به گزارش همشهری به نقل از ایرنا، معدن آلبلاغ، در ارتفاعات پارک ملی ساریگل از بهار سال ۹۸، آماج هجوم افراد بومی و غیربومی شده است و این روزها، ذخایر سرب و روی این معدن باز هم هدف دست‌اندازی و برداشت غیرمجاز سودجویان و افراد محلی قرار گرفته است.
امسال البته تعداد حفاران غیرمجاز منطقه به اندازه سال ۹۸ نیست، اما ۲۰۰ تا ۳۰۰ نفری می‌شوند، افرادی که تیشه بر دست، به دل کوه می‌زنند، کوه را می‌شکافند تا شکاف‌های اقتصادی زندگی شان را پر کنند.
هر تیشه که بر کوه می‌زنند، صدای هولناکی از آواز مرگ، پژواک می‌یابد، مرگی که در پشت حادثه‌های ریزش کوه، کمین کرده است. البته این معدن تا کنون، جولانگاه حوادث بسیار بوده است، تونل‌هایی که به ناگهان آوار شده و پیش از این ۶ نفر را به کام مرگ کشانده است.
سال گذشته، با پیگیری‌های انجام شده و البته با سرد شدن هوا، دردهای معدن تا حدی فروکش کرد، اما این روزها و با مساعد شدن هوا، بار دیگر، برداشت‌های غیرمجاز از معدن سرب و روی آلبلاغ اسفراین افزایش یافته است و زخم‌های یک ساله کوه، سر باز کرده است.
افرادی بومی و غیربومی از روستاهای اطراف، راه سخت‌گذر را این منطقه معدنی تازه کشف شده را بر خود همواره کرده و در سوراخ حفر شده در بدنه کوه روزی خود را می‌جویند، بارشان که جور شد، سرب و روی برداشت شده را بار بر الاغ و قاطر، یا بر دوش خود به پایین کوه حمل می‌آورند.
خلوص بالای معدن و وسوسه سودجویان
ذخایر سرب و روی معدن آلبلاغ، به دلیل خلوص بالایی که دارد، مورد توجه سودجویان قرار گرفته است. مواد معدنی را به صورت غیرمجاز و البته غیراصولی، برداشت می‌کنند، در جایی انبار کرده و وقتی بار به اندازه یک کامیون شد، آنرا برای فرآوری به استان زنجان منتقل می‌کنند.
معدن آلبلاغ اسفراین در ارتفاعات سخت گذر آلبلاغ و در محدوده پارک ملی ساریگل واقع در شمال شرق این شهرستان قرار دارد. این معدن، هر از چند گاهی، عرصه حادثه‌های دردناکی می‌شود، ریزش آوار و جان باختن افراد، سبب می‌شود تا مسئولان، به تکاپو افتند، منطقه را پاکسازی کنند اما این کارها مقطعی است، دوباره معدن می‌شود عرصه حضور مردم و برداشت کنندگان.
سوراخ‌هایی که توسط این حفاران غیرمجاز در کوه حفر شده، تونل مرگ نام گرفته است اما مردم بی‌هوا، همچنان حضور دارند. حضوری که تن کوه و دل خانواده‌ها را می‌لرزاند که مبادا، تیشه‌ها و کلنگ‌ها که بر زمین می‌خورد، کوه ریزش کند و زندگی شان را به تاریکی ببرد.
برخی از روزها، چند صد نفر مشغول کندن مواد معدنی هستند، برداشت‌ها به صورت کاملا غیر اصولی انجام شده به گونه‌ای که رعایت نشدن اصول ایمنی و فنی، ریزش دیواره‌های سنگی را به همراه دارد و جان افراد را در معرض تهدید قرار می‌دهد.
مسئولان می‌گویند که عملیات پاکسازی معدن آلبلاغ از حفاران و برداشت کنندگان غیرمجاز، انجام می‌شود و تاکنون در هفت تا هشت مرحله، این معدن از حضور سودجویان و برداشت کنندگان پاکسازی شده است اما، آنان دست بردار نیستند.
مسئولان می‌گویند که راه چاره، حضور و استقرار حضور تیم‌های حفاظتی در منطقه است و البته در سفر رئیس جمهوری به استان، تکالیفی در این زمینه بر سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) گذاشته شده، اما این سازمان تاکنون به تعهدات خود عمل نکرده است.
وفا نکردن ایمیدرو به تعهداتش در قبال معدن آلبلاغ اسفراین، تاکنون انتقادات تند استاندار خراسان شمالی و برخی دیگر از مسئولان استان را را به دنبال داشته است.
ایمیدرو، در سفر تیرماه پارسال ریاست جمهوری و کاروان دولت تدبیر و امید به خراسان شمالی، بر اساس تفاهم منعقد شده، باید با فراهم ساختن مقدمات استقرار خود در معدن آلبلاغ اسفراین، نسبت به ساماندهی این منطقه معدنی اقدام می‌کرد، اما در این باره تاخیر داشته است.
علاوه بر تفاهم منعقد شده در سفر کاروان دولت به استان، شورای تامین استان و شهرستان اسفراین نیز ایمیدرو را مکلف کرده‌اند که نسبت به حفاظت از منطقه اقدامات لازم را انجام دهد اما این امر هم انجام نشده و این معدن همچنان آبستن حوادث ناگوار است.
ایجاد ایستگاه ایست و بازرسی در معدن آلبلاغ اسفراین
فرماندار اسفراین گفت: اخیرا، حضور برداشت کنندگان غیرمجاز در معدن سرب و روی آلبلاغ افزایش یافته است به همین لحاظ یک ایستگاه ایست و بازرسی در مسیر این منطقه راه‌اندازی شد.
طاهر رستمی اظهار کرد: با مساعد شدن هوا، شاهد حضور انبوه افراد در این منطقه معدنی هستیم، البته شمار برداشت کنندگان به اندازه بهار سال گذشته نیست اما روزانه ۲۰۰ نفر در محل، حضور می‌یابند.
وی خاطرنشان کرد: اکنون برخوردها و کنترل‌ها شدت گرفته و ایست و بازرسی در منطقه برقرار شده است، بهار پارسال، بیش از ۵۰۰ نفر از افراد برای برداشت از معدن، در منطقه حضور می‌یافتند که با اقدامات انجام شده، تعداد کاهش یافته اما اکنون دوباره، حضور حفاران زیاد شده است.
فرماندار شهرستان اسفراین گفت: امید می‌رود با حضور تیم نظارتی، امنیت معدن برقرار شده و مشکلات این معدن پایان یابد.
وی تصریح کرد: انجام شناسایی و پی‌جویی در معدن آلبلاغ یکی از تکالیف شرکت ایمیدرو است که البته مهم‌تر از آن، تامین امنیت این منطقه است که تاکنون آن سازمان در آن تاخیر کرده است.
رستمی افزود: قرار است برای حفاظت از معدن آلبلاغ، ایمیدرو با یکی از شرکت‌های حفاظتی قرارداد منعقد کرده و امنیت آنجا را تامین کند که امید است این اقدام به زودی انجام شود.
وی اظهار کرد: ایمیدرو اعلام کرده که برای انجام اقدامات باید مجوز اکتشاف داشته باشد این در حالی است که با صدور مجوز ماده ۳۲ از طرف وزارت صنعت، معدن و تجارت برای آلبلاغ، ایمیدرو اجازه دارد بدون پروانه اکتشاف در منطقه حضور یافته و کار مطالعاتی خود را آغاز کند اما در این باره تعلل کرده است.
فرماندار اسفراین خاطرنشان کرد: معاون امور معادن وزارت صنعت، معدن و تجارت، مجوز ماده ۳۲ را صادر و به ایمیدرو اعلام کرده است که این مجوز برای انجام امور پی‌جویی، اکتشاف و استقرار تیم حفاظتی است، با این وجود ایمیدرو اعلام کرده که باید پروانه اکتشاف صادر شود.
انتقاد استاندار از ایمیدرو
استاندار خراسان شمالی هم تاکنون چندین نوبت از بی‌عملی ایمیدرو در قبال انجام وظایف و تکالیفش در قبال معدن آلبلاغ انتقاد کرده است.
محمدعلی شجاعی، با گلایه از تحقق نیافتن تعهدات سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) در معدن آلبلاغ اسفراین گفت: اجرا نشدن این تعهدات هزینه‌های بسیاری را بر دوش ادارات و دستگاه‌های اجرایی خراسان شمالی گذاشته است.
وی با یادآوری این‌که تعیین تکلیف این معدن از مصوبات سفر سال گذشته کاروان دولت تدبیر و امید به خراسان شمالی بود، اظهار کرد: تاکنون شاهد حوادث متعدد ریزش کوه در این معدن و جان باختن شماری از برداشت کنندگان بوده‌ایم.
استاندار خراسان شمالی خاطرنشان کرد: تعهد ایمیدرو ابتدا استقرار در منطقه و تامین امنیت آن بود ضمن آن‌که شرکت آلومینای ایران در جاجرم نیز قرار بود نسبت به مسدود کردن تونل‌های غیرمجاز حفر شده در معدن اقدام کند که این موارد هنوز انجام نشده است.
سازمان صنعت، معدن و تجارت وظیفه‌ای در حفاظت از معادن ندارد
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان شمالی هم گفت: این سازمان، وظیفه‌ای در قبال حفاظت از معادن ندارد و دارنده پروانه بهره‌برداری مکلف است اقدامات لازم در این زمینه را انجام دهد.
رضا فیروزه اظهار داشت: حفاظت از منطقه معدنی آلبلاغ که در منطقه حفاظت شده واقع است و نیروهای محیط‌زیست در آن ضابط قضایی محسوب می‌شوند به هیچ عنوان به عهده سازمان صنعت، معدن و تجارت نیست و این سازمان حتی مسوولیت حفاظت از معادن دارای پروانه بهره‌برداری را نیز بر عهده ندارد.
وی خاطرنشان کرد: قانونگذار برای حفاظت از مناطق معدنی تکلیفی بر عهده سازمان صنعت، معدن و تجارت نگذاشته است.
قانونگذار برای حفاظت از مناطق معدنی تکلیفی بر عهده سازمان صنعت، معدن و تجارت نگذاشته است
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان شمالی اظهار داشت: اداره کل حفاظت محیط‌زیست استان، در دی ماه پارسال، موافقت با احداث راه دسترسی به منطقه آلبلاغ و همچنین عملیات آتشباری برای مسدودسازی تونل‌های حفر شده را اعلام کرد.
وی با بیان این‌که ایمیدرو هم در اواخر اسفندماه پارسال، درخواست صدور مجوز تردد اکیپ اکتشافی کرد که هماهنگی لازم انجام شد، افزود: گروه اکتشافی ایمیدرو در منطقه فعالیت می‌کند و سازمان صمت استان، فروردین امسال در مکاتبه با ایمیدرو، درخواست حضور حداقل سه اکیپ به منظور تسریع در عملیات اکتشافی را داده است.
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان شمالی اظهار کرد: ایمیدرو درخواست ارسال اسامی موسسات خدماتی حفاظتی استان برای انعقاد قرارداد به منظور حفاظت از منطقه و تامین امنیت گروه‌های اکتشافی را خواستار شد که مکاتبه‌ای از طرف سازمان با فرماندهی انتظامی استان برای ارسال اسامی موسسات مذکور صورت گرفته است.
حفاظت از معدن آلبلاغ اسفراین سالانه ۱۰۰ میلیارد ریال اعتبار نیاز دارد
مدیر اکتشاف سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) گفت: بر اساس برآوردهای انجام شده، این سازمان برای حفاظت از معدن آلبلاغ در شهرستان اسفراین باید سالانه ۱۰۰ میلیارد ریال هزینه کند و این امر مستلزم داشتن مجوز قانونی است، در غیر این صورت باید پاسخگوی سازمان‌های نظارتی باشد.
علی اصغرزاده با بیان این‌که برای تامین هزینه‌های مربوط به فعالیت حفاظت باید ساز و کار قانونی وجود داشته باشد، گفت: در این زمینه، منتظر صدور پروانه برای حفاظت از معدن آلبلاغ هستیم.
وی افزود: به محض صدور پروانه، نسبت به برگزاری مناقصه برای انتخاب شرکت حفاظتی، اقدام می‌کنیم و شرکت برنده مناقصه، طبق قرارداد، نیروهای خود را در محل مستقر می‌کند.
اصغرزاده گفت: از اول امسال، نیروهای ما به عنوان نمایندگان ایمیدرو، در منطقه آلبلاغ حضور دارند و کار شناسایی و پی‌جویی از اول امسال در حال اجرا است.
وی اظهار داشت: برای حفاظت از منطقه، ابتدا باید مجوز و پروانه اکتشاف به ایمیدرو داده شود که البته تاکنون محقق نشده است، البته صدور مجوز در حال انجام مراحل اداری است و امید می‌رود به زودی صادر شود.
اصغرزاده گفت: ایمیدرو، کار حفاظت را انجام نمی‌دهد بلکه با انعقاد قرارداد با شرکت حفاظتی، تامین مالی و پرداخت هزینه‌های آن را عهده دار می‌شود.
وی تصریح کرد: طبق قانون معادن، برای انجام اقدامات مربوط به حفاظت، باید پروانه صادر شود و منطقه در اختیار ما قرار گیرد اما اکنون منطقه در اختیار سازمان محیط‌زیست است و تا پروانه صادر نشود، ایمیدرو مسوولیتی در آنجا ندارد.
مدیر اکتشاف ایمیدرو گفت: این‌که گفته می‌شود، ایمیدرو با دریافت مجوز ماده ۳۲ می‌تواند نسبت به حفاظت از منطقه اقدام کرده و شرکت حفاظتی را در محل مستقر کند، جایگاه قانونی ندارد و بر اساس قانون معادن، مجوز ماده ۳۲ به معنای داشتن مجوز اکتشاف نیست.
وی افزود: ایمیدرو، برای انجام کارهای شناسایی و پی‌جویی، در سطح کشور در گستره ۶۵۰ هزار کیلومتر مربع، مجوز ماده ۳۲ دارد، اما این مجوز، به معنای داشتن پروانه برای اکتشاف این مناطق نیست، چراکه با داشتن مجوز ماده ۳۲، نمی‌توان گفت ایمیدرو از ادامه کار در منطقه اطمینان خاطر خواهد داشت و در ادامه کار، منطقه در اختیار ما است.
انفجار تونل‌ها اقدامی اشتباه است
اصغرزاده در باره مسدود کردن دهانه تونل‌های معدن آلبلاغ گفت: این اقدام، کار اشتباهی است، ایمیدرو برای پی‌جویی معدن و کارهای مطالعاتی به تونل‌ها نیاز دارد، انفجار برای مسدود کردن تونل‌ها، سبب می‌شود کل منطقه به هم بریزد و ما را در طراحی روش استخراج، گمراه کند.
ایمیدرو برای پی‌جویی معدن و کارهای مطالعاتی به تونل‌ها نیاز دارد، انفجار برای مسدود کردن تونل‌ها، سبب می‌شود کل منطقه به هم بریزد و ما را در طراحی روش استخراج، گمراه کند
مدیر اکتشاف ایمیدرو گفت: به هم ریختن تونل‌ها همچنین سبب می‌شود در کسب نتایج مطالعات و برآورد از میزان ذخیره مواد معدنی دچار اشتباه شویم، البته با استقرار شرکت حفاظتی دیگر نیازی هم به مسدود شدن تونل‌ها نیست.
تلاش‌های خبرنگار ایرنا برای گفت‌وگو با مدیر کل حفاظت محیط‌زیست خراسان شمالی بی‌نتیجه ماند.
معدن آلبلاغ اسفراین در ارتفاعات سخت گذر آلبلاغ و در محدوده پارک ملی ساریگل واقع در شمال شرق این شهرستان قرار دارد.
تاکنون در هشت حادثه ریزش معدن در این منطقه ۶ نفر جان باخته‌اند و شماری از برداشت کنندگان غیرمجاز ذخایر معدنی سرب و روی این منطقه معدنی نیز مصدوم شده اند.
برداشت غیرمجاز از این معدن سرب و روی، که در منطقه‌ای با همین نام واقع است، از اواخر سال ۹۷ آغاز شده بود اما از بهار پارسال با هجوم سودجویان به این منطقه همراه شد.
واقع شدن این معدن در منطقه حفاظت شده زیست‌محیطی ساریگل، موجب شده تا سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان شمالی تاکنون در ثبت آن ناکام بماند ولی سال قبل وزارت صنعت، معدن و تجارت مجوز مطالعات و اکتشافات اولیه بر روی این منطقه معدنی را برای ایمیدرو صادر کرد.
شهرستان ۱۲۰ هزار نفری اسفراین در ۶۰ کیلومتری جنوب شرقی اسفراین قرار دارد.