به گزارش همشهری‌آنلاین به نقل از ایرنا، همدان به‌عنوان پایتخت تاریخ و تمدن ایران از دیرباز تاکنون به دلیل داشتن آب‌وهوای خنک در فصل گرم تابستان شُهره بوده و اگر از حدود سه هزار سال پیش و در دوران باستان، به‌عنوان پایتخت ایران انتخاب شد، دلیلش همین آب‌وهوای خنک به دلیل موقعیت جغرافیایی و وجود کوه سرافرازی همچون الوند است.
بارش‌های مناسب، وجود نهرها، جنگل‌ها و پوشش گیاهی در این خطه از ایران‌زمین، موجب شده در طول تاریخ و در دوره‌های مختلف، همدان موردتوجه پادشاهان، فرمانروایان و مردمان آن زمان قرار گیرد.
اگر مادها پس از سال‌های سال کوچ کردن، همدان را برای ماندن وزندگی کردن انتخاب کردند، وجود همین آب‌وهوای مناسب در این نقطه از کره زمین است.
اما حالا با تغییر اقلیم آب‌وهوایی، رفته‌رفته دمای هوای خنک همدان در فصل تابستان به سمت گرم شدن می‌رود. در چند سال گذشته مردم دیار الوند با خشک‌سالی همراه بودند و مشکلات کم‌آبی را تحمل کردند.
به‌پای صحبت‌های پدربزرگ و مادربزرگمان که می‌نشینیم می‌گویند روزی روزگاری در سال‌های نه‌چندان دور، بارش باران و برف آن‌چنان در این منطقه زیاد بود که در فصل زمستان ارتفاع برف حتی در نقاط شهری نیز به سه متر می‌رسید.
به گفته بزرگان در فصل تابستان هر نقطه از دیار هگمتانه را که می‌کندی، در چندمتری سطح زمین به‌راحتی به آب می‌رسیدی. اما خشک‌سالی پشت سرهم و برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی در سال‌های اخیر باعث شد سرسبزی همدان رنگ و روی‌زرد بگیرد.
اما حالا انگار کابوس خشک‌سالی همدان رو به پایان است و الوند هزارچشمه که چند سالی تشنه آب بود، چشمه‌هایش دوباره جوشان شده‌اند. دامنه‌های کبود رنگ چند سال اخیر این کوه، دوباره جامه سبز بر تن کرده‌اند. آبشار گنج‌نامه دوباره جان گرفته و با شدت و قدرت گذشته جریان دارد.
سال ۹۸ که میزان بارش‌ها در همدان افزایش یافت، کارشناسان هواشناسی ورود این استان به ترسالی را نوید دادند. حالا این دومین سال پیاپی است که رکورد بارش‌ها در مادستان شکسته می‌شود.
حجم ریزش برف در سال آبی گذشته آن‌چنان زیاد بود که تا ماه مرداد وجود برف در نقاط مختلف کوهستان الوند به چشم می‌آمد و امسال نیز بارش‌های خوب باعث رشد مناسب پوشش گیاهی در نقاط مختلف این استان شده بارش‌هایی که علاوه بر طراوت بخشی، بهار را در این خطه زیبای زاگرس تداوم بخشیده و موجب خوشحالی کشاورزان دیم کارشده است.
وجود جنگل‌های سرسبز و دشت‌های مملو از گل و گیاه در این روزهای بهاری، زیبایی خاصی به طبیعت همدان داده است و اوج این زیبایی را در سیمای طبیعی پایتخت تاریخ و تمدن ایران می‌توان دید.
وجود پوشش گیاهی در سینه‌کش تپه‌ها، دشت‌های منقوش از گل و گیاه و جاری بودن رودخانه‌های زیبا در نقاط مختلف این استان، تابلویی از زیباترین جلوه‌های خلقت را در هگمتانه نشان می‌دهد.
مدیرکل هواشناسی همدان گفت: میزان ریزش برف و بارش باران در این شهر از ابتدای سال زراعی (یکم مهرماه ۱۳۹۸) تاکنون، نسبت به دوره بلندمدت ۲۴ درصد افزایش داشته است.
سعید باقری افزود: بر اساس بررسی آمار، از ابتدای مهرماه ۱۳۹۸ تا نیمه خرداد ۹۹، ۳۸۸ میلی‌متر بارش در همدان ثبت‌شده که این میزان در میانگین بلندمدت ۵۰ ساله ۳۰۸ میلی‌متر به ثبت رسیده است.
وی اظهار کرد: سال ۹۸ رکورد بارش‌ها در همدان شکسته شد، در سال زراعی گذشته تا نیمه خرداد نزدیک به ۵۰۵ میلی‌متر بارش در همدان ثبت شد که در ۲۰ سال گذشته کم‌سابقه بود.
باقری عنوان کرد: رکورددار بارش‌های امسال در استان، مربوط به کبودراهنگ است که از اول مهرماه سال ۹۸ تاکنون ۵۲۰ میلی‌متر بارش در این شهرستان گزارش‌شده است که این میزان بارش نسبت به سال گذشته هشت درصد کاهش و نسبت به بلندمدت ۶۶ درصد افزایش دارد.
مدیرکل هواشناسی همدان گفت: در این مدت قهاوند با ۳۴۰ میلی‌متر، کمترین بارش را داشته است که نسبت به سال گذشته ۲۴ درصد کاهش و نسبت به بلندمدت ۱۹ درصد افزایش داشته است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای همدان نیز بیان کرد: درحالی‌که نزدیک به ۹ ماه از سال زراعی جاری می‌گذرد، گنجایش همه سدهای همدان پر است.
منصور ستوده بیان کرد: ورود آب به سد اکباتان نزدیک به ۴. ۵ مترمکعب در ثانیه است، حجم فعلی سد ۳۴ میلیون و ۵۰۰ هزار مترمکعب و ۹۷ درصد آن پر و در حال سرریز کردن است.
وی افزود: از سد اکباتان نزدیک به یک هزار و ۲۸۰ لیتر در ثانیه آب مصرف آشامیدنی استفاده می‌شود.
ستوده اظهار کرد: سد آبشینه هم ۱۰۰ درصد پر است، این سد به میزان پنج میلیون مترمکعب آب دارد که برای مصارف آب آشامیدنی شهر همدان استفاده می‌شود.
وی در رابطه با سد شیرین سوی کبودراهنگ هم گفت: این سد ۴ میلیون و ۳۰۰ هزار مترمکعب آب دارد که ۹۸ درصد آن پرشده و بیشتر برای مصارف کشاورزی مورداستفاده قرار می‌گیرد.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای همدان اضافه کرد: سد کلان ملایر ۴۳ میلیون و ۵۰۰ هزار مترمکعب آب دارد، نزدیک به ۹۷ درصد از گنجایش این سد پر است و بیشتر برای کشاورزی پایین‌دست استفاده می‌شود.
وی اضافه کرد: سد سرابی تویسرکان نزدیک به ۹ میلیون مترمکعب آب دارد که حدود ۹۷ درصد پر است که ۶۰ لیتر در ثانیه از آن برای آب شرب استفاده می‌شود.
ستوده ادامه داد: سد شن جور رزن هم حدود ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار مترمکعب آب دارد که ۴۹ درصد آن برای حق آب‌های پایین‌دست مثل روستاها استفاده می‌شود.
وی تأکید کرد: از سال ۹۳ تابه‌حال چهار هزار و ۱۳۰ مورد چاه غیرمجاز مسدود و پرشده است که همین نزدیک به ۲۷۰ میلیون مترمکعب از برداشت غیرمجاز و اضافه آب از سفره‌های زیرزمینی جلوگیری کرد.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای همدان افزود: بارش‌های یک‌ساله نمی‌تواند افت سطح سفره‌های زیرزمینی چند سال گذشته را جبران کند، بارش تنها فاکتور جبران‌کننده افت سطح آب‌های زیرزمینی نیست بلکه باید در کنار آن برداشت‌ها را محدود کنیم.
ستوده عنوان کرد: در ۳۰ تا ۴۰ سال گذشته حجم زیادی از آبخوان‌های استان برداشت بی‌رویه شده است، برداشت‌های بی‌رویه باعث شده دشت‌های استان به‌طور متوسط یک متر کاهش سطح داشته باشد که البته در برخی از دشت‌ها ازجمله کبودراهنگ این میزان تا ۴۰ متر نیز می‌رسد.
وی عنوان کرد: ۲ میلیارد و ۲۰۰ میلیون مترمکعب آب در بخش کشاورزی این استان مصرف می‌شود، بخش عمده این مصارف به‌صورت سنتی است که الزام دارد کشت‌های استان به سمت کشت‌های کم آب‌برو جایگزینی زراعت به باغ‌ها رفته و محصولات فرا راهبردی و کم آب بر، بر اساس منابع آبی استان کشت شود.
ستوده اظهار کرد: برداشت آب از هفت دشت استان ممنوع شده است، از همه هفت دشت مستقل استان برداشت جدید برای کشاورزی ممنوع است و چهار دشت اسدآباد، ملایر، کبودرآهنگ و رزن - قهاوند نیز علاوه بر ممنوعیت برداشت، به‌عنوان دشت‌های بحرانی شناخته‌شده‌اند.
از سوی دیگر مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری همدان گفت: بارش‌های امسال و سال گذشته بسیار مناسب بوده و به رشد گونه‌های مختلف گیاهی در این استان کمک کرده است.
اسفندیار خزایی بیان کرد: بیش از ۳۱۵ گونه گیاه داوریی، صنعتی و خوراکی در اراضی ملی استان شناسایی‌شده‌اند که خودرو هستند و بارش‌ها تأثیر مستقیمی دررویش آن‌ها داشته است.
وی افزود: از مهم‌ترین این گونه‌ها می‌توان به آذُربه (آویشن)، بابونه، اسپند، رازیانه، پنیرک، گاوزبان، ریواس، کنگر، کلپر، بومادران، خاک شیر، سماق، نسترن وحشی و مریم‌گلی اشاره کرد.
خزایی اضافه کرد: همچنین سیر، رازیانه، گشنیز، کلزا و سیاهدانه گونه‌های مهم دارویی، صنعتی و معطر هستند که در سطح استان پراکنش داشته و در بخش کشاورزی به‌صورت انبوه تولید می‌شوند.
وی ادامه داد: گیاهان دارویی استان را با توجه به روش مصرف آن‌ها بین اهالی منطقه می‌توان در ۲ گروه بررسی کرد؛ گروه اول گیاهانی نظیر موسیر، ریواس، سماق، کنگر، تره‌ی وحشی، شنگ، پای غازی، کرفس کوهی، والک، پیازک و پنیرک هستند که به‌عنوان سبزیجات و میوه‌ها کاربردهای غذایی دارند و به‌صورت خام مصرف می‌شود.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری همدان اظهار کرد: بعضی ازاین‌گونه‌ها به‌صورت غذاهای مجزا یا به همراه غذاهای دیگر مصرف می‌شود که به‌عنوان مواد اصلی در تهیه برخی از غذاها، چاشنی‌ها و ادویه‌ها مورداستفاده قرار می‌گیرند.
خزایی افزود: گروه دوم گیاهانی که فقط به‌منظور کاربرد دارویی برداشت می‌شوند که تعداد گونه‌ها در این گروه بسیار بیشتر از گروه اول بوده و شامل گیاهان دارویی فراوانی نظیر آویشن، بومادران، بابونه، گل ختمی، پونه‌ی کوهی، خاکشیر، گون، باریجه، چای کوهی، کاسنی، گزنه، زنیان، درمنه‌ی کوهی، شقایق نعمانی، علف مار، شیرین بیان، بادرنجبویه، خارخسک، روناس، منداب، سنبل‌طیب، شاه‌تره، مرزنجوش، پرسیاوش می‌شود.
معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان همدان نیز گفت: ۲۲ گونه از گیاهان دیده شده در استان همدان ازجمله گون سفید، کتیرا، مفراح و تیره بادام‌ها مختص این استان و «آنومی» هستند.
عباس قبادی افزود: منابع طبیعی همدان در چند سال گذشته به‌منظور زارعی کردن این گونه‌ها گام‌های مؤثری برداشته است و در ۲ سال گذشته برای نخستین بار ۶۰۰ هزار بوته آویشن را در عرصه‌های طبیعی کاشت.
وی اضافه کرد: با توجه به وضعیت منابع آبی همدان و اینکه برخی گونه‌ها نیاز به آب فراوانی دارند منابع طبیعی همدان کشت گونه‌های کم آب بر ازجمله گیاهانی که از آب بین سلولی به‌جای آب‌های زیرزمینی استفاده می‌کنند را در دستور کار دارد.
معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان همدان بیان کرد: هم‌اینک با قرار داشتن در فصل بهار روزانه شمار زیادی از شهروندان برای چیدن این گیاهان راهی مناطق کوهستانی می‌شوند چراکه بسیاری از خانواده‌ها دوست دارند روزانه یک نوبت آن‌ها را روی سفره‌های خود ببینند.
قبادی افزود: استفاده نکردن از کودهای شیمیایی برای رویش این قبیل گیاهان موجب اقبال مردم از گیاهان دارویی و خوراکی شده و در این فصل رنگ و بوی غذای مردم همدان بهاری شده و غذاهای آبکی ازجمله جای خود را در سفره بازمی کنند.
وی تأکید کرد: امید می‌رود با پرهیز از برداشت‌های غیراصولی و برداشت نکردن گونه‌های در حال انقراض بتوان برای همیشه این گونه‌ها را در بیشه‌زارهای الوند حفظ کرد.
از سویی دیگر معاون خدمات شهری شهردار همدان گفت: حالا که وضعیت تأمین آب در این شهر مناسب شده است، تلاش بر گسترش پوشش گیاهی و همچنین کشت گیاهان دارویی داریم.
وحید علی‌ضمیر افزود: عملیات کاشت گیاهان دارویی هم‌زمان با طرح گل‌کاری تابستانه در فضای سبز سطح شهر همدان انجام می‌شود.
وی اظهار کرد: این گیاهان دارویی شامل رزماری، اسطوخودوس، همیشه‌بهار، مریم‌گلی، بنفشه، ختمی، زرشک، گل محمدی، لادن، شاه‌پسند، گل مغربی و میخک است.
علی ضمیر بیان کرد: هم‌اکنون عملیات واکاری گل‌های فصلی بهاره در دستور کار قرارگرفته و کاشت گل‌های تابستانه با تنوع گونه‌ای شامل اطلسی، شاه‌پسند، جعفری، آلیسوم، کوکب، رعنا زیبا و سایر گونه‌ها که در مقابل گرما مقاومت بیشتری دارند در حال انجام است.
وی یادآور شد: هم‌اکنون نیز عملیات کاشت درختچه‌های زینتی شامل انواع رزها، شمشادها، زرشک، ژونی پروس، پرطاوسی و یاس زرد و نیز سایر گیاهان سازگار با محیط آب‌وهوایی همدان آغازشده است.
معاون خدمات شهری شهردار همدان خاطرنشان کرد: امسال طرح توسعه فضای سبز باهدف افزایش سرانه فضای سبز شهری و ایجاد زیبایی بصری بیش از سال گذشته در حال انجام است.
وی افزود: طرح گل‌کاری تابستانه از اوایل خرداد در بلوارها، میدان‌ها، پارک‌ها و بوستان‌های شهر آغاز و تا اواسط تیر ادامه دارد.