همشهری آنلاین- مریم ورشوئی: در روزهای گذشته آتش در استانهای مختلف به جان مراتع و جنگل‌ها افتاد و خسارت زیادی را به محیطزیست کشورمان تحمیل کرد. این آتش‌سوزی دامن مراتع و جنگل‌های خائیز کهگیلویه و بویراحمد، معمولان پلدختر لرستان، بهاباد استان یزد، کوه سیاه دشتستان بوشهر، منطقه حفاظت شده بوزین و مره‌خیل بخش باینگان از توابع پاوه و سرپل ذهاب کرمانشاه و خوزستان را گرفته و در استانهای مازندران، آذربایجان غربی و شرقی تهدید جدی به حساب می آید.
در این میان بیشترین آسیب بر اساس ارزیابی‌های اولیه به منطقه خائیز کهگیلویه و بویراحمد بر اثر آتش‌سوزی وارد شده است، زیرا آتش بیش از ۲۵۰ هکتار از جنگل‌ها و مراتع این منطقه حفاظت‌شده را طعمه خود کرده است. از سوی دیگر علاوه بر آتش‌سوزی در منطقه حفاظت‌شده خائیز در استان کهگیلویه و بویراحمدکه از روز پنج‌شنبه ۸ خرداد آغاز شده و همچنان ادامه دارد، جنگل‌ها و مناطق منطقه دیل در شهرستان گچساران نیز از روز جمعه ۹ خرداد دچار آتش‌سوزی شده و این آتش‌سوزی‌ها ادامه دارد.
- آتش در خائیز دوباره شعله‌ور شد | تقاضای ملتمسانه از مردم و اعزام بالگرد امدادرسان
- کابوس آتش‌سوزی در جنگل‌های لرستان | شرایط بحرانی حریق در ۵ شهرستان
- آتش‌سوزی گسترده در جنگل‌های پاوه
به‌طور کل به گفته مسعود منصور، رئیس سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور، در طول هفته گذشته ۱۱۰ فقره آتش‌سوزی در استانهای جنوبی و زاگرسی به‌وقوع پیوسته است.
قرارگرفتن کشورمان در کمربند خشک زمین و ناحیه پرفشار جنب حاره‌ای و شرایط جوی برای وقوع‌آتش‌سوزی، گرم شدن هوا و وزش بادهای گرم در کنار عوامل انسانی از دلایل این آتش‌سوزی‌های گسترده بوده است. بی‌احتیاطی ساکنان یا مسافران نیز دلیل ایجاد حریق در برخی از مراتع و جنگل‌ها شده است که این نشان‌دهنده جای خالی آموزش و آگاهی‌بخشی مردم به‌ویژه در روستاها است.
- بازگشت آتش به ارتفاعات کوه ادیو در اندیکا
- آتش‌سوزی در کمین جنگل‌ها و مراتع مازندران
- احتمال آتش‌سوزی جنگل‌ها و مراتع در آذربایجان شرقی
در بهار میزان بارندگی‌ها افزایش می‌یابد و همین موضوع سبب رویش علف‌های هرز و سرسبزی مراتع می‌شود، از سوی دیگر مسافران و حتی ساکنان در این ایام برای تفریح به مراتع و جنگل‌ها می‌روند، غافل از اینکه علف‌ها با گرم‌شدن هوا خشک می‌شوند و با کوچک‌ترین بی‌احتیاطی یا زبانه آتشی می‌توانند بزرگ‌ترین حادثه را به محیطزیست تحمیل کنند. زیرا نه تنها مراتع و جنگل‌ها طعمه حریق می‌شوند، بلکه حیواناتی که در این مناطق زندگی می‌کنند هم به طرز فاجعه باری قربانی می‌شوند. مانند مرگ دردناک حیوانات در آتش‌سوزی جنگل‌های زاگرس که با نابودی هزاران بلوط در خائیز پیوند خورده بود.
- یزد | احتمال بروز آتش‌سوزی مجدد در مراتع بهاباد
- کوه دیل گچساران همچنان می‌سوزد
- آتش در کمین مراتع و باغ‌های ارومیه
- تلاش برای مهار آتش‌سوزی در کوه سیاه دشتستان
دلایل آتش‌سوزی
طبق آمار مهم‌ترین دلیل آتش‌سوزی‌های ناشی از عوامل انسانی چه به‌صورت عمدی و چه سهوی است. ایجاد آتش‌سوزی عمدی بیشتر به‌دلیل تغییر کاربری و زمین‌خواری در جنگل‌ها و مراتع رخ می‌دهد. اما آتش‌سوزی‌های سهوی همان‌طور که در بالا ذکر شد در پی بی‌احتیاطی گردشگران، کشاورزان و ساکنان بومی رخ می‌دهد. نمونه این اتش‌سوزی‌هایی که بر اساس عوامل انسانی رخ داده است را در همین روزهای گذشته در لرستان و پلدختر شاهد بوده‌ایم. به طوری که بخشدار معمولان پلدختر در لرستان گفت: ۳هکتار از جنگل‌ها و مراتع روستای پنبه کار و پاچک این بخش در آتش سوخت.
سید حبیب الله موسوی افزود: با توجه به حجم بسیار بالای پوشش جنگلی و مرتع بخش معمولان، وسعت جغرافیایی، کوهستانی بودن منطقه، از طرفی گرم شدن هوا و مهم‌تر عوامل انسانی عمدی یا سهوی، در بروز آتش سوزی‌های متعدد محتمل است.
همچنین قدرت‌الله مهدیخانی، مدیرکل مدیریت بحران استان قزوین گفت: متأسفانه بیش از ۹۰ درصد آتش‌سوزی‌های رخ داده در استان در سال‌های گذشته، ناشی از بی‌توجهی بهره‌برداران بوده است.
ازسوی دیگر نبود تجهیزات لازم برای مهار آتش‌سوزی مانند بالگردهای آب‌پاش و صعب‌العبوربودن برخی مناطق به میزان خسارت‌های ناشی از حریق دامن می‌زند. نمونه این مشکل را بار دیگر در لرستان شاهد بوده‌ایم.
شیرزاد نجفی، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری لرستان گفت: بر اساس آمار ۱۰ساله، شهرستان‌های خرم آباد، چگنی، کوهدشت، پلدختر و رومشکان از جمله شهرستان‌های بحرانی به‌شمار می‌روند. چون اکثر حریق‌ها در مناطق صعب‌العبور و دور افتاده به وقوع می‌پیوندد، لذا استقرار بالگرد یکی از نیازمندی‌های اصلی منابع طبیعی در استان است.
نباید فراموش کنیم که دامنه این آتش‌سوزی‌ها هنوز استانهای دیگر را تهدید می‌کند، باید با آموزش درست در این روزها مردم عادی و ساکنان بومی را نسبت به این خطر هشیار و آگاه کرد. به‌عنوان نمونه اداره کل حفاظت محیط زیست استان آذربایجان شرقی به‌دلیل افزایش دمای هوا و افزایش تراکم گیاهی اطلاعیه‌ای در خصوص پیشگیری از آتش سوزی در مراتع و جنگل‌های استان صادر کرد. همچنین عبدالحسین محمدی، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مرکزی از شناسایی مراتع و پلاک‌های حساس و مستعد حریق استان برای جلوگیری از وقوع آتش‌سوزی در فصل گرم خبر داد.
نکاتی که باید در مراتع رعایت شود
در چنین شرایط حساسی باید برای حفظ محیطزیست کشورمان برخی نکات را رعایت کنیم و از رها سازی مواد شیشه‌ای مانند انواع بطری شیشه‌ای و پلاستیکی، خرده شیشه و اشیا مشابه در داخل جنگل‌ها و مراتع خودداری کنیم، زیرا این اشیا مانند عدسی ذره‌بین عمل می‌کنند و موجب اشتعال علوفه خشک در جنگل‌ها و مراتع می‌شوند.
بعد از استفاده از منقل و اجاق ذغالی و چوبی هم باید خاکسترهای اضافی در مراتع و جنگل‌ها تخلیه نشود، زیرا این کار به آتش‌سوزی علوفه منجر می‌شود.
گردشگران و ساکنان بومی نباید در جنگل‌ها و مراتع آتش روشن کنند و کشاورزان هم نباید علف‌ها و درختان را برای گسترش زمین و بهره‌برداری بیشتر بسوزانند و از سوزاندن بقایای محصولات کشاورزی در مزارع هم جدا خودداری کنند.
ازهمه مهم‌تر انداختن ته سیگار یا چوب کبریت در طبیعت و مکان‌های مستعد آتش‌سوزی به‌راحتی می‌تواند فاجعه به‌بار آورد، بنابراین باید از این کار نیز جدا خودداری کرد.