به گزارش همشهری‌آنلاین به نقل از ایسنا، آنها همه بر بهداشت و درمان متمرکز شدند و برای اینکه جانشان را در مقابل دشمنی که هر لحظه ممکن بود تا خانه‌هایشان رسوخ کند، بسیاری از اقدامات تخریب‌گر طبیعت را تعطیل کردند و همین کافی بود تا شر بشر ناسپاس حداقل برای مدتی از سر زمین کم بشود.
امروز۲ اردیبهشت ۹۹، ۲۱ آوریل، روز زمین پاک است، زمینی که شاید پاکی این روزهای خود را مدیون کرونا باشد.
اما واقعا کرونا با زمین چه کرد؟ شیوع آن چقدر به نفع زمین بود؟ آیا این دشمن نامحسوس زمین را از دست انسان‌ها نجات می‌دهد؟
این روزها بیش از ۱۸۰ کشور دنیا با کرونا درگیر هستند. همین ویروس باعث شده است که مردم به خانه‌ها پناه ببرند و برخی کشورها نیز رسما مملکت خود را قرنطینه کرده‌اند تا بتوانند شرایط را تحت کنترل داشته باشند، اما همین قرنطینه‌ها چقدر باعث شده است که زمین نفس بکشد؟
استادیار دانشگاه اراک به تشریح اثرات مثبت و منفی کرونا برای محیط‌زیست پرداخت و گفت: کرونا جزو بیماری‌های فراگیر است و می‌تواند جزو مخاطرات طبیعی محیط‌زیستی نیز دسته‌بندی شود و کل اکوسیستم‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
کاهش آلودگی در جو زمین | ۳۵ سال از تاب‌آوری زمین گذشته است
دکتر آزاده کاظمی افزود: این بیماری اثرات مثبت و منفی دارد، ولی این اثرات کوتاه‌مدت است و می‌تواند درس‌های خوبی برای بشر به همراه داشته باشد، این بیماری تاکنون اثرات مثبتی همچون کاهش آلودگی‌ها را به دنبال داشته است که ناشی از کاهش فعالیت‌های صنعتی، ممنوعیت سفرها و کاهش مصرف سوخت و ترافیک است.
وی با تاکید بر اینکه این ممنوعیت‌ها از تجمع گازهای گلخانه‌ای به شکل محسوس کم کرده است، افزود: ماهواره‌ها به صورت مشخص کاهش CO، CO۲ و NO۲ را در جو زمین نشان می‌دهد و این کاهش در کشورهایی مانند ایتالیا که قرنطینه کامل را اجرایی کردند محسوس‌تر است.
عضو هیات علمی گروه محیط‌زیست دانشگاه اراک تصریح کرد: هدف کنفرانس پاریس کاهش مصرف و تولید گازهای گلخانه‌ای بود و در واقع به کمک کرونا این هدف محقق شده است. کشورها هرساله به دنبال رشد اقتصادی دو تا سه درصدی هستند و این امر به معنای استفاده از منابع و به تبع آن افزایش گازهای گلخانه‌ای است. از سال ۱۹۸۴ ظرفیت تاب‌آوری منابع طبیعی در کل زمین به پایان رسیده است و هرساله اضافه بر ظرفیت از این منابع استفاده می‌کنیم، اما در ماه‌های اخیر که به دلیل شیوع کرونا، رشد اقتصادی کشورها به تبع کاهش فعالیت اقتصادی متوقف یا کم شده است، عملا استفاده بیش از ظرفیت منابع طبیعی و منابع تولیدکننده گازهای گلخانه‌ای نیز کاهش یافته است.
گونه‌های غیربومی صادر نمی‌شوند | شاید زیستگاه‌ها احیا شوند
وی با اشاره به کاهش ترددها و به دنبال آن کاهش مصرف سوخت، بیان کرد: یکی از اثرات مثبت کرونا کاهش پروازهای هواپیماها بوده است، سه درصد کربن موجود در جو به دلیل سوخت هواپیماهاست و ممنوعیت یا کاهش پروازها به کاهش کربن موجود در جو نیز کمک کرده است، همچنین با کاهش این پروازها شاهد منتقل نشدن گونه‌های غیربومی هستیم. در حالت معمول برخی گونه‌های آندمیک به کشورهای دیگر منتقل می‌شوند، به عنوان مثال عموما میوه‌های استوایی که در بازار موجود است از کشورهای دیگر به عنوان گیاه یا میوه غیربومی وارد می‌شود، اما در این روزها شاهد کاهش انتقال گونه‌های غیربومی به اقصی‌نقاط جهان هستیم.
کاظمی با تاکید بر اینکه کاهش این نقل و انتقال گونه‌ها باعث حفظ تنوع زیستی یک منطقه خواهد شد، به ورود برخی حیوانات به مناطق شهری اشاره کرد و گفت: در برخی از نقاط جهان شاهد تردد حیوانات در مناطق شهری هستیم، این رفتار حیوانات نشانگر میزان دست‌اندازی بشر به مناطق زیست حیوانات است. در واقع انسان‌ها زیستگاه‌ها را در اختیار گرفته‌اند، این انسان‌ها بوده‌اند که طی سال‌های متمادی در مناطق شیب‌دار کشاورزی کرده‌اند، جنگل‌ها را از بین برده‌اند، اقیانوس‌ها و آب‌ها را پر از زباله کرده‌اند و امروز با کاهش ترددها در این مناطق بازگشت حیوانات به زیستگاه اصلی که ازسوی انسان‌ها تخریب و تصرف شده است را شاهدیم و دور از ذهن نیست که اگر این قرنطینه و کاهش ترددها ادامه یابد، احیای زیستگاه‌های جانوری و حیات‌وحش رقم بخورد.
کرونا به تعادل جمعیتی زمین کمک می‌کند
وی اضافه کرد: با توجه به نزدیک شدن حیوانات به مناطق مسکونی و با توجه به نگهداشت حیوانات در منازل، انتقال ویروس به پرندگان و حیوانات نیز محتمل است و اگر این امر رخ دهد فاجعه بزرگی را در صنعت دام و طیور شاهد خواهیم بود که از اثرات منفی این ویروس قلمداد می‌شود، بر این اساس باید حتما از نگهداری یا نزدیک شدن به حیوانات اجتناب کرد.
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه یکی از اثرات این ویروس در واقع کنترل جمعیت جهانی است، اظهار کرد: از ۷۰ سال پیش تاکنون جمعیت جهان سه برابر شده و این اتفاق فشار بالایی به زمین وارد کرده است. هرچند این تجربه بسیار تلخ است، اما شکی نیست که چنین ویروسی به عنوان عاملی برای کنترل جمعیت زمین نیز عمل می کند.
وی با تاکید بر توجه جدی به قوانین طبیعت و پرهیز از هر رفتار غیرطبیعی در زیست‌بوم تصریح کرد: یکی از اثرات منفی ویروس کرونا این است که ماندن مردم در خانه مسلما افزایش یافته و همین عامل، افزایش مصرف آب، برق، گاز، مواد غذایی، بهداشتی و دارویی و تولید پسماند را به دنبال دارد. افزایش مواد شوینده آلودگی فاضلاب را ایجاد می‌کند و ممکن است آب‌های زیرزمینی و شرب دچار مشکل شوند.
از کرونا درس بگیریم
کاظمی به اثرات اجتماعی این ویروس مانند کاهش مصرف، کاهش تجملات و در عین لزوم فرهنگ‌سازی برای حفظ امنیت اشاره کرد و افزود: حفظ امنیت نیازمند فرهنگ است. برای اینکه جامعه‌ای را حفظ کنیم نمی‌توان به‌زور متوسل شد، اگر حتی یک تانک هم در مقابل یک منزل گذاشته شود تا فرد برای حفظ سلامت خود از خانه خارج نشود، قطعا اگر فرهنگ ماندن در خانه در فرد نهادینه نشده باشد، اینکار هم تاثیری در رفتار او نخواهد داشت. این روزها فرهنگ‌سازی لازم است تا امنیت جامعه افزایش یابد.
وی اضافه کرد: فرهنگ‌سازی باید در سنین کم انجام شود و آموزش‌های لازم برای آینده به کودکان ارائه شود، وقوع هر اتفاقی باعث ایجاد زیرساخت می‌شود، ممکن است دو سال بعد همین اتفاق با ویروس دیگری رخ دهد، پس باید از همین امروز زیرساخت‌ها را فراهم کنیم که اثرات نامیمون چنین بحران‌هایی را کمتر متحمل شویم. مسلما چنین اتفاقاتی تغییر سبک زندگی را به همراه خواهد داشت، چنانکه مردم روز طبیعت امسال را در خانه ماندند و با اینکار آنها هم از انتقال بیماری جلوگیری شد و هم طبیعت نفس کشید و تخریبی را هم متحمل نشد.
این استادیار دانشگاه اراک تاکید کرد: این ویروس می‌تواند درس بزرگی برای زندگی ما باشد ولی باید زیرساخت‌ها، برنامه‌ریزی‌ها و فرهنگ‌سازی برای آینده از امروز آغاز شود.
کرونا قدرت شیوع بالایی دارد و افراد پر ریسک از نظر ایمنی را بیشتر به کام مرگ می‌برد و شاید این مورد یکی از بدترین جلوه‌هایی باشد که کرونا از خود به نمایش گذاشته است، اما نباید از مواردی که به برکت کرونا حاصل شده ساده گذشت، آسمان صاف و آبی و خیابان‌های کم‌تردد و کاهش آلودگی‌ها همگی نتیجه عملکرد همین ذره ناچیز اما قدرتمند است و این همان چیزی است که مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان مرکزی نیز تایید می‌کند.
جمع‌آوری ۳۰ تن زباله از حاشیه جاده‌های استان | رشد ۲۳ درصدی روزهای پاک اراک
رضا میرزایی نیز با اشاره به اینکه امسال در روز زمین پاک برنامه یا تجمعی نخواهیم داشت، گفت: یکی از اتفاقات شایسته‌ای که در این روزهای کرونایی در استان مرکزی رخ داده که هم حال زمین را خوب کرد و هم باری از دوش کارگران فصلی بیکار شده در این اوضاع برداشته، پاکسازی حاشیه مسیرهای اصلی و ورودی شهر اراک است.
وی افزود: از ۲۰ فروردین ۹۹ برنامه پاکسازی با کمک ۹ نفر از کارگران آغاز شد و امروز به ۲۵ نفر افزایش یافته است و هزینه و مزد کارگران نیز ازسوی خیرین و شرکت توزیع نیروی برق استان مرکزی پرداخت می‌شود که ضمن پاکسازی زمین از زباله، التیامی بر زخم‌های این کارگران روزمزد است. تاکنون ۳۰ تن زباله از حاشیه محور اراک-تهران، اراک-خمین و اراک-فراهان جمع‌آوری شده است.
میرزایی تصریح کرد: کرونا ثابت کرد که بخش عمده‌ای از آلودگی هوای شهر اراک در کنار فعالیت صنایع، به تردد خودروها مرتبط است، در روزهای قرنطینه مصرف سوخت و تردد خودروها به شدت کاهش یافت و همین امر باعث شد که تعداد روزهای پاک در فروردین ماه ۹۹ نسبت به فروردین ماه ۹۸، در حدود ۲۳ درصد رشد داشته باشد.
وی افزود: میزان تردد در شهر اراک در روزهای اخیر بین ۷۰ تا ۸۰ درصد کاهش داشته است، اراک در کریدور شمال به جنوب واقع شده است و روزانه بین ۶۰ تا ۱۲۰ هزار خودرو از این کریدور و کمربندی عبور می‌کند که این امر می‌تواند در آلودگی شهر اثرگذار باشد، اما با کاهش تردد خودروها در اراک و اعمال محدودیت، روزهای پاک بسیاری را تجربه کردیم.
به حیوانات نزدیک نشوید
مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان مرکزی با اشاره به افزایش مصرف ماسک و دستکش ازسوی مردم، بیان کرد: تمامی پسماندها با نظارت محیط‌زیست و مرکز بهداشت طبق پروتکل ابلاغی دفن و در بیمارستان‌ها ازسوی دستگاه اتوکلاو بی‌خطر می‌شود و مرکز دفن نیز خاک‌پوشانی مناسبی را انجام داده است.
میرزایی بیان کرد: ۱۵۰ نوع بیماری مشترک بین انسان و حیوان شناخته شده است و ویروس کرونا نیز می‌تواند قابلیت انتقال به حیوانات را داشته باشد، باید از نزدیک شدن به حیات‌وحش و حیوانات به جد جلوگیری شود، زنجیره شیوع این بیماری تنها با ماندن در خانه قطع می‌شود و باید این امر به شدت ازسوی مردم مراعات شود.
کاهش ۵۰ درصدی مصرف سوخت در روزهای قرنطینه
برخلاف همه ایام تعطیل و نوروزها که مصرف سوخت در کشور به شدت افزایش می‌یافت و همه از سهمیه بنزین صحبت می‌کردند، اما نوروز ۹۹، جایگاه‌های سوخت‌گیری صف‌های طولانی را به خود ندیدند به طوری که به گفته جمشیدی مدیرعامل شرکت پخش فرآورده‌های نفتی استان مرکزی، در روزهای تعطیل و ممنوعیت تردد، میزان مصرف سوخت در استان مرکزی به ۵۰ درصد کاهش یافت.
همه انتظارها از روزهای آغاز قرنطینه بر این بود که حتما میزان پسماند تولیدی به دلیل ماندن مردم در خانه بیشتری شود و همین امر روند مدیریت پسماند را سخت کند و کارگران شهرداری روزهای شلوغی را پشت سر بگذارند، اما ظاهرا تفاوتی در این حوزه حاصل نشده است.
حجم پسماندهای خانگی افزایش نیافت
مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری اراک گفت: تولید پسماند در اراک نسبت به مدت مشابه در سال گذشته تغییری نداشته است، هر چند که این سازمان ماشین‌آلات و تجهیزات را برای افزایش پسماند ناشی از ماندن مردم در خانه پیش‌بینی کرده بود، اما نیاز نشد.
حمیدرضا قناتی افزود: در حال حاضر روزانه ۲۶۰ تا ۲۷۵ تن پسماند در اراک تولید می‌شود که تمامی پسماندها طبق پروتکل بهداشتی ابلاغ شده از سوی وزارت بهداشت دفن و مدیریت می‌شود و مشکلی وجود ندارد.
کرونا هر چقدر که برای بشر بد بوده، اما برای زمین خوب بوده و حالش را بهتر کرده است، اما نکته قابل توجه این است که بعد از کرونا چه می‌شود، نکند با خاموش شدن این ویروس بار دیگر انسان‌ها به دست‌اندازی‌ها و تخریب‌های خود بازگردند و مجدد راه تنفس را بر زمین ببندند.
زمین این روزها نفس می‌کشد، باید از دوران کرونا درس بگیریم و اجازه ندهیم دوباره حال زمین؛ مادر انسان‌ها، بد شود.