قاضی عالیشاه در ابتدای جلسه دادگاه از مدیر ایمنی وقت شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران خواست تا اظهارات خود را بگوید و این متهم گفت: ادعای کارشناسان در گزارش مبتنی بر هیچ استدلالی نیست. در پیمان شیکاگو تمام مقررات و ضوابط درج شده و ما نیز عضو این پیمان هستیم و اساسا هواپیمای سانحه دیده به فرودگاه یاسوج نرسید و هواپیما در مسیر اصفهان - یاسوج به کوه برخورد کرد.
متهم افزود: هواپیما در ۲ نوبت در ساعت‌های ۹:۱۹ و ۹:۲۵ با فرودگاه یاسوج ارتباط داشت و اطلاعات این موارد ضبط شده و موجود است. هواپیمای آسمان در شمال کوه دنا با کوه برخورد کرده و حدود ۱۴ تا ۱۵ کیلومتر با فرودگاه یاسوج فاصله داشته که این مورد در گزارش کارشناسان مورد غفلت واقع شده است.
متهم با اشاره به تفاهم نامه شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی و سازمان هواشناسی گفت: تفاهم نامه‌ای میان شرکت فرودگاه‌ها و سازمان هواشناسی منعقد شده که وظایف هر سازمان مشخص شده است.
قاضی عالیشاه بیان کرد: باید تمام شرایط وجود داشته باشد تا پرواز انجام شود. چرا نظارت بر عملکرد هواشناسی از سوی شرکت فرودگاه‌ها وجود ندارد؟
متهم گفت: متصدی هواشناسی یاسوج در روز وقوع سانحه، اظهاراتی را به کارشناسان بیان کرده که با مستندات در تعارض است.
قاضی عالیشاه اظهار کرد: شما به همراه سه متهم دیگر، ۱۵ درصد به عنوان مقصر سانحه شناخته شده‌اید. اظهارات خود را توضیح دهید.
این متهم گفت: یک صفحه و نیم اصلاحیه بر روی اظهاراتم به بازپرس تحویل دادم و تاکید دارم که کارشناسان پرونده دانش کافی برای اظهارنظر نداشته‌اند و فاقد تخصص فرودگاهی و برج مراقبت بوده‌اند.
وی گفت: بر اساس اطلاعات موجود در شرایطی که هواپیما وارد محدوده فرودگاه یاسوج می‌شود، تنها در شرایطی که اگر موتورش از بین برود و یا شرایط فشار داخلی کابین افت کند، می‌تواند ارتفاع آن را از ١٥ هزار پا پایین آورد.
متهم افزود: این هواپیما در ٢٥ مایلی فرودگاه ارتفاع زیر ١٧ هزار پا می‌آید. در حالی که اصلا شرایط غیرنرمالی نداشته و هواپیما تا ارتفاع ١٤هزار پایی با اختیار خلبان پایین آمده است.
وی یادآور شد: بر اساس اطلاعات هواپیما در ٤٢ ثانیه انتهایی به برخورد با کوه، دچار شرایطی شد که بغرنج بوده است و تا قبل از آن شرایط نامناسبی نداشته است.
این متهم تاکید کرد: در ساعت ٩:٢٢ دقیقه خلبان مجاز می‌شود از ارتفاع ٢١ هزارپایی به ١٧ هزارپا برسد. بعد از ٢٥ ثانیه از این مجوز، خلبان کاهش ارتفاع می‌دهد. بعد از آن خلبان کاهش ارتفاع خود به زیر ١٧ هزارپایی خود را به برج مراقبت اطلاع نمی‌دهد و این کاهش ارتفاع به ١٥ هزارپا مکاتباتی بوده بین خلبان و کمک خلبان ضبط شده است که این اولین اشتباه خلبان بود.
متهم گفت: خلبان در حدود ٤ دقیقه دیرتر از قواعد مقرر، ارتفاع خود را تغییر می‌دهد که این دومین خطای خلبان بوده است.
در ادامه قاضی خطاب به یکی دیگر از متهمان، بعد از تفهیم اتهام به وی از او خواست توضیحات خود را بیان کند.
این متهم نیز اظهار کرد: رد کامل صلاحیت هیات کارشناسی و نبود رابطه سببیت بین نتیجه حاصله و عملکرد ما از محورهای مورد دفاع من است.
وی افزود: شرکت فرودگاه و ناوبری آن بر اساس اساسنامه خود، ماموریت‌هایی دارد که در این چارچوب مقرراتی را برای بودجه دارد و درنهایت هیچ شخصی نمی‌تواند ریالی را خارج از بودجه مصوب بپردازد. زیرا جرم تلقی می‌شود. از سوی دیگر هیچ وظیفه‌ای در زمینه تامین تجهیزات برای سازمان هواپیمایی نداریم.
این متهم درباره عدم تامین نیروهای انسانی گفت: این موضوع اصلا جز وظایف من نیست و این کار نیازمند مجوز است. حوزه فرودگاهی هیچ تاثیری در سانحه نداشته و مهم ترین نقش بر عهده مدیر فرودگاه است. ۴۵ میلیارد تومان برای ارتقای استانداردسازی فرودگاه یاسوج هزینه کردیم.
قاضی عالیشاه بیان کرد: نمی‌توانید بگویید که اقدامات هواشناسی مرتبط به شما نیست.
متهم هم پاسخ داد: اقدامات هواشناسی به ما ارتباطی ندارد. آیا تجهیزات هواشناسی از روز سانحه تاکنون ارتقا یافته است؟
وی افزود: درباره ازدحام در برج نیز باید گفت که هیچ دلیلی بر این مورد ارائه نشده و ازدحامی وجود نداشته است. درخصوص مکالمات برج نیز گفته شده که غیراستاندارد بوده و در پاسخ می‌گویم که مکالمات برج، حرفه‌ای بوده و فرودگاه هیچ مشکلی نداشته است.
قاضی تصریح کرد: طبق گزارش کارشناسان، شما در تقصیر نقش داشتید.
این متهم گفت: هیچ نقشی نداشتم و اعتقاد دارم که نظریه کارشناسی غیرقابل استناد است.
قاضی عالیشاه اظهار کرد: کارشناسان را دعوت می‌کنیم تا در حضور آن‌ها بحث‌های مورد اختلاف مطرح شود.
قاضی عالیشاه ضمن تفهیم اتهام به رییس سازمان هواپیمایی کشور، از وی نیز خواست تا اظهارات خود را بیان کند.
این متهم گفت: ما قوانین مصوب مجلس و دولت را اجرا می‌کنیم و اختیار داریم که مقرراتی نیز از سوی سازمان هواپیمایی وضع شود. کارشناسان پرونده باید بگویند که کدام مقررات را اجرا نکرده‌ایم؟ ما نظارت‌های خودمان را بر اساس آنچه باید اتفاق می‌افتاد انجام دادیم و کوتاهی نکردیم.
وی ادامه داد: باید به این نکته توجه کرد که کلیه فرودگاه‌های دنیا محدودیت‌هایی برای پرواز دارند. این محدودیت‌ها برای خلبان مشخص است که باید با توجه به اینگونه محدودیت‌ها چگونه پرواز کنند. حالا اگر این محدودیت در هر شرایطی شکسته شود، ما دچار سانحه می‌شویم.
این متهم افزود: خلبان کاملا نسبت به دید خود آگاهی داشته و تمام اطلاعات هواشناسی نیز درست بوده است. از سوی دیگر این خلبان عادت داشته به اینگونه پرواز؛ یعنی از ١٠٠ پروازی که انجام می‌داده، ١٠ پرواز را به این صورت انجام می‌داد.
در این میان شکات اعتراض کردند که این سخن شما عذر بدتر از گناه است و اگر می‌دانستید خلبان این اشتباهات را انجام می‌داد، چرا به وی اجازه پرواز می‌دادید؟
در ادامه رییس سازمان هواپیمایی کشوری گفت: خلبان در پرواز خود به دنبال زمین می‌گشت تا زودتر بنشیند. درحالی که کاملا به اطلاعات هواشناسی آگاه بود.
وی ضمن رد نظرات کارشناسان پرونده افزود: آنچه که کارشناسان انجام دادند، اصلا قابل دفاع نیست.
در ادامه قاضی از جعفری، وکیل یکی از متهمان خواست توضیحات خود را بیان کند. این وکیل اظهار کرد: کیفرخواست در سه بعد اعم از ایرادات شکلی، ماهوی و حقوقی قابل بررسی است. در کیفرخواست به عدم رعایت نظامات اشاره شده است. درحالی که باید مشخص شود چه نظاماتی رعایت نشده که درنهایت به این حادثه منجر شده است.
در ادامه قاضی گفت: در جلسات بعدی از کارشناسان می‌خواهیم حضور یابند تا توضیحات خود را مطرح کنند.
شادفر، وکیل چند تن از متهمان نیز گفت: ماده ۷۱۴ قانون مجازات مورد غفلت واقع شده و دادسرا بر اساس گزارش بدوی نظر خود را اعلام کرده است. تقاضا دارم صفحات ۳۱ و ۳۲ گزارش را مطالعه بفرمایید که درباره شبیه سازی سانحه است که توسط یکی از خلبانان انجام شده اما توسط کارشناسان رد شده است.
وی افزود: چرا در گزارش اخیر، تقصیر ۱۰ درصدی معاونت عملیاتی شرکت آسمان در گزارش ابتدایی حذف شده است؟ استدعا دارم که این موضوع بررسی شود. یافتن رابطه سببیت حائز اهمیت است و هنگامی که هواپیما دچار یخ زدگی می شود، عملکرد هواپیما کاهش پیدا می کنند و قطعا شک و تردیدی در ایمنی هواپیما وجود نداشته است.
در ادامه، قاضی عالیشاه ضمن تفهیم اتهام به یکی دیگر از متهمان از او نیز خواست تا مطالب خود را بگوید.
متهم گفت: من جزو مقصران سانحه نیستم و تقصیر صفر درصدی لحاظ شده اما اتهام جعل رایانه ای را به من نسبت داده اند که کذب است و نرم افزار، طبق روال کار کرده است. طبق کیفرخواست بازپرس نوشته که غیرعقلانی به نظر می رسد که من کاری را انجام داده باشم و بازپرس قانع شد اما در آخرین لحظه عنوان جعل رایانه ای زدند اما جزو مقصران حادثه نیستم.
وی افزود: برای نرم افزار هیچ دوره و تخصصی ندیدم و هیچ اطلاعاتی اضافه یا کسر نشده است و کارشناسان نیز تمام موارد را مشاهده کردند.
در ادامه قاضی از یکی دیگر از متهمان خواست دفاعیات خود را بیان کند.
این متهم گفت: ایرادات زیادی در رابطه با کارشناسی این پرونده وجود دارد. ضمن آنکه ایرادات تخصصی نیز وارد است.
وی ادامه داد: کاهش ارتفاع خلبان درصد برخورد با کوه را افزایش داد. در حالی که خلبان باید ١٧ هزار پا را برای خودش نگه می‌داشت تا به محدوده فرودگاه برسد.
در ادامه قاضی از وکیل دفتر حقوقی شرکت هواپیمایی شرکت آسمان خواست توضیحات خود را بیان کند.
وی گفت: نظرات کارشناسان با اوضاع و احوال موضوع در تعارض است و هیچ تناسبی بین اصل موضوع و آنچه که اتفاق افتاده وجود ندارد.
این وکیل ادامه داد: متاسفانه به خطاهای خلبان توجه نشده است و این موضوع در نتیجه گیری نهایی لحاظ نشده است.
در ادامه قاضی از شرفی، نماینده سازمان هواپیمایی کشوری خواست توضیحات خود را بیان کند.
وی گفت: اصل این کارشناسی دارای ایراد است. چراکه دو نفر از این کارشناسان از افراد برکنارشده سازمان هواپیمایی کشوری بوده اند و برخی دیگر اصلا تحصیلات مرتبط با این موضوع را نداشتند.
شرفی ادامه داد: برخورد هواپیما به کوه هیچ ارتباطی به عدم نصب ای. دی نداشت. نمی‌توان با دلایل نادرست همه قواعد هوانوردی زیر سوال برد. چراکه سازمان هواپیمایی کشوری بر اساس مقررات بین المللی عمل کرد.
مدیر وقت دفتر حقوقی شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران گفت: به نظریه هیات کارشناسی اعتراض داریم. در این نظریه به نکات مهم توجه نشده است. هیچ فعل یا ترک فعلی در این سانحه از سوی شرکت فرودگاه ها رخ نداده و گزارش سازمان هواپیمایی کشور مغفول مانده است.
وی افزود: باید سازمان هواشناسی پاسخگوی مطالب باشد و تجهیزات هواشناسی ارتباطی به شرکت فرودگاه ها ندارد. گفته شده که مقررات و نظامات دولتی رعایت نشده و هیچ اطلاعی نداریم که کدام مقررات و نظامات دولتی رعایت نشده است.
وی بیان کرد: هیچ چیز از سوی مامور کنترل برج مراقبت به خلبان پیشنهاد داده نشده است. ۳ نفر در برج مراقبت بوده‌اند. در حالی که در نظریه کارشناسی گفته شده که در برج مراقبت ازدحام بود. درباره مکالمات غیرمتعارف هم باید گفت که اقدام غیرمتعارفی انجام نشده و تمام مکالمات موجود است. تقاضا دارم که نظریه کارشناسی مورد بازنگری قرار گیرد.
قاضی عالیشاه با اعلام ختم جلسه دادگاه گفت: در جلسه بعد کارشناسان دعوت می‌شوند تا به صورت تخصصی به موضوع پرداخته شود.
- شرح حادثه
حدود ۲ سال از سانحه تلخ و دلخراش سقوط هواپیمای مسافربری تهران - یاسوج می گذرد و اکنون نتایج تحقیقات و گزارش کمیسیون اصل نود مجلس شورای اسلامی درخصوص این سانحه نشان می‌دهد که زنجیره‌ای از تخلفات در شرکت هواپیمایی آسمان، سازمان هواپیمایی کشوری و شرکت فرودگاه‌ها باعث وقوع این حادثه شده است.
پرواز شماره ۳۷۰۴ هواپیمایی آسمان یک پرواز داخلی از مبدأ تهران به مقصد یاسوج بود که در ساعت ۸:۰۵ صبح روز یک‌شنبه ۲۹ بهمن ۱۳۹۶ به پرواز درآمد. مکالمه خلبان هواپیمای ATR۷۲-۲۱۲ شرکت هواپیمایی آسمان پس از حدود یک ساعت و ۲۵ دقیقه با برج مراقبت قطع شد و هواپیما در ساعت ۹:۳۲ صبح بعد از اصابت با کوه دنا سقوط کرد.
این حادثه در قلهٔ پازن پیرکوه دنا در جنوب روستای کهنگان از توابع پادنا در ۱۲۰ کیلومتری سمیرم رخ داد. طبق اعلام مدیر روابط عمومی هواپیمایی آسمان، همه سرنشینان این پرواز (۶۵ نفر) کشته شدند. پیدا کردن لاشه این هواپیما حدود ۴۸ ساعت طول کشید.
در این پرواز ۵۹ مسافر، ۲ مهماندار (بهنام رضایی نیارکی و محمد حسین فرشسنگی)، ۲ نفر امنیت پرواز (محمود بهشتی و فرهاد معصومی) و ۲ نفر خلبان و کمک خلبان (خلبان حجت‌الله فولاد و کمک خلبان کاوه خلیلی) حضور داشتند که همگی کشته شدند.