به گزارش همشهری‌آنلاین به نقل از مهر، «صدای زنگ مرشد پیچیده و حرکات هماهنگ در حال اجراست»، چند دقیقه ای زمان می‌برد و این بار مرشد زنگ را با شدت بیشتر می‌زند… «زورخانه» همان ورزشگاه امروزی است که ایرانیان از دوران باستان در آن ورزش می‌کردند.
هر حرکت این ورزش باستانی برای خود فلسفه‌ای دارد و ورزشی کاملاً مردانه است و علاوه بر ورزش، آیین پهلوانی و مردانگی هم آموزش داده می‌شود.
هرچند که در دوران مدرن تعداد زورخانه‌ها در ایران کاهش یافته اما هستند افرادی که هنوز با جدیت این ورزش سنتی را پیگیری کرده و تلاش می‌کنند آن را به نسل جوان معرفی کنند، یکی از این افراد پهلوان بندرگزی، «علیرضا جهانشاهی» سروان بازنشسته نیروی هوایی ارتش است.
۱۷ شوال سال پنجم هجرت در جنگ خندق، یادآور شجاعت امام اول شیعیان به نام روز فرهنگ پهلوانی و ورزش زورخانه‌ای نامگذاری شده به همین منظور با آقای جهانشاهی مصاحبه‌ای ترتیب داده که در ذیل خواهد آمد.
خودتان را معرفی کنید.
علیرضا جهانشاهی؛ متولد ۱۳۳۹ و ساکن نوکنده هستم. ۳۰ سال سابقه خدمت در نیروی هوایی را داشته و ۱۳ سال است که بازنشسته شده‌ام. ورزش را در سال ۱۳۶۹ در شهرآباد بجنورد آغاز کردم.
بنده اکنون رئیس هیئت پهلوانی شهرستان بندرگز و همچنین رئیس هیئت کشتی پهلوانی ساحلی استان هم هستم.
چه شد که ورزش باستانی را انتخاب کردید؟
بنده به خاطر شغلم در شهرهای مختلف زندگی کردم. هنگامی که در شهرآباد بجنورد خدمت می‌کردم، آنجا سالن کشتی وجود داشت که در آنجا کشتی می‌گرفتم. روزی که مشغول ورزش بودم، صدای ضرب و زنگ زورخانه مرا به خود آورد و چند روز در آن سالن رفته و ورزش را تماشا کردم.
«محمد ثواب‌کار» مرا به سمت ورزش زورخانه‌ای تشویق و به داخل گود هدایت کرد، ایشان اولین مربی من شد. همزمان با خدمت در ارتش، در این سالن چندمنظوره، هم ورزش باستانی انجام می‌دادم. سپس به بابلسر رفته و هر جا که می‌رفتم با کمترین امکانات ورزش زورخانه‌ای را ادامه دادم.
ورزش زورخانه‌ای حرکات زیبایی دارد.
ورزش باستانی دو حسن دارد؛ یکی ضرب و اشعارش و دیگری حرکات نرمشی و ورزشی. برای من ضرب و خواندن مرشد جذاب است. حرکات موزون و هماهنگ ورزشکار و میان‌دار، مرا به سمت ورزش باستانی جلب کرد.
اکنون کجا فعالیت می‌کنید؟
فعالیت من در دو بخش انجام می‌شود. نخست مربیگری که سعی می‌کنم روحیه جوانمردی به بچه‌ها تزریق کنم و دیگری ورزش در زورخانه که در گرگان آن را انجام می‌دهم.
از شاگردان خود بگویید.
ابتدا در سالن آزادگان بندرگز، کلاس خود را شروع کردم و اکنون هم در نوکنده مشغول فعالیت هستم.
در ابتدا افراد سن بالا ۴۰ الی ۵۰ سال برای ثبت‌نام در سالن حضور می‌یافتند ولی بنده نوجوانان را تشویق کرده و هم‌اکنون ۱۳ نوجوان ۹ الی ۱۰ ساله به صورت تیمی، در باشگاه ورزش می‌کنند.
مرشد هم هستید.
زمانی که ورزش‌های باستانی را انجام می‌دادم، به مرشدی هم علاقمند شده و برادرم مشوق بنده بود. به بابل رفته و زیر نظر «حسن شاربیان» دوره ضرب زورخانه را دیدم.
اهالی خانواده را هم به این ورزش ترغیب کردید؟
همواره اقوام و بستگان و آشنایان را به این کار تشویق کرده و سعی می‌کنم در هرجا که باشم این ورزش را معرفی کنم. پسرم هم باستانی‌کار است و این ورزش را در تهران انجام می‌دهد.
بندرگز زورخانه دارد؟
متاسفانه جز در گرگان که چهار زورخانه دارد، در هیچ جای استان زورخانه نداریم. افراد زیادی در غرب گلستان این ورزش را انجام می‌دهند ولی همه در باشگاه فعالیت می‌کنند.
به فکر احداث زورخانه نبوده‌اید؟
چندین سال است که پیگیر هستم و در سال ۹۳ هم زورخانه نوکنده کلنگ زنی شد اما به دلیل مشکلات اداری همچنان بلاتکلیف است.
بنده حدود ۱۷ ماه برای گرفتن مجوزات دوندگی کرده و از ۱۹ مدیرکل امضا گرفتم اما در انتها به بنده گفتند که این زمین، خارج از محدوده شهری قرار دارد. همه اقدامات لازم انجام شد ولی باید جهاد کشاورزی اجازه تغییر کاربری می‌داد که این کار به دلیل مشکلات مالی همچنان راکد باقی مانده است. در آن زمان هزینه‌های ساخت کمتر بود اما مسئولان همکاری نکردند.
یک حمام قدیمی هم برای احداث زورخانه در نظر گرفته شد که زیربنای آن ۱۶۰ متر بود؛ اما شهرداری اعلام کرد که فقط می‌توانیم از ۶۰ درصد زمین استفاده کنیم و بقیه برای فضای سبز و پارکینگ باید لحاظ شود، به دلیل کمبود فضا از این مکان هم صرف‌نظر کردیم.
نقشه زورخانه هم موجود است و با توجه به اینکه ساخت این مکان عام‌المنفعه بوده و درآمدزایی ندارد، مسئولان می‌توانستند در این زمینه به ما کمک کنند اما این کار را نکردند.
دوست دارم حتی یک روز هم از عمرم باقی مانده زورخانه‌ای بسازم و در آن نوجوانان و جوانان ورزش‌های باستانی انجام دهند.
آموزش ورزش زورخانه‌ای به دانش‌آموزان
از مشکلات این ورزش در استان بگویید.
مشکل کمبود فضای ورزشی است که باید برای احیای فرهنگ زورخانه‌ای، با نگاه ویژه به گسترش این فضاها نگاه کرد. در تهیه وسایل و امکانات ورزشی مانند لباس، کباده، میل ضرب و زنگ و غیره هم محدودیت‌هایی وجود دارد که با تعامل با استان و خیران برطرف شده است.
ورزش زورخانه‌ای درس زندگی هم می‌دهد.
بله. در ورزش باستانی علاوه بر توجه به سلامتی، اخلاق و جوانمردی هم مهم است.
ما به ورزشکاران می‌گوییم که زمانی که به خانه می‌روید یا برای بازار و غیره خارج می‌شوید از والدین اجازه بگیرید و «رفتار نیک»، «گفتارنیک» و پندارنیک داشته باشید.
مقام هم دارید؟
بله. بنده در مسابقات قهرمانی کشوری که چند سال گذشته برگزار شد در رشته دو میل مقام سوم را کسب کردم.
مسابقات زورخانه‌ای در دسته‌های مختلف همچون دومیل، سه‌میل، چهارمیل، چرخ‌تیز، چرخ‌چمنی، ورزش‌های دوازده‌گانه و غیره برگزار می‌شود.
مدرک مربیگری هم دارید؟
مدرک مربیگری درجه سه از فدراسیون دارم، ابتدا در کمیته ملی المپیک دوره دیده و مدرک گرفتم.
از حس و حال ورزش زورخانه‌ای بگویید.
ورزش زورخانه‌ای خستگی را از تن به در کرده و احساس نشاط و شادابی به ورزشکار تزریق می‌کند.
در زورخانه یک چشمم به میان‌دار است که باید حرکاتم را با وی جفت کنم و یک چشم هم به مرشد است که چگونه ضرب و آهنگ را انجام می‌دهد و اینها برای من دلنشین است.
ورزش باستانی چند دقیقه زمان لازم دارد؟
ورزش حدود یک ساعت زمان لازم دارد البته در گروه‌های مختلف متفاوت است. حدود ۱۵ الی ۲۰ دقیقه برای نرمش و شنا، ۱۵ دقیقه میل و ۱۵ دقیقه هم ورزش پا زمان نیاز است.
در مورد فلسفه ضرب و زنگ و حرکات توضیح دهید.
ورود به گود آداب دارد. نوچه، نوخواسته، پهلوان و پیشکسوت و کهنه‌سوار باید به ترتیب سابقه و با پای راست وارد شوند.
زنگ قداست دارد و فقط برای پهلوانان و برای نفرات بالای ۶۰ سال که رتبه هشت الی ۹ را دارند و کهنه‌سوار هستند به صدا درمی‌آید.
برنامه گروهی هم دارید؟
بله. هر چند وقت یکبار برنامه‌های جانبی داشته به عنوان مثال یک بار به مدرسه کودکانی که در باشگاه ورزش زورخانه‌ای انجام می‌دهند، رفته و آنجا برنامه اجرا کردیم.
ورزش صبحگاهی هم در پارک انجام می‌دهیم. یکبار در پارک لاله بندرگز برای کارکنان اداری ورزش صبحگاهی داشتیم و هنگام ضرب و زنگ همه مردم می‌ایستادند و از آن استقبال کردند.
توصیه شما به جوانان؟
ورزش باستانی ادب می‌سازد، اخلاق را درست می‌کند و به فرد شخصیت می‌دهد. در گود زورخانه، دیگران دست فردی که به زمین می‌خورد، را می‌گیرند. ورزشکار زورخانه مرام، اخلاق و معرفت داشته و سفره‌دار است و در هیچ رشته ورزشی اینگونه نیست و بنابراین جوانان باید به سمت ورزشی که از زمان کهن وجود داشته و وارداتی نیست، روی بیاورند.