین گرفتن روزه از برنامه‌های استقبال رمضان است.
اوروجلوق آیی
مردم ترک زبان آذربایجان‌غربی به ماه رمضان «اوروجلوق آیی» یعنی ماه روزه‌داری می‌گویند. برپایی مجالس ختم قرآن، دادن نذری و پهن کردن سفره‌های افطاری دسته‌جمعی برای مستمندان در برخی از مساجد شهری و روستایی از آیین‌های مرسوم مردم این خطه در ماه رمضان است.
رویت هلال رمضان
مردم آذربایجان‌غربی در گذشته رسم جالبی برای رویت هلال ماه رمضان داشتند و هنوز این رسم که ریشه در باور آنها دارد، بین کهنسالان رواج دارد. آنها پیش از رویت هلال ماه رمضان آیینه کوچکی در جیبشان می‌گذارند و پس از اطلاع یافتن از حلول ماه رمضان آیینه را از جیبشان بیرون می‌آورند و خود را در آن نگاه می‌کنند و بر محمد و آل محمد(ص) صلوات می‌فرستند و چندین بار آینه را به دور خود و اهل خانواده می‌چرخانند. همچنین برخی رسم دارند بعد از رویت هلال ماه به چهره یک کودک معصوم یا یک فرد مؤمن و نمازخوان نگاه کنند.
رسم اوباشدان
اوباشدان یا سحری از رسم‌های رایج ویژه رمضان در آذربایجان غربی است. در گذشته که وسایل ارتباط جمعی در کار نبود، نیمه‌های شب برخی افراد به بام خانه می‌رفتند و با خواندن مناجات مردم را برای انجام کارهای سحر بیدار می‌کردند. برخی افراد هم در خانه همسایه‌ها را می‌کوبیدند تا آنها را بیدار کنند.
طولانی‌ترین سفره افطاری کشور
افطاری دادن در مساجد شهر ارومیه بسیار مورد توجه است. در اغلب شب‌های ماه رمضان سفره‌های طولانی در مساجد و محیط پیرامون آن گسترده و به روزه‌داران افطاری داده می‌شود. سفره‌های طولانی افطاری ارومیه در کشور شهره است. همچنین پهن کردن سفره افطاری و احسان به مستمندان، اعضای خانواده و دوستان بین مردم این دیار از جایگاه بالایی برخوردار است.
یاغلی فتیر
«یاغلی فتیر» نانی محلی و مخصوص ماه رمضان است که اغلب در مناطق روستایی آذربایجان غربی توسط بانوان پخته می‌شود. این نان را به همسایگان و آشنایان نیز می‌دهند. برخی هم این نان را هنگام سحر می‌خورند و معتقدند با خوردن آن تا افطار احساس گرسنگی نخواهند کرد.
خوردنی‌های رمضانی
مردم استان برای شام از غذاهای یومیه و رایج استفاده می‌کنند. ولی در این میان خوردنی‌های دیگری نیز در ماه رمضان در این استان مورد توجه است. نان روغنی، سبزی تازه، حلوای محلی معروف به ترح‌حلوا، نان محلی ارده، آش دوغ، دلمه، مربا و شیربرنج پای ثابت سفره‌های افطاری مردم آذربایجان‌غربی در ماه رمضان است.
احیا گجه لری
مردم ترک زیان آذربایجان غربی به شب‌های احیا، «احیا گجه لری» می‌گویند. این شب‌ها برای آنها بسیار مورد احترام است. برگزاری مراسم سوگواری در شب‌های نوزدهم و بیست و یکم و خواندن دعای جوشن کبیر و قرآن در شب‌های قدر از برنامه‌های معنوی احیا گجه لری در این استان است. در این شب‌ها درهای مساجد و حسینیه‌ها تا سحر باز هستند تا مومنان در آنجا به دعا و نیایش بپردازند و شب زنده‌داری کنند.
دوختن کیسه لعن ابن ملجم
دوختن کیسه لعن ابن ملجم از آیین‌های زنانه استان آذربایجان غربی است که در روز ۲۷ ماه رمضان اجرا می‌شود. در این رسم بانوان با تکه‌ای پارچه، کیسه کوچکی تحت همین نام می‌دوزند و هر کسی از اعضای خانواده با فرستادن لعنتی به ابن ملجم مرادی، سوزنی در آن فرو می‌کند. این رسم هنوز هم در برخی از مناطق این استان پابرجاست.
دوختن کیسه پول
دوختن کیسه پول هم از رسم‌های زنانه ویژه ماه رمضان در استان آذربایحان غربی است. این آیین در آخرین جمعه ماه رمضان برگزار می‌شود. بانوان معمولا بین ۲ نماز ظهر و عصر و هنگامی که روحانی مسجد سخنرانی می‌کند، این کیسه را می‌دوزند. بعد کیسه را به خانه می‌برند و سکه متبرکی معروف به «کیسه دیبی» یا ته‌کیسه در آن می‌گذارند.
عارافات آخشامی
عارافات آخشامی اسمی است که مردم استان به آخرین روز ماه رمضان می‌گویند. زیارت اهل قبور و تهیه لوازم عید فطر از برنامه‌های این روز است. مردم روستاهای ارومیه و شهرهای دیگر آذربایجان‌غربی در این زمان به زیارت اهل قبور می‌روند و حلوا یا خرما و نقل بین مردم پخش می‌کنند.
آداب مردم مناطق کردنشین
در مناطق کردنشین هم اغلب آیین‌های رایج در استان برگزار می‌شود. غذاهایی نظیر فرنی، مشکفی، رشته پلو، برنج و خورشت، که‌لانه، به‌ربه سیل، ترخینه، شیربرنج و سه‌نگه‌سیر در این مناطق بیشتر کاربرد دارد و زوره‌داران معمولا روزه خود را با خرما، کلیچه، و چای باز می‌کنند.
مجالس تلاوت آیات کلام‌الله مجید در شب‌های ماه مبارک جلوه رونق خاصی دارد. یکی از رایج‌ترین رسوم مردم کرد اهل تسنن مهاباد در این ماه اقامه نماز «تراویح» است که بعد از نماز عشاء خوانده می‌شود. نماز تروایح را در مساجد و منازل با تشریفات خاصی به صورت جماعت یا انفرادی نیز به جای می‌آورند. دیدار از دوستان و آشنایان پس از افطار یکی دیگر از رسم‌های این مردم است. در این مجالس، افراد فامیل یا دوستان دور هم جمع می‌شوند و با زولبیا، بامیه، فرنی و مشکفی از آنها پذیرایی می‌شود. شب‌های قدر نیز در این منطقه باشکوه اجرا می‌شود و اغلب سعی می‌کنند در این شب‌ها حتما به مساجد بروند. در ماه رمضان اذان صبح به عهده جوانان است، آنها همچنین در ۱۵ روز اول ماه یک ساعت مانده به نماز صبح «مرحبا یا شهرالرمضان» و در نیمه دوم ماه رمضان نیز «الوداع یا شهرالرمضان» می‌گویند. همچنین مراسمک شب‌های قدر را برپا می‌کنند.
عید فطر در مهاباد
مردم اهل سنت و کرد مهاباد، مراسم و آداب و رسوم خاصی را برای پایان ماه مبارک رمضان و روز عید فطر دارند. در تمام خانه‌های مهابادی جشن عید برپا می‌شود و باید در هر خانه غذای برنج و خورش با گوشت یا طعام مفصلی تهیه شود. همه اعضای خانواده در این روز باید لباس تازه و تمیز بپوشند. صبح روز عید به مساجد می‌روند. پس از برگزاری نماز عید فطر مردم مهاباد با انجام دید و بازدید اقوام این عید را جشن می‌گیرند.