همشهری آنلاین - فرخنده رفائی: تاثیرات شیوع کرونا بر کسب‌وکارهای خرد در حالی آشکار می شود که اقتصاد ایران پیش از این نیز فشارهای ناشی از تحریم را تجربه می‌کرد و رشد منفی اقتصادی و تورم بالا، درآمد و قدرت خرید بسیاری از خانوارها را کاهش داده بود. در چنین شرایطی، هزینه‌های تحمیل شده در اثر اپیدمی کرونا و همچنین کاهش تولید ناشی از آن، نه تنها ایران بلکه همه دنیا را با شرایط پیچیده‌تری مواجه کرده و از بین رفتن برخی مشاغل، رشد بیکاری را به همراه داشته است. در ایران، با گذشت ۲ ماه از آغاز اپیدمی کرونا و خانه نشینی و قرنطینه، آغاز به کار برخی کسب و کارهای کم خطر، مشروط به رعایت پروتکل های بهداشتی بلامانع اعلام شده و با تصمیم ستاد مقابله با کرونا صاحبان مشاغل براساس طرح فاصله گذاری هوشمند کم کم به سر کارهایشان بازمی‌گردند، در حالی که نبود تقاضا در ایام کرونا و کاهش شدید درآمد، بسیاری از واحدهای صنفی را با بحران مالی مواجه کرده و نخستین پیامد آن تعدیل نیروی کار بوده است؛ چیزی که پیشتر نیز کارشناسان اقتصادی پیش بینی کرده بودند.
- تعطیلی ۷۰ درصدی
یکی از اصنافی که با شیوع کرونا در همان ابتدای امر با کاهش مشتری و افت شدید تقاضا مواجه شد، صنف رستوران وسلف سرویس ها بود. ضریب بالای کشندگی بیماری درکنار مسری بودن شدید آن باعث شد تمام مراکز تجمع ازجمله تالارها و رستوران ها به سرعت خالی شوند و بی اعتمادی به رعایت نکات ایمنی بهداشتی در تهیه غذا حتی سفارش‌های بیرون بر را هم با افت شدیدی را مواجه کرد. ۷۰درصد رستوران ها تعطیل شدند و ۳۰ درصد از این واحدهای صنفی تنها با تهیه غذای بیرون بر به فعالیت خود ادامه دادند که این روند هنوز هم ادامه دارد.
رئیس اتحادیه دارندگان رستوران و سلف‌سرویس تهران در گفت و گو با همشهری آنلاین با اشاره به زیان مالی ناشی از تعطیلی دوماهه رستوران ها، از بیکاری تعداد زیادی از کارگران و پرسنل این واحدها خبر می دهد.
سید علی اصغر میرابراهیمی با بیان این که فعالان این صنف در دو ماه گذشته درآمدی کسب نکرده‌اند، اضافه می کند: این موضوع باعث تعدیل کارگران برخی رستوران‌ها شده و با ادامه این شرایط امکان فعالیت این صنف وجود ندارد.
به گفته میرابراهیمی به دلیل ناتوانی در پرداخت دستمزد و حقوق، برخی رستوران‌ها از جمله دو رستوران معروف تهران اکثر کارگران خود را تعدیل کرده‌اند؛ رستوران‌هایی که هر کدام با شعب متعدد در تهران و ۷۰۰ تا ۸۰۰ کارگر کار می‌کردند، اما به علت تعطیلی دو ماهه و شرایط نامعلوم در مجموع بیش از ۱۱۰۰ کارگر خود را تعدیل کرده‌اند و در حال حاضر با حداقل نیرو در حال فعالیت هستند. اتحادیه رستوران ها و سلف سرویس های تهران برای ارزیابی زیان وارد شده به واحدهای صنفی در اثر کرونا نرم افزاری را برای خوداظهاری ثبت خسارت اعضای اتحادیه پیش بینی کرده که برآورد آمارهای ثبت شده در نخستین روز فعالیت این اتحادیه در سال جدید، نشان می‌دهد ۸۰درصد رستوران ها در شرایط بحرانی قرار دارند.
- ۹۹درصد رستوران ها روی خط قرمز
مدیر روابط عمومی این اتحادیه البته درصد خسارت را بالاتر از این می داند و می گوید: ارزیابی های اولیه حاکی است ۹۹درصد رستوران ها در خط قرمز آسیب دیدگی قرار دارند و هرکدام تا ۵۰۰ میلیون تومان خسارت متحمل شده‌اند.
مازیار حسام در گفت وگو با همشهری آنلاین با این توضیح که ضرر وارد شده به رستوران‌ها فقط شامل هزینه های سربار و فروش نیست، می افزاید: رستورانی که با ۳۰۰ نفر پرسنل فعالیت می کرده، روزی یک هزار غذا برای شرکت ها ارسال می کرده که الان به ۳۰ غذا رسیده و روزی ۳۰۰غذا در سالن توزیع می‌کرده که به صفر رسیده، امروز درکنار خسارت ناشی از فروش باید هزینه هایی مثل تبلیغات و برندسازی را نیز محاسبه کند که این زیان ممکن است تا یک میلیارد تومان هم برسد.
او ارائه آمار رسمی و دقیق از زیان های وارد شده و تعدیل نیرو را در حال حاضر غیرممکن می داند و می گوید: شرایط کنونی اتحادیه های صنفی مثل این است که پس از پایان گردباد از پناهگاه خارج شده و در حال ارزیابی خرابی ها هستند در حالی که گردباد همچنان نیز ادامه دارد. پیش بینی‌ها تا ۵۲ روز تعطیلی را احتمال می داد در حالی که این روند همچنان تا زمان نامعلومی تمدید شده و بعد از طرح فاصله گذاری اجتماعی هم رستوران ها اجازه فعالیت نیافتند. با این حال تا امروز ۶۰ درصد کل کارگرهای رستوران های تهران برای دریافت بیمه بیکاری معرفی شده اند و شعب رستوران‌ها یکی پس از دیگری تعطیل می شوند. با تصویب ستاد مقابله با کرونا از روز شنبه ۳۰ فروردین رستوران ها با اخذ مجوز از وزارت بهداشت اجازه فعالیت برای عرضه غذای بیرون‌بر را یافتند اما به عقیده فعالان این صنف شرایط به گونه ای است که هیچ امیدی به بهبود شرایط کسب و کار نیست، چراکه مردم در شرایط فعلی به دلیل نگرانی از انتقال بیماری تمایلی به تهیه غذا از بیرون منزل ندارند.
میرابراهیمی، رئیس اتحادیه رستوران داران در شرایط فعلی تنها راه حفظ واحدهای صنفی و جلوگیری از تعدیل بیشتر کارگران را حمایت دولت می داند و معتقد است درغیراین صورت کسب وکارهایی که تحت تاثیر شیوع ویروس کرونا قرار گرفته‌اند، قادر به ادامه فعالیت نخواهند بود و نه تنها به تعدیل کارگران و پرسنل خود مجبور می‌شوند، بلکه با خطر ورشکستگی و تعطیلی هم مواجه‌اند.
با این حال او وام پیشنهادی دولت به اصناف با سود ۱۲درصد را نیز حلال مشکلات نمی داند و معتقد است بیشتر اصناف توان بازپرداخت این وام را ندارند. وام با بهره پایین، بخشش های مالیاتی و تخفیف های بیمه ای راهکارهایی است که این فعال صنفی برای نجات بیش از یک هزار واحد صنفی تحت پوشش اتحادیه پیشنهاد می کند.
- زیان سفره خانه ها
اغلب کارگران شاغل در واحدهای صنفی خوراک، به صورت روزمزد کار می‌کنند که در پی شیوع کرونا تعدیل شده‌اند یا نزدیک به دو ماه است که دستمزدی دریافت نکرده‌اند. در پی شیوع کرونا، علاوه بر رستوران‌ها، قهوه‌خانه‌ها، سفره‌خانه‌های سنتی و کافه‌ها هم با تعطیلی و افت درآمد مواجه شده اند.
رئیس اتحادیه قهوه‌خانه‌داران و سفره‌خانه‌های سنتی به همشهری می گوید: ۱۰۰درصد واحدهای صنفی ما از اوایل اسفند تعطیل شده‌اند و بسیاری از آنها به دنبال باطل کردن جواز کسب خود هستند چون نه اجازه فعالیت دارند و نه با شرایط موجود در صورت بازگشایی مشتری خوبی خواهند داشت. در کنار این موارد اجاره مغازه و هزینه آب و برق و گاز روی هم جمع شده و اقساط بانکی آنها عقب افتاده و با این هزینه ها توانی برای ادامه فعالیت ندارند.
محسن نظری با بیان اینکه هنوز آمار دقیقی از خسارت وارد شده به سفره خانه ها و قهوه خانه ها در دست نیست اضافه می کند: از ۵هزار واحد صنفی تحت پوشش اتحادیه،۷۰ درصد اجاره ای هستند که با احتساب هزینه بین ۱۰ تا ۵۰ میلیون تومانی اجاره هر مغازه، به طور میانگین ۲۵ میلیون تومان حداقل زیانی است که تعطیلی به واحدهای صنفی ما وارد می‌کند.
- عسر و حرج اغذیه فروشان
رئیس اتحادیه اغذیه فروشان نیز با بیان اینکه صنف اغذیه فروشان در بحران کرونا دچار عسر و حرج شده، به همشهری می گوید: کسب وکار تعدادی از اغذیه فروشی ها به اندازه‌ای کوچک است که اگر روزانه کرکره مغازه‌شان بالا نرود؛ نمی توانند گذران زندگی کنند، بخش کوچکی از واحدهای صنفی به همین دلیل تنها به صورت بیرون بر فعالیت داشتند و ۹۰ درصد اغذیه فروشی ها به طور کامل تعطیل بودند.
اسدالله احمدی شهریور از ضرر مضاعفی که به صنف اغذیه فروشان وارد شده می گوید و اضافه می کند: اسفندماه و روزهای پایانی سال به دلیل گرمی بازار خرید عید و استقبال مردم، اوج رونق کار اغذیه فروشی هاست و فروششان ۲ برابر می شود، به همین دلیل تمام واحدهای صنفی با پیش بینی قبلی مواد غذایی لازم برای این زمان را خریداری و دپو کرده بودند. اما نه تنها فروشی نداشتند بلکه تمام موادی که انبار کرده بودند هم فاسد شد و از بین رفت. ۳هزار واحد صنفی اغذیه فروشی در سطح شهر تهران فعال است که به گفته رئیس اتحادیه، تعداد زیادی از آنها بدون اعمال سیاست های حمایتی از سوی دولت، توان ادامه کار ندارند چون اندک سرمایه شان با تعطیلی مغازه‌ها از بین رفته است.