و نگرانی از تکرار جنگ داخلی در این کشور بر شدت توجهات به این نقطه از خاورمیانه افزوده است.
بیروت ظاهری آرام دارد اما از درون متشنج است. شبکه خبری الجزیره با اعلام این وضعیت از پایتخت لبنان از کشته شدن دست کم 18 نفر در درگیری‌های اخیر این شهر خبر داد.
به گزارش این خبرگزاری نیروهای مسلح معارض – به رهبری حزب‌الله- روز شنبه (21 اردیبهشت) بعد از اینکه کنترل غرب بیروت را بطور در اختیار گرفتند، خیابان‌ها را ترک کردند.
بنا بر این گزارش شب گذشته هفت نفر از نیروهای جنبش حزب‌الله در درگیری با نیروهای وابسته به ولید جنبلاط در منطقه‌ای در 17 کیلومتری بیروت کشته شدند. در جنوب بندر سیدا نیز دو غیر نظامی توسط شبه‌نظامیانی که وابستگی آنها مشخص نشده است بر اثر اصابت گلوله کشته شدند.
شبکه خبری بی بی سی نیز از کشته شدن دو غیر نظامی در مراسم تشییع تعدادی از کشته شدگان روزهای قبل بیروت خبر داد.
این خبرگزاری‌ها در انعکاس اظهار نظرهای مقامات نخست‌وزیری و گروهای 14 مارس پیکان حمله را به سوی حزب‌الله نشانه رفته و مدعی‌اند که اقدامات حزب‌الله تحت نفوذ ایران و سوریه صورت گرفته است.
بی بی سی نیز همچون الجزیره از آرامش نسبی در بیروت و کنترل عملی این شهر توسط نیروهای حزب الله خبر داده است. مقامات دولتی به این بنگاه خبرپراکنی اظهار داشته‌اند که تصرف غرب بیروت توسط نیروهای حزب‌الله نوعی کودتای خونین است.
در حال حاضر خیابان‌ها و راه‌های اصلی بیروت و فرودگاه بین‌المللی این شهر بسته است و اگر چه ارتش کنترل اوضاع شهر را در دست دارد اما محل زندگی فواد سنیوره، نخست‌وزیر و سعد حریری رهبر حزب اکثریت و ولید جنبلاط، رهبر دروزی‌های لبنان تحت محاصره است به گونه‌ای که گروه 14 مارس جلسه امروز خود را بدون حضور حریری و جنبلاط برگزار کرد.
به گزارش ایسنا، گروه مذکور پس از برگزاری این نشست، سیطره معارضان بر غرب بیروت را دلیل محکمی برای غیر قانونی بودن سلاح حزب‌الله دانست.
اما میشل عون، رهبر مارونی‌های لبنان از حوادث اخیر لبنان و تحولات ناشی از آن به عنوان یک پیروزی برای مردم لبنان نام برود و گفت: این حوادث موجب شد که قطار منحرف شده به ریل بازگردد. وی تاکید کرد که به مردم لبنان اطمینان می‌دهم که هیچ کس در این کشور در معرض خطر نیست و بیروت امن و باقی خواهد ماند. وی افزود: باید به دنبال راهکاری برای حل کامل بحران باشیم. عون تصریح کرد: امروز روز بازگشت به پیمان ملی، قانون اساسی و توازن سیاسی بین تمام احزاب لبنانی است که تاکنون به دلیل مشکلات سیاسی و دخالت‌های بین‌المللی وجود نداشته است.
وی خاطر نشان کرد: پیش از این نیز به کشورهای جهان و اعضای شورای امنیت هشدار داده بودم که در صورت تداوم بحران شاهد برخورد و تنش در این کشور خواهیم بود و حتی نامه‌ای را در این خصوص به دبیر کل سازمان ملل متحد و شورای امنیت ارایه دادم اما متاسفانه هیچ اقدام مثبتی از سوی آنها صورت نگرفت.
رهبر مارونی‌های لبنان ادامه داد: دولت کنونی لبنان از آغاز تحصن‌های معارضان از سال 2006 تاکنون با جهان به صورت غیر هوشیارانه تعامل داشته و حمایت‌های بی‌حد و حصر جامعه بین‌المللی از این دولت نیز عاملی مهم در دامن زدن به تنش و بحران موجود بوده است.
یک مقام برجسته احزاب معارض لبنان نیز تاکید کرد: معارضان به تحصن‌های خود تا زمان دستیابی به راه‌کار سیاسی فراگیر برای حل و فصل بحران لبنان ادامه می‌دهند.
وی افزود: معارضان هرگز از تحصن‌های خود کناره‌گیری صرف‌نظر نخواهند کرد، مگر این که دولت کنونی استعفا داده و یک دولت انتقالی مکلف به انجام انتخابات پارلمانی بر اساس قانون سال 1960 و انتخاب رییس جمهور جدید شود.
فتحی یکن رییس جبهه کار اسلامی لبنان نیز تاکید کرد: معارضان لبنانی بارها به حزب حاکم هشدار دادند که روی حمایت آمریکا حساب باز نکند و بداند که این حمایت‌ها برای آنها سودی را به دنبال نخواهد داشت.
وی افزود: عاملان فتنه و آشوب از گروه 14 مارس آلت دست و مترسک‌های آمریکا و صهیونیست‌ها هستند که سعی دارند لبنان را به سرنوشت عراق دچار سازند.
یکن تصریح کرد: حزب حاکم هر آنچه را که در توان داشت برای شکست مقاومت و خلع سلاح آن جهت جلب رضایت آمریکا و اسراییل و خدمت به منافع آنها به کار بست و حتی از هیچ اقدام تحریک آمیزی علیه سوریه فروگذار نکرد، اما امروز زمان آن رسیده که از لبنان رخت بر بندد.
دفاع از حزب‌الله
در همین حال نتایج یک نظرسنجی که در سایت اینترنتی الجزیره منتشر شد، نشان می‌دهد که 81 درصد شرکت کنندگان در این نظرسنجی از بین بردن شبکه ارتباطی مقاومت لبنان را در درجه‌ی اول به سود اسراییل می‌دانند.
اکثریت شرکت کنندگان در این نظرسنجی تاکید کردند که تصمیم دولت لبنان مبنی بر از بین بردن این شبکه اقدامی غیر قانونی است و ضمن خدمت به اسراییل، مقاومت لبنان را متضرر می‌سازد.
اما سمیر جعجع رهبر حزب القوات اللبنانیه درگیری‌های اخیر در بیروت را کودتای حزب‌الله و معارضان علیه دولت سنیوره دانست. وی هم‌چنین مدعی شد: هدف از این اقدام بازگرداندن سوریه به لبنان است. جعجع از ارتش لبنان خواست تا به مسئولیت‌هایش در حفاظت از جان غیر نظامیان عمل کند. وی خاطر نشان کرد: استفاده از سلاح علیه لبنانی‌ها برای هیچ کس پیروزی محسوب نمی‌شود. رهبر فالانژ‌های سابق لبنان از دولت سنیوره خواست تا هرگز تحت تاثیر اعمال فشارهای موجود استفعا ندهد.
این در حالی است که یکی از وزرای کابینه سنیوره از احتمال استعفای وی خبر داده بود.
ولید جنبلاط نیز در گفت‌وگو با روزنامه الشرق الاوسط، چاپ لندن، تاکید کرد: موضوع استعفای دولت لبنان مطرح نیست. وی افزود: حزب اکثریت لبنان منتظر پاسخ معارضان به پیشنهاد سعد حریری است.
جنبلاط خاطر نشان کرد که وی و سعد حریری تصمیم عاقلانه‌ای اتخاذ کرده‌اند و طرح مناسبی را به معارضان پیشنهاد داده‌اند. وی از احتمال دستیابی معارضان و حزب حاکم به راهکاری برای حل بحران خبر داد و ضمن اعتراف به سیطره نظامی حزب‌الله در بیروت، از عملکرد این حزب انتقاد کرد. وی که در محل اقامتش در بیروت محاصره شده و تحت تدابیر امنیتی شدید ارتش لبنان قرار دارد، تاکید کرد که هرگز از بیروت خارج نخواهد شد. جنبلاط هم‌چنین انجام مذاکرات برای حل بحران لبنان را خواستار شد.
نبیه بری رییس پارلمان لبنان نیز در گفت‌وگوی تلفنی با روزنامه الشرق الاوسط، گفت: ما هم‌چنان بر موضع خود مبنی بر وجود راه‌کار مناسب جهت حل بحران لبنان تاکید داریم. وی افزود: معارضان برای تحقق اهداف خاصی به خیابان‌ها نیامده‌اند، بلکه این وضعیت را دولت غیر قانونی لبنان به آنها تحمیل کرده است. بری از اقدام عجولانه دولت مبنی بر برکناری وفیق شقیر مسئول بخش امنیتی فرودگاه لبنان، انتقاد کرد. وی بار دیگر به حزب حاکم نسبت به عدم پاسخگویی مثبت به درخواست‌های معارضان هشدار داده و افزود: این امر کشور را به شورش می‌کشاند. رییس پارلمان لبنان تاکید کرد که به عمرو موسی پیشنهاد داده است تا یک کمیته سه یا شش جانبه برای ایفای نقش و کمک‌های متوازن کشورهای عربی به احزاب لبنانی تشکیل دهد. وی نسبت به پیامدهای منفی هر گونه جانبداری از حزبی خاص در لبنان هشدار داد.
بری با اشاره به حمایت‌های جامعه بین‌المللی از جمله کاندولیزا رایس وزیر امور خارجه آمریکا از دولت لبنان، گفت: حمایت‌ها هرگز موجب تقویت دولت نمی‌شود، بلکه تنها فتنه و آشوب داخلی در لبنان ایجاد خواهد کرد.
امین جمیل رییس جمهور اسبق لبنان نیز در یک کنفرانس خبری در پاریس اظهار داشت: سیطره شبه نظامیان وابسته به احزاب معارض بر غرب بیروت هرگز معادله سیاسی در این کشور را تغییر نخواهد داد. وی افزود: ما هرگز از برنامه‌ها و اهداف خود مبنی بر تحکیم موسسات و سازمان‌های ملی و قانونی در لبنان چشم پوشی نخواهیم کرد.
واکنش آمریکا
رایس جمعه شب با صدور بیانیه‌ای ضمن محکوم کردن خشونت‌ها در لبنان، حمایت همه جانبه آمریکا از دولت سنیوره را اعلام کرد. وی تاکید کرد که هیچ کس حق ندارد لبنانی‌ها را از حقوق و آزادی‌های سیاسی و اقتصادی‌شان محروم سازد. رایس اعلام حمایت آمریکا از دولت را نشانه پایبندی این کشور به حقوق مردم لبنان دانست و افزود: ما هم چنان در کنار دولت و ملت لبنان خواهیم ایستاد.
گوردون جاندرو سخنگوی کاخ سفید نیز اعلام کرد که جورج بوش، رئیس جمهور آمریکا در حاشیه نشست اقتصادی در شرم‌الشیخ که روزهای 17 و 18 ماه مه برگزار می‌شود، با سنیوره دیدار خواهد کرد. وی هم چنین از اقدامات حزب‌الله لبنان انتقاد کرده و پایبندی این حزب به قانون را خواستار شد. سخنگوی کاخ سفید گفت: ما به دولت لبنان اعتماد داریم و از دولت، ملت و ارتش لبنان هم چنان حمایت خواهیم کرد.
واکنش سازمان کنفرانس اسلامی
اکمل الدین احسان اوغلو دبیر کل سازمان کنفرانس اسلامی نیز از تمامی احزاب لبنانی خواست تا خویشتن‌داری کرده و برای حل و فصل بحران این کشور به مذاکرات مسالمت آمیز روی آورند.
وی حمایت همه جانبه سازمان کنفرانس اسلامی را از انجام مذاکرات بین احزاب لبنانی اعلام کرد و از افزایش خشونت‌ها در این کشور به شدت ابراز نگرانی کرد. اوغلو از لبنانی‌ها خواست تا ضمن عمل به طرح اتحادیه عرب، هرچه سریع میشل سلیمان را به عنوان رئیس جمهور این کشور انتخاب کنند. وی نسبت به تداوم بحران لبنان و کشیده شدن این کشور به وضعیتی بدتر از زمان جنگ داخلی هشدار داد.
موضع فرانسه
برنار کوشنه وزیر امور خارجه فرانسه نیز با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد که کشورش در قبال حوادث لبنان دست بسته نخواهد نشست. وی اوضاع لبنان را خطرناک توصیف کرده و افزود: فرانسه طی ماه‌های اخیر تمام تلاشش را جهت نزدیک ساختن احزاب لبنانی به کار بست و هم‌چنان معتقد است که راهکاری جز راه‌کار سیاسی برای حل و فصل بحران لبنان وجود ندارد و درگیری نظامی در خیابان‌های بیروت برای هیچ یک از احزاب لبنانی دستاورد و پیروزی محسوب نخواهد شد.
کوشنه خاطر نشان کرد: تجربه سالها جنگ داخلی در لبنان ثابت کرده که پیروزی یک طایفه بر طایفهای دیگر در این کشور امکان پذیر نیست. وی حمایت همه جانبه کشورش را از دولت و ارتش لبنان جهت تحقق ثبات و امنیت در این کشور اعلام کرد و از احزاب لبنانی خواست تا برای حل و فصل بحران به مذاکره روی آورند.
واکنش اعراب
از سوی دیگر، بشار اسد رییس جمهور سوریه، در دیدار با حمد بن خلیفه آل ثانی امیر قطر، در واکنش به بحران لبنان این موضوع را یک مساله داخلی توصیف کرد.
وی و امیر قطر تنها راه برای حل بحران لبنان را انجام مذاکرات بین احزاب لبنانی دانستند.
روزنامه فلسطینی الحیات الجدیده نیز گزارش داد: ریاض المالکی وزیر امور خارجه دولت موقت فلسطین، از وزرای امور خارجه اتحادیه عرب خواسته تا نشست اضطراری خود را در بیروت برگزار کنند.
وی آمادگی دولت موقت و تشکیلات خودگردان فلسطین را برای کمک به احزاب لبنانی جهت بازگشت آرامش به این کشور اعلام کرد. مالکی برگزاری نشست وزرای امور خارجه عرب در بیروت را از نظر معنوی و سیاسی تاثیرگذار‌تر دانست و ابراز امیدواری کرد که احزاب لبنانی برای حفظ حاکمیت و ثبات این کشور عاقلانه‌تر عمل کنند. وی هم چنین آمادگی رهبران تشکیلات خودگردان و دولت فلسطین را برای مشارکت در نشست مذکور اعلام کرد.
محمود عباس رییس تشکیلات خودگردان فلسطین نیز با گروه‌های سازمان آزادی بخش فلسطین در رام‌الله یک نشست اضطراری برپا کرده و طی آن یک کمیته اضطراری برای پیگیری اوضاع لبنان تشکیل داد.
وی نیز از احزاب لبنانی خواست برای سرکوب هرگونه آشوب و فتنه و حفظ ثبات کشورشان به مذاکره روی آورند. محمود عباس از گروه‌ها و آوارگان فلسطینی موجود در لبنان خواست تا از هر گونه جانبداری از حزبی خاص در لبنان خودداری کنند.
وی تاکید کرد: هدف ما کمک به برادران لبنانی‌مان جهت پایان دادن به اختلافات موجود به دور از اتخاذ هر گونه موضع جانبدارانه است، زیرا منافع لبنان، منافع فلسطین و جهان عرب محسوب می‌شود.
ابوزهری سخنگوی جنبش مقاومت اسلامی فلسطین (حماس) نیز تاکید کرد: اسراییل تنها کسی است که از بحران لبنان سود می‌برد. وی از لبنانی‌ها خواست تا راه را بر تلاش‌های دولت آمریکا جهت غرق نمودن این کشور در آشوب و فتنه ببندند. ابوزهری هم چنین از لبنانی‌ها خواست تا برای حفظ وحدت، منافع و مقاومت لبنان به مذاکره روی آورند.
نشست فوق‌العاده اتحادیه عرب
در همین حال به نوشته روزنامه الحیات، چاپ لندن، مصر و عربستان برگزاری نشست فوق‌العاده وزرای امور خارجه اتحادیه عرب را جهت بررسی اوضاع لبنان خواستار شدند.
یک مقام رسمی عربستان تاکید کرد: ریاض با توجه به بحران بوجود آمده در لبنان برگزاری هرچه سریعتر این نشست را طی دو روز آینده خواستار شده است که احتمال می‌رود این نشست روز یکشنبه برگزار شود.
یک مقام مسئول در وزارت امور خارجه مصر نیز تاکید کرد: قاهره پس از انجام مذاکرات با عربستان، برگزاری این نشست را جهت پیگیری اوضاع لبنان خواستار شد.
وی افزود: قاهره طرح‌ها و پیشنهاداتی برای حل و فصل بحران لبنان دارد که در این نشست مطرح خواهد کرد. احمد ابوالغیظ وزیر امور خارجه مصر نیز جلوگیری از وقوع جنگ طایفهای و مذهبی در لبنان را خواستار شد.
وی هم‌چنین اجرای طرح اتحادیه عرب و انتخاب هر چه سریعتر میشل سلیمان فرمانده ارتش لبنان را به عنوان رئیس جمهور این کشور در نزدیک‌ترین زمان ممکن خواستار شد.
در صنعا نیز علی عبدالله صالح رییس جمهور یمن، در تماس با احزاب لبنانی، حسنی مبارک رییس جمهور مصر و ملک عبدالله بن عبدالعزیز پادشاه عربستان، پیشنهاد انجام مذاکرات ملی را برای توقف خشونت‌ها در لبنان خواستار شد.
از سوی دیگر، به دنبال افزایش درگیری‌ها و خشونت‌ها در لبنان، تعدادی از کشورهای عربی و خارجی به شهروندانشان نسبت به سفر به بیروت هشدار دادند.
سفارت‌خانه‌های کویت، عربستان و یمن با صدور بیانیه‌ای از شهروندانشان خواستند تا حتی‌الامکان از سفرهای غیر ضروری به لبنان به دلیل شرایط ناامن موجود در این کشور خودداری کنند.
این سفارتخانه‌ها هم چنین تسهیلات لازم را برای خروج آن دسته از شهروندانشان که در لبنان حضور دارند، فراهم کردند.
وزارت امور خارجه فرانسه و انگلیس نیز از شهروندانشان خواستند تا از انجام سفرهای غیر ضروری به لبنان خودداری کنند. این دو سفارتخانه هم چنین از آن دسته از شهروندانشان که در لبنان حضور دارند، خواستند تا از حضور در مجامع عمومی خودداری کنند.
لبنان در فاصله سال‌های 1975 تا 1990 درگیر جنگ داخلی بود؛ جنگی که به دخالت مستقیم سوریه و رژیم صهیونیستی نیز منجر شد.
تحلیلگران رسانه‌های مخلف خبری بر این بارورند که در شرایط کنونی، کلید اصلی پرهیز از تکرار جنگ داخلی، بی‌طرفی ارتش و توانایی آن در مقاومت برابر تنش‌های فرقه‌یی است.
لبنان از اواخر 2007 تاکنون رئیس جمهور نداشته است که ناشی از بن بست میان ائتلاف حاکم و مخالفان تحت رهبری حزب الله بر سر ترکیب دولت است.