به گزارش همشهری آنلاین، دلار گران می شود؛ قیمت واقعی ارز بیش از این‌هاست و بانک مرکزی جلوی آن را گرفته؛ دولت دوست دارد دلار گران شود تا با فروش آن کسری بودجه را جبران کند. این روزها دوباره زمزمه افزایش قیمت ارز در محافل اقتصادی قوت گرفته؛ اما پس از کاهش نرخ واقعی سود سپرده های بانکی، در هفته گذشته، به نظر می‌رسد سیاست‌گذار ارزی به‌دنبال حفظ ثبات بازار ارز و جلوگیری از تنش ارزی است تا جایی که به تازگی عبدالناصر همتی رئیس کل بانک مرکزی ابراز امیدواری کرده با تعمیم اقدامات احتیاطی کلان به سایر بازارها شاهد ثبات در حوزه اقتصاد کلان باشیم.
- قرار است چه اتفاقی روی دهد
یافته‌های همشهری نشان می‌دهد؛ بانک مرکزی و بخش خصوصی بر سر ایفای تعهدات ارزی صادراتی به توافق رسیده اند و با افزایش ۲۰ درصدی نرخ ارز نیمایی و تمدید زمان اجرای بسته بازگشت ارز صادراتی، قرار است تا چرخه ارز تجاری از نوسان شدید نرخ ارز مصون نگه داشته شود. برخی خبرها حکایت از آن دارد که بانک مرکزی و صادرکنندگان و فعالان اقتصادی توافق کرده‌اند برای پوشش هزینه صادراتی و تشویق صادرکننده‌ها به بازگرداندن ارزهای خود، نرخ ارز نیمایی به عنوان شاخص ارز تجاری اصلاح شده و اتاق ایران هم موافقت کرده تا ثبات در بازار ارز حفظ شود. از سوی دیگر گفته می شود سرمایه‌گذارانی که روی اسکناس‌های ارز سرمایه گذاری کرده اند و انتظار جهش ارزی در سال جدید را داشته اند، طرفدار نظریه جهش قیمت هستند، اتفاقی که نه فقط بازار ارز به عنوان لنگرگاه اقتصاد را دستخوش تحولات شدید خواهد کرد بلکه خطری بالقوه برای بازار ارز و تهدیدکننده نرخ تورم کالاهای مصرفی خواهد بود.
- تمدید مهلت ارزهای صادراتی
دیروز همزمان بانک مرکزی برای تضمین ثبات بازار ارز در اطلاعیه‌ای رسمی اعلام کرد: بسته سیاستی نحوه بازگشت ارز حاصل از صادرات در سال ۱۳۹۸ و نحوه رفع تعهدات ارز صادراتی سال ۱۳۹۷ صادرکنندگان برای سال ۱۳۹۹ تمدید شده به طوری که نحوه بازگشت ارز حاصل از صادرات سال ۱۳۹۹، همانند سال ۱۳۹۸ و نحوه رفع تعهد ارزی سال ۱۳۹۸، با رعایت شرایط اعلامی برای سال ۱۳۹۷ خواهد بود. تمدید تدبیر ارزی بانک مرکزی درواقع به معنای جاری بودن مصوبه شورای عالی هماهنگی اقتصادی در مهر سال گذشته است. انتظار می رود با اصلاح تدریجی نرخ ارز نیمایی، انگیزه صادرکنندگان به بازگشت ارزهای صادراتی به چرخه اقتصاد تقویت شود تا جایی که اعلام شده آنها برای بهره‌مندی از هرگونه نرخ صفر و معافیت‌های مالیاتی و نیز استرداد مالیات و عوارض ناشی از قانون مالیات بر ارزش افزوده، تا پایان تیرماه سال ۱۳۹۹ مهلت دارند نسبت به ایفای تعهدات ارزی صادراتی سال ۱۳۹۸ خود اقدام کنند.
- چالش نرخ ارز و انتظارات تورمی
مشاهدات خبرنگاران همشهری حاکی است: بازار ارز ایران این روزها با خطر تاثیرپذیری از انتظارات تورمی مواجه است و خنثی کردن این انتظار بدون راهبرد روشن برای مهار تورم و تنها به سخن گفتن دولتمردان ممکن نخواهد بود. در این میان فعلا بازار ارز روزهای نخستین سال را با آرامش نسبی قیمتی پشت سر گذاشته تا جایی که بانک مرکزی اجازه داده نرخ ارز نیمایی تا ۲۰ درصد افزایش پیدا کند بلکه جلوی شکاف قیمت بین بازار آزاد و نیما گرفته شود. افزون بر این با تداوم سیاست رصد تراکنش های بانکی از ورود پول های مشکوک به پولشویی به بازار ارز گرفته شده و سرعت جابه‌جایی پول بین حساب ها هم کاسته شده؛ در سمت عرضه ارز، بانک مرکزی سیاست عرضه هوشمند و موثر به جای تزریق رگباری ارز را در بازار آزاد دنبال می کند.
- دنبال ارز بانک مرکزی نباشید
بانک مرکزی نه تنها دنبال تزریق مستقیم ارز به بازار نیست، بلکه این روزها با چالش جدی تری مواجه شده، چالش تامین ارز برای ترخیص کالاها از گمرک آنهم از محل منابع ارزی بانک مرکزی. رویکردی تکراری در سال های سیاه ارزی گذشته که می تواند دست بانک مرکزی را خالی کند. خبرها حکایت از آن دارد که برخی محموله‌های برنج و نهاده‌های کشاورزی را نگه داشته اند تا تکلیف ارز آن روشن شود، برخی واردکنندگان هم می گویند کالاهای اساسی وارد کرده اند اما مدعی هستند که بانک مرکزی ارز آنها را تامین نکرده است. فشار به دولتمردان برای گرفتن حمایت ارزی و فشار به بانک مرکزی برای شل کردن کیسه ارزی در شرایط سخت تحریم ها شایبه رانت ارزی و درگیر کردن افکار عمومی نسبت به دغدغه های معیشتی را تقویت می کند و می تواند ثبات ارزی موجود در بازار آزاد ارز و عرضه و تقاضای تجاری را شکننده سازد.
- جدایی نیما از سنا
به نظر می رسد بازار آزاد ارز ایران دستکم در کوتاه مدت از تندباد قیمتی و سفته بازی در امان باشد اما سیاست گذار ارزی یعنی بانک مرکزی این روزها با چالش اصلاح نرخ ارز نیمایی و جلوگیری از شکاف بیشتر نرخ ارز آزاد، سنا و نیما مواجه است؛ چنان که مهم‌ترین چالش روی‌داده در بهار امسال تاکنون بروز شکاف ۱۰۹۰ تومانی، به ازای هر دلار آمریکا در بازار ثانویه نیما و قیمت صرافی های مجاز، موسوم به سنا بوده؛ شکاف قیمت در پایان سال گذشته ۶۰۵ تومان بود. به نظر می‌رسد دلیل افزایش شکاف این بوده که قیمت هر دلار آمریکا در آخرین روز سال گذشته در سامانه نیما، که به تقاضای ارز تجاری پاسخ می دهد، ۱۴ هزار و ۴۴۳ تومان بوده اما در آخرین روز فروردین ماه به ۱۴ هزار و ۲۷۳ تومان کاهش یافته در حالی که میانگین قیمت دلار در صرافی های مجاز از ۱۵ هزار و ۴۸ تومان در پایان سال گذشته به ۱۵ هزار و ۳۶۴ تومان در پایان فروردین ماه امسال افزایش یافته است.
- ارزهای صادراتی در حال بازگشت به چرخه اقتصاد
معاون ارزی بانک مرکزی با بیان اینکه اجرایی شدن سیاست‌ها و ضوابط ابلاغی به کاهش چشمگیر تعهدات ارزی ایفانشده از سال ۱۳۹۷ تاکنون منجر شده، اعلام کرد: درصد تعهدات ارزی ایفانشده، از ۲۷.۸۷ درصد در دی ماه ۱۳۹۷ به ۹.۴۸ درصد کاهش یافته است. غلامرضا پناهی، با اشاره به گزارش بانک مرکزی به شورای پول و اعتبار تاکید کرد: برای اولین بار رفع تعهد ارزی به عنوان یک شاخص اعتبار سنجی در اختیار دستگاه های اجرایی و نظارتی قرار می‌گیرد. به این ترتیب از تخصیص مجدد ارز به وارد کنندگانی که تعهدات خود را ایفا نکرده‌اند، جلوگیری می شود. معاون ارزی بانک مرکزی با اشاره به رصد کارنامه ارزی بانک ها و چگونگی رفتار مشتریان افزود: در مرحله نخست، برای اعمال محدودیت‌ها حدنصاب در نظر گرفته شد و با توجه به نظارت و پیگیری‌های مستمر و روند مناسب ایفای تعهدات وارد کنندگان، اخیراً نیز حد نصاب مربوطه کاهش یافت و پیگیری تعهدات واردکنندگان تا تحقق کامل ایفای تعهدات آنها منطبق با میزان ارز دریافتی تحت نظارت بانک مرکزی قرار دارد