خون به پا می‌شود!

تا همین چند وقت پیش، اینکه دختری دنبال ورزش رزمی برود، یک‌جور فاجعه محسوب می‏شد. در و همسایه برای رفتارهای زننده دخترهای آن دوره و زمانه سر تکان می‏دادند و اهل فامیل هم معتقد بودند این‌طور ورزش‏های پسرانه، روحیه دخترها را خراب می‏کنند. فقط بعضی دخترها و خانواده‏هایشان که حرف دیگران برایشان مهم نبود، اجازه رفتن سراغ ورزش‏های رزمی را داشتند و بقیه به‌همان والیبال و بدمینتون رضایت می‏دادند.

حالا چند سالی است که دوره و زمانه عوض شده. باشگاه‏های ورزش‏های رزمی سانس‏هایشان را به دو قسمت دخترها و پسرها تقسیم کرده‏اند و کلاس‌های آموزشی تمام رشته‏های رزمی از ووشو گرفته تا فول‏کنتاک، برای دخترها برگزارمی‌شود.

در و همسایه و فامیل هم دیگر نه‌تنها به دخترهای مردم گیر نمی‏دهند بلکه دخترهای خودشان را هم تشویق می‏کنند که یک مدل از این لگدپرانی‏ها و مشت‏زنی‏های رسمی را یاد بگیرند. به هر حال در این چند سال، لابد یک اتفاقی افتاده که این همه دختر به‌سوی باشگاه‏های رزمی روانه شده‏اند. این گزارش قرار است همین را بفهمد؛ چه اتفاقی افتاده؟

***

باشگاه «حجاب» یکی از معدود باشگاه‏های ورزشی بزرگ مخصوص بانوان است. در باشگاه حجاب تقریبا تمام رشته‏های رزمی برای بانوان آموزش داده می‏شوند؛ تکواندو، کاراته و کونگ‏فو از دیگر ورزش‏ها پرطرفدارترند. این را، هم نجفی- مسئول ثبت نام باشگاه- می‏گوید و هم آمار اداره کل تربیت‌بدنی بانوان. خانم نجفی می‏گوید: «الان پرطرفدارترین رشته ورزشی رزمی، سبک شیتوریو در کاراته است؛ تکواندو و کونگ‏فو هم طرفدار زیاد دارند اما  از جودو استقبال نمی‏شود. ما یک مدت کلاسش را گذاشتیم اما اصلا به حد نصاب نرسید».

اینکه چرا بعضی ورزش‏ها طرفدار دارند و بعضی ندارند، مستقیما با روحیات دخترها در ارتباط است؛ از جودو زیاد استقبال نمی‏شود چون خشونت و درگیری در این رشته بیشتر از دیگر رشته‏های رزمی است. زهره که یک سال و نیم در باشگاه حجاب تکواندو کار کرده، می‏گوید: «دخترها از تکواندو بیشتر از کاراته استقبال می‏کنند چون در کاراته تنها چیزی که همراهت است، همان یک‏لایه لباس است. بنابراین اگر ضربه‏ای به صورت‌ات بخورد، احتمالش زیاد است که درب و داغان شوی، ولی تکواندو کلی محافظ برای زانو، دست و صورت دارد. دخترها هم ورزشی را ترجیح می‏دهند که احتمال خطر کمتری داشته باشد».

به‌جز این، انگیزه‏های آنها برای ورزش‏های رزمی هم در انتخاب رشته ورزشی مؤثر است؛ نجفی در این‌باره می‏گوید: «سبک شیتوریو چون امکان مسابقات خارج از کشورش هم فراهم است، خیلی طرفدار دارد. دخترها دنبال رشته‏هایی می‏روند که بدانند می‏توانند آنها را تا قهرمانی ادامه دهند. آنهایی هم که فقط برای یاد گرفتن دفاع از خود می‏روند، بیشتر سراغ دفاع شخصی می‏روند».

با وجود این همه استقبال از ورزش‏های رزمی، تعداد باشگاه‌ها و مربی‌ها چندان رضایت‏بخش به‌نظر نمی‏رسد. به گفته پیام نظر، در دفتر هیات‏های رزمی اداره کل تربیت‌بدنی در تهران، حدود 100 باشگاه ورزشی رزمی برای خانم‏ها هست. پراکندگی این باشگاه‏ها هم یکسان نیست چون تعداد زیادی از آنها در قسمت‏های جنوبی شهر واقع شده‏اند. در سطوح بالا هم در اغلب سبک‏ها مربی خانم ندارند و اگر کسی بخواهد آنها را ادامه دهد، ناچار به شاگردی مربیان مرد است. دخترها برای یاد گرفتن ورزش‏های رزمی هر روز مشتاق‏تر می‏شوند و کسی هم جلودارشان نیست.

مزاحم را بکش

«چرا آمده‏ای کلاس رزمی؟» جواب این سؤال برای همه دخترها از پیش معلوم است. سپیده 19 سالش است و در کلاس‏های دفاع‏شخصی شرکت می‏کند. او در جواب این سؤال می‏گوید: «معلوم است؛ برای امنیتم. این همه دختردزدی و آزار و اذیت که خبرهایش پخش می‏شود، باعث می‏شود آدم احساس ناامنی کند. من تا به‌حال خودم با مشکلی مواجه نشده‌ام اما می‏خواهم بتوانم از خودم دفاع کنم».

مهرنوش اسبقی هم 27 سالش است و دان سه تکواندو دارد. او می‏گوید: «به‌نظر من دخترها نمی‏خواهند جلوی پسرها کم بیاورند برای همین هم می‏آیند سراغ ورزش‏های رزمی که بتوانند از خودشان در مقابل پسرها دفاع کنند». شادی یزدانی که در کلاس دفاع شخصی شرکت کرده، فوری می‏رود سر اصل مطلب و بی‌تعارف می‏گوید: «در جامعه ما آقایان، قوت بدنی کمتر را نقطه ضعف خانم‏ها می‏دانند برای همین هم به خودشان اجازه می‏دهند هرطور دلشان می‌خواهد با خانم‏ها رفتار کنند. من خودم خیلی موقع‏ها دلم می‏خواسته بزنم طرف را له کنم ولی زورم نمی‏رسیده!».

اغلب دخترها خاطراتی از درگیری‏های لفظی یا حتی فیزیکی با پسرها در خیابان دارند. زهرا- از بچه‏های کلاس تکواندو- می‏گوید: «همین الان توی پارک کنار باشگاه یک پسری نشسته بود و به دخترها متلک می‏انداخت. همین زمینه دعوا را ایجاد می‏کند دیگر. وقتی فرهنگ جامعه عوض شده، آدم مجبور است خودش از خودش دفاع کند. من خیلی کم پیش آمده از تکنیک‏های تکواندو در خیابان استفاده کنم اما یک‌بار یک پسری پایش را محکم به من زد، من هم با لگد پرتش کردم!». سمانه هم نزدیک به 9 سال است که تکواندو کار می‏کند و دان یک دارد. او می‏گوید: «من به اصرار پدرم آمدم. آن موقع‏ها خیلی خجالتی بودم اما وقتی وارد این ورزش شدم روحیه‏ام عوض شد.

همین چند وقت پیش یک پسری در خیابان راهم را بست، من هم با مشت زدمش و در رفتم!». با این‌حال خیلی از دخترها با وجودی که هرگز از ورزشی که بلدند استفاده نکرده‏اند اما آن را مایه احساس امنیت می‏دانند. مهرنوش می‏گوید: «همین که آدم بداند اگر کسی مزاحمش بشود می‏تواند خودش را نجات بدهد، کلی به آدم اعتماد به نفس می‏دهد».

با یک انگشت در مقابل مردها

در این احوال که دخترها دنبال راه‏های دفاع از خودشان می‏گردند، کلاس‏های دفاع شخصی حتی در دنیای مجازی هم حسابی طرفدار پیدا کرده‏ است. در یکی از آگهی‌های اینترنتی گفته شده که حتی ساخت سلاح از وسایل معمولی را هم آموزش می‏دهند. کلاس دیگری مدعی است سبک مستقل درگیری خیابانی را آموزش می‏دهد که ویژه نیروهای پلیس است.

در این کلاس‏ها نقاط حساس بدن، اهرم‏ها و مفاصل بدن خود و حریف، خفه کردن، لگد زدن و چیزهای دیگری مثل اینها آموزش داده می‏شوند. علاوه بر این، از تکنیک‏های یوگا و خود-هیپنوتیزم هم برای آرامش فکر و تمرکز استفاده می‏شود. هزینه این کلاس‏ها برای هر ترم برای آقایان 40 هزار تومان و برای خانم‏ها 20 هزار تومان است. تعداد ترم‏ها هم بستگی به استعدادتان در یاد گرفتن همین چیزها دارد.

با وجود این همه تبلیغات، فدراسیون ورزش‏های رزمی اعلام کرده فقط 5 نفر خانم هستند که مدرک رسمی مربیگری دفاع شخصی دارند. این 5 نفر هم تحت نظر مربی‏های ناجا آموزش دیده و مدرک گرفته‏اند و حالا هم همان‌جا به خانم‏های پلیس آموزش می‏دهند. یکی از این 5نفر، خانم هداوند است که در باشگاه خادم، دفاع شخصی را به دخترها آموزش می‏دهد.

منصوره هداوند حالا درباره کلاس‏هایی که تبلیغ می‏کنند، می‏گوید: «بیشتر این کلاس‏ها تکنیک‏های آی‏کی‏دو و جوجیتسو را آموزش می‏دهند اما دفاع شخصی ترکیبی است از جودو، تکواندو، کاراته و البته تکنیک‏های خاص خودش». خانم هداوند خودش قبلا 7 سال جودو کار کرده است و در این رشته دان یک دارد. او درباره گرایش دخترها به کلاس‏های دفاع شخصی دراین سال‏ها می‏گوید: «مشکلاتی را که برای دخترها در جامعه هست همه می‏دانند. برای همین هم خانواده‏ها خودشان دخترهایشان را تشویق می‏کنند که در کلاس‏های دفاع شخصی شرکت کنند.

 این کلاس‏ها علاوه بر اینکه آمادگی بدنی دخترها را تقویت می‏کند، اعتماد به نفس‏شان را هم بالا می‏برد. اصل قضیه هم همین است. خیلی از دخترها ممکن است قدرت بدنی دفاع از خودشان را داشته باشند اما اعتماد به نفس‌اش را ندارند. من در کلاسم سعی می‏کنم  پیش از هر چیز این را یادشان بدهم».

در کلاس‏های دفاع شخصی چند مرحله آموزش وجود دارد؛ «اول افت‏هاست؛ یعنی اینکه چطور زمین بخورند که آسیب نبینند. در این مرحله قدرت گردن خیلی مهم است چون از همه آسیب‏پذیرتر است و آسیب‏هایش هم می‏تواند جدی باشد. این مرحله معمولا کمی خسته‏کننده است چون بیشتر دخترها در آمادگی بدنی‏شان مشکل دارند و این مرحله کمی طول می‏کشد. ما اوایل در کلاسمان دونفر خانم میانسال داشتیم که چون گردنشان مشکل داشت، نتوانستند ادامه بدهند».

بعد از مرحله افت‏ها نوبت مراحل جالب‏تر و هیجان‏انگیزتر می‏رسد؛ «مرحله دوم ضربه‏هاست. ضربه‏های پا و دست، مستقیم، پایین و بالا آموزش داده می‏شوند. البته همه‏شان به درد دفاع نمی‏خورند چون مثلا اگر ضربه پای بالا بزنید، طرف می‏تواند پای شما را بگیرد و بخورید زمین. در ضربه‏ها، جاهای حساس آموزش داده می‏شود؛ مثلا وسط جناق سینه، پایین گوش‏ها، وسط گودی گلو و چند جای دیگر که با یک ضربه کوچک به آنها شخص از پا درمی‏آید». بعد از ضربه‏ها، نوبت روش‏های دفاع در مقابل همین ضربه‏هاست و بعد هم قسمت اصلی دفاع شخصی که رهایی است.

رهایی یعنی اینکه اگر کسی در خیابان شما را گرفت، چطور خودتان را رها کنید. بسته به اینکه چطور شما را گرفته باشد، تکنیک هم فرق می‏کند؛ مثلا اگر مچ شما را بگیرد، موی سر را از عقب یا جلو بگیرد، از پشت یا روبه‌رو بغلتان کند، پای شما را بگیرد، یا حالت‏های دیگر. مراحل بعدی که دفاع در برابر سلاح است، مراحل بسیار پیشرفته دفاع شخصی است که در حال حاضر در نیروی انتظامی تدریس می‏شود. اما همین آموزش‏ها برای دفاع شخصی کفایت می‏کند. دست‌کم آن‏قدر هست که بشود مثل خانم هداوند از یک خطر جدی نجات پیدا کرد؛ «یک‌بار نزدیک بود من را بدزدند.

 نزدیک خانه ما کوچه‏باغ زیاد است. من داشتم سمت خانه می رفتم که حس کردم کسی پشتم است. برگشتم و نگاه کردم، دیدم یک آقایی است با قیافه کاملا معمولی. کاری هم به من نداشت. کمی که جلوتر رفتیم، به جایی رسیدیم که هیچ کسی نبود. ناگهان یک ماشین آمد کنار من و ایستاد. مردی که پشتم بود، مرا از پشت گرفت تا بیندازد توی ماشین. ما در کلاس‏های دفاع شخصی یکی از اولین چیزهایی که به بچه‏ها یاد می‏دهیم استقرار روی پاست؛ یعنی اینکه طوری روی پایشان خم شوند که کسی نتواند آنها را از زمین بکند.

اگر شما صاف بایستید، نقطه ثقل بدنتان بالاست و راحت می‏توانند شما را بلند کنند اما اگر کمی روی زانویتان بنشینید، دیگر نمی‏توانند. من فوری روی پایم خم شدم و خودم را جمع کردم تا او نتواند مرا از زمین بکند. همین کافی بود. طرف نتوانست، مرا رها کرد و سریع رفتند. بالاخره دزد که نمی‏تواند معطل کند. درگیری خیلی شدید بود، اما همین که چنین خطری از بیخ گوشم گذشته بود، کلی خوشحال شدم».

از مکروه تا واجب

کافی است چنین ماجرایی به گوش خانواده دختری برسد تا فردای همان روز دخترش را در اولین کلاس رزمی حوالی خانه ثبت نام کند. در کیف و کوله خیلی از دخترها می‏شود چیزهایی مثل چاقوی ضامن‏دار و کاتر و گاز اشک‏آور پیدا کرد اما خیلی از این دخترها جرأت استفاده از آنها را ندارند. دخترها و خانواده‏هایشان هم وقتی اوضاع کوچه و خیابان را ناامن می‏بینند، ترجیح می‏دهند خودشان را برای حفظ امنیتشان مجهز کنند.

 خانم هداوند می‏گوید: «من خودم هم باورم نمی‏شد که با همین چند تکنیک بشود واقعا مردهای قوی را تار و مار کرد. در دوره فشرده‏ای که داشتیم، هر تکنیکی که یاد می‏گرفتم روی پدرم اجرا می‏کردم که واقعا جواب می‏داد». همین‏ها کافی است برای اینکه در این دوره و زمانه به جای اینکه به بهانه پسرانه بودن، دخترها را از ورزش‏های رزمی منع کنند، یاد گرفتن آنها را برایشان واجب بدانند.