به گزارش همشهری آنلاین به نقل از ایسنا، مرکز ملی خشکسالی سازمان هواشناسی کشور فروردین ۹۹ اعلام کرد که از ابتدای سال آبی جاری تاکنون، بارش‌های چند استان کشور از جمله استان اردبیل نسبت به میانگین بارش‌های بلندمدت کاهش داشته است.
بنا به اعلام این مرکز، استان اردبیل به همراه تعدادی از استان‌های دیگر از جمله چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویراحمد، کرمانشاه و خراسان شمالی طی سال آبی جاری در حالی با کاهش بارندگی مواجه است که متوسط بارش‌های کل کشور با نزول رحمت آسمانی، ۴۲ میلیمتر بیش از بارندگی بلندمدت است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای اردبیل نیز افزود: مقادیر بارش بر اساس آمار ۲۴ ایستگاه مبنای مستقر در نقاط مختلف گستره استان، همه روزه رصد، اندازه‌گیری و ثبت می‌شود، تا ۱۱ اردیبهشت ماه سال آبی ۹۹-۹۸ متوسط بارش در استان ۲۲۹ میلیمتر بوده که نسبت به مدت مشابه متوسط بلندمدت هشت میلیمتر کمتر و حدود سه درصد کاهش را نشان می‌دهد.
عباس جنگی مرنی گفت: در حال حاضر متوسط بارش در سطح کشور برابر ۲۸۹ میلیمتر بوده که ۷۰ میلیمتر نسبت به مدت مشابه بلندمدت کشوری افزایش را نشان می‌دهد.
وی اظهارداشت: بر اساس آمار مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران، استان اردبیل، در بین ۳۱ استان از نظر آمار مقایسه‌ای بارش‌های رخداده تا۱۰ اردیبهشت ۹۹، در جایگاه ۲۵ کشور قرار گرفته است.
جنگی افزود: از نظر بارندگی استان اردبیل در مقایسه با استان‌های واقع در شمال‌غرب کشور، شامل استان‌های آذربایجان‌شرقی، آذربایجان‌غربی، زنجان که به لحاظ اقلیمی در شرایط نسبتا مشابهی هست، در جایگاه چهارم قرار دارد.
در کنار کاهش بارش‌ها، فقدان مدیریت مناسب مصرف آب و عدم صرفه‌جویی در مصرف آب در حوزه‌های کشاورزی و شرب باعث تداوم خشکسالی در این استان و کاهش ذخایر آب‌های زیر زمینی و نیز خشک شدن بسیاری از رودخانه‌ها و چشمه‌ها شده است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای اردبیل افزود: دشت اردبیل با کمبود آب زیر زمینی مواجه است، مصرف آب در این دشت آنقدر زیاد بوده که سهم پنج سال آینده را نیز شامل می‌شود.
وی بیان‌کرد: تنها راه جلوگیری از استفاده غیرمجاز از منابع آب در این دشت، عمل به قانون و تنگ کردن فضای سوء‌استفاده برای قانون‌شکنان است.
جنگی اضافه‌کرد: مصرف بی‌رویه و غیرعلمی از منابع آبی بویژه در بخش کشاورزی حجم زیادی از آب را هدر داده و از ذخایر آن می‌کاهد، با وجود خشکسالی چند سال اخیر و کاهش منابع، مصرف بی‌رویه آب در این استان همچنان وجود داشته و این امر نگران‌کننده است.
وی گفت: دشت‌های منطقه به خاطر مصرف بی‌رویه در بخش کشاورزی آسیب جدی دیده اما دولت با اجرای طرح تعادل‌بخشی توانسته تا حدی جلوی این مشکل را بگیرد.
۲۰درصد آب شرب در استان اردبیل هدر می‌رود
اکبر بهنامجو، استاندار اردبیل نیز گفت: در استان اردبیل بیش از ۲۰ درصد آب شرب هدر می‌رود و مردم باید با فرهنگ‌سازی چگونه مصرف کردن آب، آینده فرزندان خود را تضمین کنند.
وی اظهارداشت: امروزه بحث تامین آب شرب سالم یکی از دغدغه‌های بزرگ دولت است و باید با برنامه‌ریزی صحیح و مدیریت مناسب به سمت کاهش مصرف حرکت کنیم.
بهنامجو گفت: سالانه ۱۵ هزار به تعداد مشترکین آب در استان اضافه می‌شود، با افزایش جمعیت شهری و کاهش منابع آبی تنها راه چاره مدیریت آب، بهینه مصرف کردن و فرهنگ‌سازی این موضوع است.
برداشت‌های بی‌رویه، عامل کاهش ذخایر آبی اردبیل
خلیل نیکشاد، رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل هم گفت: برداشت‌های بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی سبب کاهش ذخایر آبی اردبیل شده و هم‌اکنون شاهد کاهش ذخایر آبی در استان می‌باشیم.
وی بیان‌کرد: باید راه‌حل اساسی در راستای رفع مشکل کم‌آبی اندیشیده شود تا بتوانیم در راستای رفع مشکلات خشکسالی اقدام جدی داشته باشیم و به اهداف خود در این زمینه جامه عمل بپوشانیم.
نیکشاد اضافه‌کرد: استفاده از روش‌های نوین آبیاری و اصلاح الگوی کشت و طرح کشت جایگزین و استقاده از ارقام کم‌آب در استان به عنوان یک اولویت اساسی باید در استان به یک امر نهادینه و فراگیر تبدیل شود تا بتوانیم به تمامی اهداف خود در این زمینه دست یابیم.
وی گفت: ارائه تسهیلات کم‌بهره به کشاورزان در راستای اجرای طرح آبیاری از برنامه‌هایی است که از چندین سال گذشته به دنبال نهادینه‌سازی آن هستیم که باید با فرهنگ‌سازی مناسب در این زمینه بتوانیم مدیریت مصرف آب در بخش کشاورزی را محقق کرده و سیستم‌های آبیاری را از حالت سنتی خارج کنیم.
نیکشاد افزود: با توجه به این که شاهد کاهش ذخایر آبی در سطح استان هستیم و این موارد نشات گرفته برداشت‌های بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی است که باید در این زمینه برنامه‌ریزی‌های مناسب و اساسی تدوین شود تا بتوانیم به خروجی‌های مورد انتظار دست یابیم.
افزایش مصرف آب پس از شیوع بیماری کرونا
همزمانی شیوع کرونا با پایان سال ۹۸ موجب افزایش قابل توجه مصرف آب در اغلب مناطق استان اردبیل شد که این رویه همچنان تداوم داشته و نگرانی‌ها با توجه به فرارسیدن فصل تابستان که بر اساس پیش‌بینی‌ها فصلی گرم‌تر از سال‌های گذشته خواهد بود، در حال افزایش است.
اواخر اسفندماه گذشته مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای اردبیل از افزایش ۲۰ درصدی مصرف آب شرب مرکز استان از سد یامچی خبر داده بود.
اقدامات و بایدها در مدیریت مصرف آب کارشناسان معتقدند برای حفظ و افزایش ذخیره آب در پشت سدها و نیز منابع زیرزمینی، تغییر الگوی کشت، تغییر روش آبیاری، استفاده از گونه‌های کشاورزی کم مصرف آب، آبیاری قطره‌ای و تحت فشار برای افزایش راندمان آبیاری اقدامی ضروری است. مهم‌ترین عامل در مقابله با مشکل خشکسالی و کمبود منابع آب، فرهنگ‌سازی و نهادینه کردن آن در لایه‌های مختلف اجتماعی است ضمن اینکه دستگاه‌های مسئول نیز می‌بایست اقدام‌های مقابله‌ای خود را افزایش دهند.
کارشناسان می‌گویند: یکپارچه‌سازی اراضی، کشت گلخانه‌ای و توسعه گلخانه‌های صنعتی و کشاورزری در کاهش سهم آب کشاورزی موثر است و در صورت اعمال این اقدامات می‌توان سهم آب کشاورزی را کاهش و سهم آب صنعتی را افزایش داد.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای اردبیل هم افزود: مدیریت مصرف آب در استان ضروری است، فرهنگ‌سازی در زمینه اصلاح الگوی مصرف آب یکی از راهکارهای مقابله با مشکل کم‌آبی است.
جنگی گفت: با فرهنگ‌سازی مصرف بهینه آب در مدارس و بین دانش‌آموزان و تسری آن به خانواده‌ها می‌توان گامی مهمی در این زمینه برداشت.
وی اضافه‌کرد: رسانه‌ها نیز در این زمینه وظیفه مهمی بر دوش داشته و تولید و پخش برنامه‌های تاثیرگذار در زمینه مصرف بی‌رویه آب و نتایج فاجعه‌آور آن و نیز ضرورت صرفه‌جویی ضروری است.
رئیس جهاد کشاورزی استان اردبیل افزود: وزارت جهاد کشاورزی و وزارت نیرو در زمینه آبیاری تحت‌فشار و قطره‌ای اقدامات خوبی انجام داده‌اند.
نیکشاد تغییر شیوه کشت و جایگزینی محصولات با آب‌بری کم را از دیگر شیوه‌های مدیرت مصرف آب در استان ذکر کرد و گفت: از چند سال پیش کشت اینگونه محصولات از جمله پسته، زعفران و بادام در استان رواج یافته است.
به گفته وی، جایگزینی روش‌های آبیاری سنتی با روش‌های نوین نیز در استان سرعت گرفته و این استان هم‌اکنون از جمله استان‌های برتر کشور در اجرای طرح‌های آبیاری قطره‌ای است.
در این حال افزایش کشت گلخانه‌ای که در مقایسه با شیوه‌های دیگر کشت نیاز آبی کمتری دارد نیز در استان در حال گسترش بوده و به گفته معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار اردبیل این استان در ساخت و ساز گلخانه با کسب جایگاه سوم کشوری تحول بزرگی در این بخش ایجاد کرده است.
خلیل نیکشاد افزود: کسب جایگاه سوم کشوری در احداث و توسعه گلخانه‌ها و جذب بیش از ۲۰ درصد منابع صندوق توسعه ملی کشور در بحث توسعه گلخانه‌ها از افتخارات بخش کشاورزی استان در سال گذشته است.
وی گفت: توسعه شهرک‌های گلخانه‌ای استان در سال جهش تولید به میزان حداقل ۳۵۰ هکتار جزو برنامه‌ها و اولویت‌های بخش کشاورزی استان است.
نیکشاد همچنین بیان‌کرد: ایجاد شهرک گلخانه‌ای در سطح ۳۵۰ هکتار و احداث شهرک دامپروری در سطح ۶۳. ۵ هکتار در استان از اولویت‌های توسعه شهرک‌های کشاورزی در کنار تامین زیرساخت‌های آب، برق و گاز سایرشهرک‌ها است.