شهر، خانه‌ای است بزرگ که باید از صفات و مزایایی مطلوب برخوردار باشد تا زندگی در این گستره خاک را از ابعاد ۳ اصل امنیت، آسایش و زیبایی فراهم سازد. انسان در همه اعصار و قرون تلاش در بهترساختن و زیستن داشته و محور همه اهداف، به وجود آمدن فرم، فضا، مکان و عملکرد قرار دارد. بنابراین در رسیدن به این اهداف، تحقیق و پژوهش برای هرچه بهتر و زیبازیستن انسان‌ها به‌عنوان امّهات و اساس، نقشی اجتناب‌ناپذیر خواهد داشت.
دانستنی‌های علمی مبتنی بر پژوهش و عملی براساس کاربردی و راهبردی، هنر مطلوب‌زیستن را مهیا ساخته و هر ۲ (تحقیق و پژوهش) از جامعیت ویژه‌ای برخوردار است که محتوای آنها نیز براساس ارتباط عمیقی که با محیط شهر و ساکنان آن را دارا بوده، بسیار گسترده است. تحقیق و پژوهش به سبب پویندگی انسان‌ها، به‌ناچار به‌عنوان دانشی پویا شکل و نضج یافته که براساس گذر زمان تحولات بیشتر و کامل‌تری خواهد یافت و چه زیبا سرود مولانای بلخی:
هیچ چیزی ثابت و برجای نیست / جمله در تغییر و سیر سروری است
در ظهور و بروز پهنه‌های مسکونی و در تبیین نقش شهرها، تحقیق و پژوهش در نهایت ساکنان و شهروندان را به سوی مطالبات و برنامه‌ریزی سوق داده که پیرو آن شهر را از تعریف و جامعیت ویژه‌ای برخوردار خواهد کرد. آنچه در فرایند امر پژوهش و تحقیق و محتوای آن منتج می‌شود بستگی به عمق ارتباط انسان و ساکنان شهر با محیط خود دارد و سیستمی را مستقل پدید می‌آورد که از دل آن علمی به نام علم برنامه‌ریزی شهری زاده می‌شود که از عناصر و اجزایی مرتبط، بر یکدیگر تأثیرگذار، اما دست آخر با صورت واحدتشکیل می‌شود. علوم برنامه‌ریزی شهری به سبب نقش عملکردی انسان (به‌عنوان محور) دانشی پویا بوده که از نظر تاریخی سابقه آن به ادوار بسیار دور می‌رسد.
سکونتگاه‌ها یا به عبارتی شهرها با محیط منطقه‌ای و نواحی اطراف خود در ارتباطند و از کلیه شرایط شهرها عوامل متعددی همچون عوامل اقلیمی و طبیعی، فرهنگی و اجتماعی همچنین عوامل معیشتی و اقتصادی از یکدیگر تأثیرپذیر بوده و به‌صورت متقابل بر یکدیگر و در نهایت ساکنان آن اثرگذار می‌شوند تا جایی که به جرئت می‌توان اذعان داشت که این‌گونه رابطه‌ها نظامی را به نام نظام شهرنشینی به وجود خواهد آورد. ثبات و پایداری شهرها و رسیدن به یک فرهنگ بی‌نقص شهرنشینی بر مبنای توسعه و برنامه‌ریزی مبتنی بر دانش علمی (جایگاه تحقیق و پژوهش) هیچ‌وقت شهر و ساکنان (مردم و شهروندان) را در گذر زمان با بحران‌های طبیعی و یا مادی روبه‌رو نخواهد ساخت، چه اینکه امروزه در بسیاری از شهرها به سبب نبود مطالعات و پژوهش دقیق علمی و کاربردی و رشد قارچ‌گونه مجتمع‌های زیستی و در نهایت توسعه‌های ناموزون جمعیتی نظام شهرنشینی را با بحران و ابهام مواجه ساخته است.
منبع:وی‍‍ژه نامه شهرپژوه