همشهری‌آنلاین - علی‌اصغر درویش: جندق روستایی کویری است، از آن روستاهای کویری که برای درک کویر، معماری کویری و مردم‌شناسی مردم کویر می‌توانی مدت‌ها در آن بمانی و احساس خستگی و غریبی نکنی.
در قدیم به این شهر که بیش از هزار سال قدمت دارد، گندک، گنده و کندک می‌گفتند. واژه جندق ادغام شده "جنب دق" و به معنی حاشیه کویر و زمین صاف است. این روستا پیشتر در حاشیه مسیر جاده معروف و تاریخی ابریشم قرار داشته و به عنوان بندرگاه کویر محل استراحت کاروان‌های عبوری بوده است.
همچنین جندق در مسیر ریگ جن قرار دارد. این روستای ۲۰۰۰ ساله یادگاری از زمان ساسانی در خود پنهان دارد به نام دژ اردبیل یا قلعه انوشیروان ساسانی که بسیار دیدنی است.
جندق را کویر احاطه کرده و بافت گلی و خشتی شهر باعث شده به جایی دیدنی تبدیل شود.
تپه‌های شنی تمیز و روان بخشی از جذابیت این کویر خیلی وسیع است. برای دیدن جذاب‌ترین قسمت کویر جندق باید به سمت گود محمود برویم. در گود محمود تپه‌های مخروطی شکلی درست شده که در بین آن باتلاق نمک پیدا می‌شود.
اگر کویر را دوست دارید، مطمئن باشید از کویر جندق خوشتان می‌آید. حتی اگر کسی کویر را دوست نداشته‌باشد این تضمین را می‌دهیم که باز هم جندق جای خوبی برای سفر کردن است.
جندق، پیش از این‌که به خاطر آثار باستانی‌اش دیدنی باشد، به دلیل وجود خانه‌های خیالی کاهگلی و کوچه‌های مسقف شهره است. بافت کویری بر خانه‌ها مسلط شده و دالان کوچه خیابان، برای مسافران گیراست.
معماری اینجا بی‌دلیل نبوده و پشت هر بنا داستانی قدیمی پنهان شده. مثلا مردم طاق خانه‌هایشان را کوتاه می‌ساختند تا راهزنان اسب‌سوار نتوانند وارد خانه شوند. همین جزییات هم شهر را شبیه موزه‌ای رازآلود کرده است.
ترس از راهزنان تا سال‌ها هم در خون و رگ جندقیان بوده. زنان در چهارشنبه‌سوری اسپند دود می‌کردند و می‌خواندند: «الا به در، بلا به در، هر چی دزده از ده به در». ممکن است هنوز هم در برخی محله‌ها نشانه‌ای از این مراسم پیدا شود.
جندق آب و هوای گرم و خشک بیابانی دارد و محصولات کشاورزی آن شامل زعفران، گندم، جو، غلات، سبزیجات، انار، انگور و علوفه دام می‌شود. پیشهٔ اکثر مردمان این شهر کشاورزی و دامداری است.
گنبد هشتار، مسجد جامع جندق، خانقاه، صفه نیزگاه از دیگر آثار باستانی جندق و طبیعت بکر و خاص این روستاست.
آبشار جندق جاذبه‌ای غافلگیرکننده در این دشت سوزان است. آبشاری مصنوعی که با حفر قنات ساخته شده و با رستورانی زیرزمینی فضایی روح نواز ایجاد کرده است.
قالی بافی مهم‌ترین صنایع دستی جندق است که در طرح‌های نائینی به دست زنان هنرمند جندقی بافته می‌شود.
دیدن باغ‌های سرسبز این شهر آخرین چیزی‌ست که در کویر جندق انتظار آن را داریم؛ اما کوچه باغ‌های کاهگلی با درختان انار و درختچه‌های انگور به جذابیتش اضافه می‌کند.