همشهری آنلاین_ ثریا روزبهانی: به اعتقاد کارشناسان در شهر پر هیاهوی تهران که آلودگی هوایش، نفس شهروندانش را تنگ کرده است، چیتگر می‌تواند جانی تازه به آن ببخشد. البته در چند سال گذشته، درختانش حال و روز خوبی نداشت، اما اکنون با برنامه‌ریزی مدیران شهری برای احیای این فضا و همچنین تعطیلی‌اش به سبب جلوگیری از شیوع «کرونا»، ریه تنفسی شهر، شاداب و سرسبزتر شده است. در این گزارش با «احسان خیراتیان صفایی»، معاون خدمات شهری و فضای سبز شهردار منطقه22، درباره اقداماتی که برای احیای چیتگر انجام شده است، گفت‌وگو کردیم.
بوستان جنگلی چیتگر با بادی که از سمت غرب به شهر تهران و دریاچه شهدای «خلیج‌فارس» می‌وزد به تلطیف و پاکسازی هوای شهر تهران کمک می‌کند، اما با این وجود برخی از درختان این بوستان، خشک و از بین رفته‌اند. «احسان خیراتیان صفایی»، درباره تنش‌ها و مشکلاتی که موجب حذف درختان شد، می‌گوید: «آب این بوستان تا سال گذشته به دلایل مختلف از جمله بدهی‌ها و مشکلاتی که بین شهرداری منطقه و شرکت تأمین و تصفیه آب وجود داشت، قطع شده بود. از طرف دیگربه سبب کمی میزان بارش باران در سال‌های اخیر، بخشی از درختان دچار آفت شدند و از بین رفتند، اما در دوره مدیریت شهری جدید، تدابیری برای حفظ و احیای این جنگل وسیع اندیشیده شد. در مرحله نخست، پساب تصفیه‌خانه شهید «باقری» به چیتگر انتقال پیدا کرد. همین موضوع موجب شد تا تابستان سال گذشته، همه آبیاری فضای سبز و درختان این جنگل با آب پساب انجام شود. در این اقدام، جنگل و درختانش با استخراج 240 مترمکعب در ساعت از پساب تصفیه‌خانه و از طریق چاه‌ها سیراب شدند. همچنین زمستان سال گذشته با کمک «علی نوذرپور»، شهردار منطقه و «مجتبی یزدانی»، معاون خدمات شهری و فضای سبز شهردار تهران و کمیسیون خدمات شهری شورای‌شهر و همکاری «فریبرز صالحی»، مدیرعامل تأمین و تصفیه، آب جنگل چیتگر دوباره وصل شد. اکنون نیز اعتبار خوبی در اختیار منطقه قرار گرفته است تا بتوانیم پروژه بزرگ آبرسانی تحت فشار چیتگر را تکمیل کنیم و براساس برنامه‌ریزی‌های انجام شده، این پروژه تا آخر سال عملیاتی می‌شود. اجرای این طرح می‌تواند از هدررفت آب جلوگیری کند و همچنین با استفاده از آن به آسانی و به تعداد دفعات بیشتر، می‌توان این جنگل زیبا را آبیاری کرد. اکنون مشاوران در حال انجام طراحی و ایده‌های اجرای پروژه هستند و تا اواخر اردیبهشت ماه یا اوایل خرداد ماه، مناقصه آن برگزار می‌شود.»
- جانی تازه در ریشه‌های ماندگار
احیا و جان بخشی تازه به جنگل چیتگر یکی دیگر از اولویت‌های مدیریت شهری منطقه 22 به شمار می‌رود. براساس استانداردها، به ازای هر هکتار زمین، ۶۰۰ اصله درخت کاشته می‌شود و در کل باید ۹۰ هکتار از عرصه جنگل چیتگر با کاشت درخت، دوباره احیا شود. برای تحقق این رویکرد، از سوی شهرداری منطقه، 100 هزار اصله درخت، در بزرگ‌ترین بوستان جنگلی پایتخت کاشته شده است و همچنان این نهضت ادامه دارد تا بادهای ورودی غرب پایتخت، هوای شهر را پاک‌تر کنند. معاون خدمات شهری شهرداری منطقه22 در این‌باره می‌گوید: «در سال‌های گذشته، بخشی از درختان تنومند و ۵۰ ساله چیتگر خشک شد و اکنون شهرداری منطقه ۲۲ قصد دارد این عرصه را که فضایی جنگلی است دوباره احیا کند و به وضعیت ایده‌آل و مطلوب اولیه‌اش برگرداند. در همین راستا، سال 1396، نزدیک به 20 هزار اصله درخت «سرو» و «کاج»، سال 1397، تعداد درختان به 60 هزار اصله درخت ازگونه‌های مختلف «سرو» و «زیتون» و امسال نزدیک به 40 هزار اصله درخت در این جنگل کاشته شد و همچنان روند کاشت درخت ادامه دارد. درختان «پهن‌برگ»، «زالزالک وحشی» و «پسته»، از جمله این درختان است. همچنین علاوه بر کاشت درخت، احیای تپه‌های چیتگر از دیگر فعالیت‌های معاونت خدمات شهری منطقه در این بخش به شمار می‌رود.»
- نهضت کاشت درخت ادامه دارد
به سبب گستردگی این جنگل، با تنش‌های آب و هوایی و نیز آفات مختلف، درختان خشک می‌شوند. برای همین باید درختان جدید، جایگزین آنها شوند. صفایی در این‌باره می‌گوید: «هر چقدر در چیتگر درخت کاشته شود، باز کافی نیست. چراکه در گذشته، عرصه‌هایی از جنگل خالی بود و در زمانی که چیتگر افتتاح شد، همه تپه‌هایش، سبز و درختکاری شده نبود. با این حال درخت‌ها و عرصه‌های اولیه در چیتگر از بین رفتند. جنگل چیتگر نزدیک به 200 تا 250 هزار اصله درخت نیاز دارد تا عرصه‌های این جنگل با تراکم زیاد تکمیل شود. اکنون در عکس‌های هوایی که از چیتگر تهیه شده، این جنگل کاملاً سبز است، اما آن را به امید اینکه یک روز، دیگر به کاشت درخت نیاز نداشته باشد، نمی‌توان رها کرد. جنگل چیتگر هر ساله به واکاوی نیاز دارد و بی‌شک وسعت بسیار آن حجم این واکاوی را زیادتر می‌کند. این واکاوی‌ها ما را به سمتی می‌برد که در بخشی از فضای این جنگل، درختان میوه بکاریم.»
- خودروهای برقی در راه چیتگر
براساس دستورالعمل‌های ستاد ملی «مبارزه با کرونا»، برای جلوگیری از شیوع این ویروس، پارک جنگلی چیتگر، از اسفندماه، بر روی شهروندان بسته شد، اما به باور معاون خدمات شهری منطقه، این اقدام چند حُسن به همراه داشته است. صفایی در این‌باره می‌گوید: «با تعطیل شدن این پارک، نهال‌هایی که تازه کاشته شده بودند، فرصت پیدا کردند به خوبی آبیاری شوند و خنکی هوا موجب شد تا به ثمر بنشینند. در این مدت، بیش از 95 تا 98درصد درخت‌ها به ثمر نشسته و سبز شدند و آسیب ندیدند. متأسفانه هر سال در روز «طبیعت» به سبب حجم زیاد مردم و وارد شدن آنها به عرصه جنگلی، درختان و نهال‌های تازه کاشته شده آسیب دیده و از بین می‌رفتند. چیتگر دوباره زنده شده و دوباره «روباه‌ها»، «سنجاب‌ها» و حتی «قرقی»هایی که جزو حیات‌وحش چیتگر هستند، به راحتی دیده می‌شوند. در این مدت تجربه به ما نشان داد که استفاده صحیح شهروندان از فضاهای جنگل چیتگر می‌تواند در حفظ و احیای این محیط نقش بسزایی داشته باشد. برای همین تصمیم گرفتیم تا فضای داخلی چیتگر را به گونه‌ای طراحی کنیم که خودرو در آن تردد نداشته باشد و برای محقق شدن این موضوع، پارکینگ‌هایی در ورودی‌های این جنگل ساخته می‌شود و خودروهای برقی، برای تردد آسان شهروندان در محیط داخلی جنگل، مستقر خواهند شد. شهروندان پس از بازگشایی دوباره این جنگل خواهند دید که در نبود آنها چیتگر به سبب اینکه به دست طبیعت سپرده شده و به‌صورت طبیعی رشد کرده، تا چه اندازه زیبا، زنده و شاداب شده است. این جای تأسف دارد که شهروندان بخواهند دوباره با حضورشان به این جنگل زیبا آسیب برسانند. چراکه چیتگر یک بوستان نه تنها فرامنطقه‌ای بلکه یک بوستان ملی است و اگر به هر دلیلی این بوستان را از دست بدهیم، تنها منطقه 22 آسیب نمی‌بیند، بلکه شهر تهران دچار چالش خیلی بزرگی خواهد شد. به همین دلیل از شهروندان تقاضا داریم پس از مراجعه دوباره به بوستان چیتگر، با این طبیعت شاداب و پویا مهربان‌تر رفتار کنند و ما را در حفظ و نگهداری آن یاری دهند.»
- تزریق اکسیژن از چیتگر به شهر تهران
جنگل چیتگر و دریاچه شهدای خلیج‌فارس، در طرح «تفصیلی»، به‌عنوان سدی برای جلوگیری از ورود هوای آلوده و نیز کریدور سبزی برای تصفیه هوای تهران معرفی شده‌اند. صفایی به نقش حیاتی پارک جنگلی چیتگر برای شهر تهران اشاره می‌کند و می‌گوید: «بیشترین حجم بادی که وارد تهران می‌شود، باد «شهریار» است و از سمت غرب وارد تهران می‌شود. باد شهریار با عبور از روی دریاچه شهدای خلیج‌فارس و رطوبتی که دارد، موجب می‌شود هوای مطبوعی وارد چیتگر و همچنین شهر تهران شود. یعنی وقتی هوا از کریدور سبز چیتگر رد می‌شود، هوایی سرشار از اکسیژن به شهر تهران تزریق می‌کند. هر چقدر چیتگر سبزتر باشد، اکسیژن بیشتری در هوا وجود خواهد داشت. یکی از دلایل کاشت درختان پهن‌برگ در چیتگر، تولید اکسیژن بیشتر و خواص زیست‌محیطی بسیار آن است. چراکه این گیاهان، کریدورهای زیست‌محیطی شهر محسوب می‌شوند و هوای سالم‌تر را با اکسیژن بیشتر به شهر تهران تزریق می‌کنند که در کاهش آلودگی، تأثیر زیادی دارند.»