همشهری آنلاین - بهزاد رنجبر: قیمت هر دلار آمریکا برای نخستین بار در سامانه نیما از مرز ۱۵ هزار تومان عبور کرد. به این ترتیب فاصله قیمت دلار در بازار آزاد و نرخ معامله ارز در سامانه نیما به کمترین حد ممکن رسید. به نظر می رسد دولت به دلیل تنگناهای مالی و موانع صادراتی ناشی از شیوع جهانی ویروس کرونا، در تلاش است با هدایت نرخ ارز به کانال‌های بالاتر، تولیدکنندگان داخلی را به فعال‌تر شدن در بازارهای صادراتی و صادر کننده‌ها را به بازگرداندن ارزهای حاصل از صادرات و عرضه آن در سامانه نیما ترغیب کند.
به گزارش همشهری، سال‌هاست که ارز در ایران چند نرخی است سیاستی که در کمتر کشوری اتفاق می‌افتد. یکی از قیمت‌هایی که از ۲ سال پیش به مبنایی برای معاملات دربازار ارز تبدیل شده؛ قیمت ارز نیمایی است. نیما؛ سامانه ای است که صادر کنندگان کالاهای غیر نفتی ارز حاصل از صادراتشان را در آن عرضه می‌کنند؛ وارد کننده‌ها هم ارز مورد نیاز برای وارداتشان را از این سامانه تامین می کنند. قیمت ارز در سامانه نیما فراز و نشیب بسیاری داشته اما بانک مرکزی عموما تلاش کرده از تابلوی سامانه نیما، سیگنال های مناسبی به بازار آزاد ارز ارسال کند زیرا سامانه نیما عملا به بازار معاملات عمده ارزی تبدیل شده و نرخ کشف شده در آن خود به خود بازار معاملات خرد ارز یعنی بازار آزاد را در کف چهار راه استانبول و سبزه میدان را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
به باور فعالان بازار، روند کشف نرخ در سامانه نیما به فعالان بازار ارز علامت رشد یا کاهش می‌دهد و رشد قیمت در این سامانه عموما به معنای رشد قیمت بازار آزاد در آینده تعبیر می‌شود بر همین اساس بانک مرکزی همواره تلاش کرده در دوره های مختلف قیمت ارز را در سامانه نیما متعادل نگاه دارد، اما به نظر می‌رسد این بار بانک مرکزی توانسته با افزایش مدیریت شده نرخ در سامانه نیما عملا نرخ بازار آزاد ارز را از محدوده ۱۷ هزار تومان تا زیر مرز ۱۶ هزار تومان پایین بکشد موضوعی که از آن می‌توان با عنوان یک تیر و دو نشان یاد کرد زیرا با اعمال این سیاست هم نرخ ارز در بازار آزاد مدیریت شده و هم نرخ‌های سامانه نیما به حدی جذاب شده که احتمال استقبال صادرکنندگان از آن بسیار است.
- رشد قیمت تا ۱۵ هزار تومان
در روزهای پایانی هفته گذشته قیمت هر دلار آمریکا در سامانه نیما از مرز ۱۵ هزار تومان گذشت و میانگین قیمت خرید هر دلار در این سامانه به ۱۵ هزارو ۳۱۴ تومان و قیمت فروش به ۱۵ هزارو ۱۵۹ تومان رسید. این برای نخستین بار است که قیمت هر دلار آمریکا در سامانه نیما از مرز ۱۵ هزار تومان عبور می کند. در حال حاضر قیمت هر دلار آمریکا در بازار آزاد در محدوده ۱۶ هزار تومان است که از فاصله هزار تومانی بین قیمت ارز در سامانه نیما و بازار آزاد حکایت دارد.
بررسی‌ها نشان می‌دهد روند قیمت هر دلار آمریکا در سامانه نیما از زمان گشایش این بازار در بهمن ماه ۱۳۹۶ تاکنون، صعودی بوده است این شیب صعود با وجود این که خود به بازار آزاد سینگال می‌دهد اما به نوعی از نرخ های واقعی بازار آزاد هم تبعیت و در سایه آن حرکت و آن را متعادل می‌کند.
در بهمن ماه سال ۱۳۹۶ که سامانه نیما افتتاح شد قیمت هر دلار در بازار آزاد در محدوده ۴۸۰۰ تومان بود و قیمت ارز در این سامانه ۴۲۰۰ تومان مبادله می‌شد اما روند رو به رشد قیمت ارز در بازار آزاد به جهش قیمت ها در این سامانه نیز منجر شده است. این بازار که کارکرد اصلی اش تامین ارز مورد نیاز برای واردات و تامین ریال برای صادرکنندگان است دراین سال ها توانسته منابع ارزی مورد نیاز کشور را تا حد زیادی تامین کند. مطابق آخرین اطلاعات صادرکننده‌ها پارسال معادل ۱۶ میلیارد و ۱۷۳ میلیون یورو، ارز، در این سامانه عرضه کردند رقم ارزی که وارد کننده ها در این دوره خریدند معادل ۱۳ میلیارو ۸۶۸ میلیون دلار بود.
- دلایل احتمالی رشد
آمارها نشان می‌دهد در فروردین پارسال یک میلیاردو ۲۷۳ میلیون یورو ارز صادراتی در سامانه نیما عرضه شد که این میزان در فروردین امسال با ۵۸ درصد کاهش به ۵۳۳ میلیون رسید. این روند نشان می دهد میزان عرضه ارز در سامانه نیما با کاهش مواجه شده و همین موضوع احتمالا یکی از دلایل رشد قیمت ارز در سامانه نیما است با این حال مروری بر میزان تقاضای ارز نشان می دهد همزمان میزان تقاضا برای ارز هم، به دلیل کاهش واردات، معادل ۵۸ درصد افت کرده به طوری که در مقابل ۵۳۳ میلیون یورو، ارز عرضه شده در این سامانه فقط ۴۰۷ میلیون یورو تقاضا وجود داشته است این موضوع شائبه تمایل بانک مرکزی را برای افزایش قیمت ارز در سامانه نیما افزایش داده است. زیرا دولت تحت تاثیر تحریم و شیوع کرونا، کاهش شدید قیمت نفت و بسته شدن روزنه‌های صادرات کالاهای غیر نفتی، با تنگناهای شدید ارزی مواجه است و می‌بایست برای افزایش ورودی ارز به کشور، صادر کننده های کالاهای غیر نفتی را برای فعالیت بیشتر ترغیب کند بر همین اساس به نظر می رسد بانک مرکزی در حال همراهی قیمت‌ها در سامانه نیماست تا صادر کننده‌ها را از طریق کاهش فاصله قیمت در سامانه نیما با بازار آزاد ترغیب کند صادراتشان را افزایش دهند و ارز حاصل از آن را در این سامانه عرضه کنند. دردوره‌های گذشته بارها اختلاف هایی بین صادر کننده ها و بانک مرکزی بر سر قیمت ارز بروز کرده؛ عمده این اختلاف ها برسر فاصله قیمت ارز در بازار آزاد و سامانه نیما بود. اکنون با کاهش فاصله قیمت نیما با ارز آزاد این اختلاف ها از بین خواهد رفت و صادر کننده‌ها احتمالا برای عرضه ارز حاصل از صادراتشان در سامانه نیما ترغیب خواهند شد.