به گزارش همشهری آنلاین به نقل از ایرنا، با وجود اینکه عشایر آذربایجان شرقی در راستای رعایت پروتکل‌های بهداشتی مقابله با شیوع کرونا، کوچ از قشلاق به ییلاق را یک ماه به تاخیر انداخته اند، اما دغدغه احتمال انتقال ویروس از مناطق گرمسیر به سردسیر و ارتفاعات در حین اقامت در «اُبا» - محل چادر زدن و اسکان عشایر - همچنان ذهن همه را درگیر کرده است.
ضرورت اتخاذ تدابیر جدی مقابله با شیوع کرونا در بین جمعیت عشایری به ویژه زمانی دوچندان می‌شود که بدانیم کوچروها نقش بسزایی در تولید مواد لبنی و دامی دارند، به گونه‌ای که عشایر آذربایجان شرقی سالانه حدود ۱۲ هزار تن گوشت قرمز، ۳۵ هزار تن شیر و ۲ هزار تن پشم تولید می‌کنند.
جمعیت عشایر آذربایجان شرقی در دوره ییلاقی ۱۳ هزار و ۲۹۵ خانوار بالغ بر ۷۰ هزار و ۵۷۷ نفر و در دوره قشلاقی ۸ هزار و ۹۷ خانوار با ۴۳ هزار و ۸۵۷ نفر است که در قالب ۲ ایل قره داغ و شاهسون و ۹ طایفه مستقل در دوره ییلاقی و ۷ طایفه مستقل در دوره قشلاقی شکل گرفته‌اند که در صورت مراعات نکردن توصیه‌های بهداشتی شاهد گسترش بیماری خواهند شد.
عشایر آذربایجان شرقی همچنین حدود ۲۰ درصد جمعیت دام سبک استان را در اختیار داشته و نقش چشمگیری در تولید محصولات دامی و لبنی بر عهده دارند.
احتمال انتقال ویروس کرونا در کوچ عشایر
مسئول ستاد کرونای سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی اظهار کرد: توصیه می‌شود عشایری که قصد کوچ بهاره دارند، کوچ خود را تا حد ممکن به تعویق بیندازند، زیرا در هنگام کوچ ویروس کرونا می‌تواند از منطقه گرمسیر به منطقه سردسیر انتقال پیدا کند؛ بنابراین اگر در محلی آلودگی وجود دارد این آلودگی می‌تواند به محل جدید انتقال یابد.
حسین غفاری افزود: با توجه به اینکه ویروس کرونا در دمای خنک و سرد ماندگاری زیادی دارد، توصیه می‌شود تا دامداران روستایی و عشایری دام‌های خود را تا گرم شدن هوا وارد مرتع نکنند.
وی گفت: مراتع ییلاقی بیشتر هوای خنک و سرد دارند و ویروس در این مناطق ماندگارتر است؛ با ورود انسان و دام‌ها به ییلاقات، ویروس از طریق ترشحات دهان و بینی، کفش و لباس انسان و دام یا خودرو می‌تواند مراتع را آلوده کند.
غفاری ادامه داد: در مناطق سرد و دارای برف این ویروس می‌تواند ماندگارتر شده و در فصل پاییز مجدداً شیوع پیدا کند.
مسئول ستاد کرونای سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی با تاکید بر لزوم رعایت پروتکل‌های بهداشتی و بهدشت فردی، گفت: ضدعفونی کردن آبخوری، آبشخور و محل تعلیف دام و وسیله حمل و نقل علوفه از جمله مواردی است که باید عشایر در حین کوچ رعایت کنند.
عشایر در شرایط کرونایی کوچ سنتی را کنار گذاشته و به صورت ماشینی کوچ کنند
مدیرکل امور عشایری آذربایجان شرقی نیز از عشایر استان خواست برای ورود به مناطق ییلاقی عجله نکنند و امسال ترجیحا با خودرو کوچ کنند.
سیدمحمدحسن آل‌هاشم گفت: کوچ بهاره امسال عشایر به دلیل شیوع بیماری کرونا با تاخیر آغاز می‌شود و طبق تاریخ کوچ پیش نمی‌رود، عشایر تا هر زمانی که ممکن است می‌توانند در مناطق قشلاقی بمانند.
وی گفت: هنوز هم مراتع مناطق قشلاقی وضعیت خوبی دارند، ضمن این که هوا هم هنوز آنقدر گرم نشده که چرای دام در مراتع مناطق قشلاقی سخت باشد، بنابراین تاخیر در کوچ مشکلات زیادی برای عشایر در پی‌نخواهد داشت.
آل‌هاشم افزود: روند آبرسانی سیار، توزیع آرد و دیگر نهاده‌ها به عشایر در مناطق قشلاقی متوقف نشده و آنها کماکان می‌توانند خدمات دریافت کنند.
مدیر کل امور عشایر آذربایجان شرقی افزود: در این شرایط کرونایی، عشایری که به مناطق ییلاقی بروند، هم جریمه می‌شوند و هم اینکه امکان تعلیف دستی به دلیل عدم شروع ارائه خدمات در این مناطق را ندارند، بنابراین توصیه می‌شود عشایر کوچ بهاره خود را حداقل تا بعد از ۱۵ اردیبهشت که تاریخ رسمی کوچ هم است، به تعویق بیاندازند.
مدیرکل امور عشایری آذربایجان شرقی نیز از عشایر استان گفت: عشایر برای کوچ خودرویی نیاز به اخذ مجوز از دامپزشکی و منابع طبیعی داشته و تنها داشتن دفترچه عشایری برای کوچ کفایت نمی‌کند.
وی ادامه داد: امسال برای سهولت کوچ خودرویی عشایر، محدودیت مربوط به کددار بودن خودرو برای راهداری هم برداشته شده و عشایر با هر خودرویی می‌توانند کوچ کنند.
آل‌هاشم تاکید کرد: عشایر در این شرایط کرونایی کوچ سنتی را کنار گذاشته و به صورت خودرویی کوچ کنند.
عشایر در آذربایجان‌شرقی تا ۱۵ خرداد، اجازه ورود به ییلاق‌های سهند را ندارند
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری آذربایجان‌شرقی نیز گفت: عشایر استان‌های آذربایجان‌شرقی و آذربایجان‌غربی تا ۱۵ خرداد ماه سال‌جاری اجازه ورود به ییلاق‌های رشته کوه سهند در جنوب تبریز را ندارند.
مهردادی افزود: ورود زودهنگام دام به مراتع سهند تخلف محسوب می‌شود و پروانه چرای دامداران و عشایر متخلف باطل خواهد شد.
وی خاطرنشان کرد: با توجه به پوشش زیاد برف در دامنه‌های سهند و مراتع اطراف آن، ورود زودهنگام دام به این مراتع، موجب تخریب اراضی مرتعی خواهد شد؛ از سوی دیگر این موضوع موجب انتقال ویروس به این مناطق و شیوع احتمالی کرونا در پاییز می‌شود.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری آذربایجان‌شرقی گفت: قرق بانان مراتع را به دقت زیر نظر دارند و در صورتی که دامدار یا عشایری از قوانین و مصوبات سرپیچی کند، به مراجع قانونی معرفی می‌شود.
ادامه داد: مراتع سهند ۱۲۹ هزار هکتار وسعت دارد و سالانه ۷۵۰ خانوار عشایری با ۱۰۵ هزار راس دام به این مراتع کوچ می‌کنند، کوچ عشایر از آذربایجان شرقی و غربی به مراتع سهند از ۱۵ خرداد تا نیمه دوم شهریور انجام می‌شود که در این جا به جایی و کوچ باید موارد مربوط به توصیه‌های ستاد کرونای جهادکشاورزی استان را مراعات کنند.
ساماندهی ۱۲۰ گروه جهادی مقابله با کرونا در مناطق عشایری آذربایجان شرقی
مسئول سازمان بسیج عشایر آذربایجان‌شرقی گفت: شیوع ویروس کرونا شرایط اقتصادی و وضعیت معیشتی عشایر این استان را متضرر و آسیب‌پذیر کرد.
سرهنگ جهانبخش رستمی، دامداری و فروش فرآورده‌های دامی را مهمترین محل درآمد عشایر آذربایجان شرقی برشمرد که شیوع ویروس کرونا تقاضا برای خرید این محصولات را با کاهش بسیار چشمگیری مواجه کرده است.
وی اظهار کرد: کاهش تقاضای گوشت از بازار و به دنبال آن کاهش تولید و کشتار به همراه نزول شدید قیمت‌ها باعث شده امکان فروش لبنیات برای عشایر استان از بین برود و موانع بزرگ در نگهداری این فرآورده‌های دامی موجب فساد تولیدات و تحمیل ضررهای مالی شدید شده است.
سرهنگ رستمی دسترسی پایین به داروها و خوراک دام و طیور در ایام کرونایی را موجب بالا رفتن تلفات و کاهش بازدهی تولیدات عشایری اعلام و اضافه کرد: تعطیلی کارگاه‌های صنایع دستی، صنایع کوچک و کارگاه‌های خانگی هم تهدید دیگر بر درآمد عشایر و متضرر شدن اقتصاد عشایری است.
وی افزود: بسیج عشایری آذربایجان شرقی بلافاصله بعد از ابلاغ مأموریت‌ها برای مهار کرونا، هماهنگی و تعامل با فرماندهان نواحی، ادارات مرتبط در شهرستان‌ها، مراکز بهداشتی و درمانی صورت گرفت، بر همین اساس تعداد ۱۲۰ گروه جهادی در سطح مناطق عشایری استان سازماندهی شدند.
رستمی به میزان گسترش آلودگی ویروس کرونا در مناطق عشایرنشین آذربایجان شرقی اشاره کرد و گفت: هرچند اقدامات پیشگیرانه و آگاه سازی با محوریت ضدعفونی، غربالگری، توزیع ماسک و مواد بهداشتی از اوایل اسفند ماه شروع شد، اما متأسفانه به علت کم توجهی به فاصله گذاری اجتماعی، نوع شغل و زندگی عشایری به خصوص برنامه‌های دید و بازدید در ایام نوروز که از اهمیت ویژه‌ای نزد عشایر برخوردار است، موجب شیوع ویروس و آلودگی بعضی از مناطق عشایری استان و جان باختن تعدادی از عشایر شده است.
به گفته وی، در شهرستان خدآفرین ۲ نفر مبتلا و یک نفر فوتی، شهرستان کلیبر ۳ نفر مبتلا، شهرستان اهر چهار نفر مبتلا، شهرستان چاراویماق ۴ نفر مبتلا و یک نفر فوتی و شهرستان سراب چهار نفر مبتلا و یک نفر فوتی تاکنون به ثبت رسیده است که در مجموع تعداد ۱۷ نفر مبتلا و ۳ نفر فوتی در مناطق عشایری استان روی داده است و این آمار هر روز در حال تغییر است.
رستمی افزود: با کمبود امکانات بهداشتی احتمال شیوع و گستردگی ویروس کرونا به خصوص در مناطق دوردست عشایری استان متصور است، ایجاد رعب و یأس از احتمال انتقال ویروس به دام و طیور، موجب تاخیر در زمان کوچ شده و این امر باعث کاهش علوفه شده و احتمال تلفات بالا را خواهد داشت.
وی مهمترین و بیشترین آسیب در جامعه عشایری را افت شدید فروش تولیدات و کاهش چشمگیر میزان نقدینگی دانست و ادامه داد: این موضوع موجب بروز مشکل در تامین معیشت و مایحتاج آنها شده و آثار روانی متعددی را ایجاد کرده است.
مسئول سازمان بسیج عشایر آذربایجان شرقی آموزش دانش آموزان به دلیل دسترسی نداشتن به شبکه اینترنت، فضای مجازی و امکانات دسترسی به گوشی‌های هوشمند در مناطق محروم و دور دست را از دیگر مشکلات جامعه عشایری استان دانست.