به گزارش همشهری آنلاین به نقل از ایرنا، ورزش زورخانه‌ای و پهلوانی نمادی گران‌بها از فرهنگ، هویت دینی، ملی و تاریخی ایرانیان است که در آن پهلوانان زیادی پرورش یافته که اخلاق مدار و به اصطلاح مرام مشتی‌گری داشته‌اند و ریش خود را برای حفظ حرمت به بزرگ‌ترها، گذشت و مردانگی به گرو می‌گذاشتند.
درگذشته‌ها رسم بر این بوده است که هرگاه در محله‌ای یا خانواده‌ای اختلافی به وجود می‌آمده برای حل آن به سراغ پهلوانان و افراد مورد امین مردم می‌رفتند و این سنت نیز اگرچه این روزها کمرنگ شده اما هنوز هم در محله‌های قدیمی پابرجاست.
پوریای ولی و تختی نماد ورزشکاران زورخانه‌ای
بر اساس آنچه که در تاریخ به ثبت رسیده است زورخانه حدود ۷۰۰ سال پیش (قرن هفتم خورشیدی) توسط فردی به نام محمود و معروف به پوریای ولی که اهل خوارزم بوده است در ایران بنا نهاده شده است.
بسیاری از زورخانه‌های کشورمان به نام پوریای ولی و جهان پهلوان تختی نامگذاری شده‌اند، مردانی که به مرام و مسلک پهلوانی و گذشت شهرت داشتند و بسیاری از ورزشکاران زورخانه‌ای خود را مرید این‌ها می‌دانند و به مولا علی(ع) اقتدا می‌کنند.
آیین‌های پهلوانی و زورخانه‌ای در تاریخ ۲۵ آبان ۱۳۸۹ (۱۶ نوامبر ۲۰۱۰) در فهرست میراث معنوی یونسکو ثبت جهانی شد و برگزاری مسابقات بین‌المللی این رشته ورزشی در کشورهای مختلف انجام می‌شود.
در ورزش زورخانه‌ای نیز ورزشکاران به رتبه‌های مختلفی تقسیم می‌شوند که آخرین و برترین آن رتبه نهم است که ورزشکار بعد از ۴۵ سال ورزش کردن و داشتن حداقل ۶۵ سال سن به هنگام آمدن یا رفتن از در زورخانه، مرشد برای او زنگ می‌زند که به این ورزشکاران، زنگی می‌گویند، ورزشکارانی که تعدادشان هم در کشور کم است.
زورخانه پولاد شیراز کجاست
زورخانه پولاد شیراز استان فارس در اواخر دوره زندیه به‌عنوان آب انبار و در کنار مسجد وکیل و بازار وکیل ساخته شد که بعد از حدود ۱۳۰ سال به زورخانه تبدیل شد و اکنون نیز حدود ۱۶۰ سال است که به‌عنوان زورخانه استفاده می‌شود.
همچنین این زورخانه هم‌اینک به‌عنوان یکی از پنج زورخانه فعالِ قدیمی ایران شناخته می‌شود اما هر از گاهی شایعه خاموش شدن زنگ این زورخانه که موسس آن پهلوان محمد علی کلاهی است، به گوش می‌رسد.
پهلوانان زیادی همچون خلیل عقاب، محمدکاظم دلاوری، ملاعلی سیف، محمدعلی کلاهی با زنگ و نوای گرم مرشد محمود خدا پرست در این زورخانه ۱۶۰ ساله پرورش‌یافته‌اند.
سی و یکم اردیبهشت‌ماه ۹۹ رئیس هیات ورزش‌های زورخانه‌ای و پهلوانی فارس اعلام کرد: شایعه تخریب یا تغییر کاربری قدیمی‌ترین زورخانه شیراز با نام پولاد که حدود ۱۶۰ سال قدمت دارد، صحت ندارد.
حسین غرقی بیان کرد: بر اساس شایعه‌ای که اخیرا در شبکه‌های مجازی منتشر شد با حضور مالکان این زورخانه نشستی برگزار کردیم که نه‌تنها این زورخانه تخریب نخواهد شد بلکه آن را مرمت و بازسازی هم خواهیم کرد.
او اضافه کرد: در سال ۹۳ شین ایچی کیتا اوکا مشاور نخست‌وزیر و سفیر پیشین ژاپن در سازمان ملل متحد با همراهی کوجی هانه دا سفیر کبیر ژاپن و تعدادی از دیپلمات‌های این کشور از زورخانه تاریخی پولاد شیراز بازدید کردند و با آیین‌های کهن ورزش پهلوانی و زورخانه‌ای ایران آشنا شدند از این رو این آثار هم در داخل کشور و هم در خارج از کشور شناخته شده است.
سه دانگ از زورخانه پولاد شیراز به فروش رفته است
اما نوزدهم خرداد ۹۹ علیرضا هوشمند، رئیس هیات ورزش‌های زورخانه‌ای و کشتی پهلوانی شهرستان شیراز در گفت‌وگویی اعلام کرد: سه دانگ از این زورخانه به مبلغ هشت میلیارد ریال به فروش رفته است و بیم آن می‌رود که مالکان آن به دنبال تغییر کاربری این زورخانه قدیمی هستند.
پهلوان عقاب: زورخانه پولاد آثار باستانی است، تخریب نشود
خلیل طریقت پیما که به پهلوان عقاب شهرت دارد، بیان کرد: زورخانه پولاد شیراز خاستگاه پهلوانان زیادی بوده است، این زورخانه که در محله پشت بازار مرغ شیراز و حوالی بازار وکیل قرار دارد، قدیمی‌ترین زورخانه شیراز و حتی کشور است و از مسئولان استان فارس می‌خواهم اگر قبولم داشته باشند از تخریب آن جلوگیری کنند.
پهلوان که هم‌اینک ۹۷ سال سن دارد و نامش به‌عنوان پهلوانی که فیل ۲ تُنی را از زمین بلند کرده و در کتاب گینس به ثبت رسیده است، ادامه داد: این زورخانه با سقف‌های قدیمی که به سقف شوشتری شهرت داشته ساخته‌شده و پهلوانان زیادی همچون زنده‌یاد قاسم میوه‌فروش، ابوالقاسم رنگ رز، ده بزرگی، ملاعلی سیف، محمد علی کلاهی و اینجانب با زنگ و صدای گرم زنده‌یاد مرشد اسدالله، پرورش‌یافته‌اند.
این پهلوان ادامه داد: محل زورخانه بر اساس روایت مقدس است واصولا جایی که در آن ورزش به ویژه ورزش پهلوانی و زورخانه‌ای می‌کنند باید حفظ و حتی بازسازی و مرمت شود.
وی اضافه کرد: رسم بر این است که به پهلوان احترام گذاشته می‌شود و در صورتی که مالکان آن حکمی در دست دارند و بخواهند آن را تخریب و تغییر کاربری دهند، خواهش می‌کنم دست نگه‌دارند.
ساختگی، نوچگی و نوخاستگی مراحل پهلوانی است
عقاب افزود:عنوان پهلوانی در عالم زورخانه بزرگ‌ترین مقام است زیرا پهلوان به کسی گفته می‌شده که تمام مراحل ورزش باستانی، مانند، ساختگی، نوچگی و نوخاستگی را پشت سر گذاشته باشد از این رو حفظ زورخانه که در آن محلی برای پرورش پهلوانان و فرهنگ اصیل ایرانی است باید حفظ شود که زورخانه قدیمی پولاد شیراز نیز جدا از این قاعده نیست.
بلندکردن وزنه ۴۵۰ کیلویی با دندان، عبور کامیون و اتوبوس از روی سینه، گذاشتن سنگ ۲ تنی بر روی سینه و تحمل ضربات پتک، پیچاندن آهن به دور دست، خم کردن تیرآهن ۱۴ و ۱۲ با گردن و سر، مهار ۲ خودرو سنگین ارتش از حرکت، بلند کردن فیل ۲ تنی با فاصله ۵۰ سانتی از زمین اجرای نمایش در سیرک با حیوانات همچون شیر و خرس از جمله کارهای نمایشی این پهلوان شیرازی است.
شهردارمنطقه هشت شیراز: در خواستی برای تغییر کاربری دریافت نشده است
شهردار منطقه هشت شیراز اظهار کرد: تاکنون در خواستی برای تغییر کاربری زورخانه پولاد دریافت نشده است. نه ما مجوزی داده‌ایم و نه میراث فرهنگی، از این رو علاقه‌مندان به ورزش باستانی بیم آن دارند که چون سه دانگ از مالکیت این زورخانه واگذار شده کمپینی راه انداخته‌اند برای جلوگیری از تغییر کاربری آن.
مهدی قلندری ادامه داد: به اداره کل میراث فرهنگی فارس نامه زدیم و با رئیس هیات ورزش‌های زورخانه‌ای فارس هم نشستی داشتیم و اینکه این مکان تخلیه‌شده اطلاعی در دست نیست ضمن اینکه ماموران ما طی چند روز اخیر به‌شدت محل این زورخانه را کنترل کرده‌اند.
او اضافه کرد: تغییر کاربری در مناطق بافت قدیمی که در طرح تفصیلی هستند، مشروط به مجوز میراث فرهنگی است ضمن اینکه مالکی که سه دانگ داشته باشد نمی‌تواند تقاضای تغییر کاربری دهد و حتی در نقل‌وانتقال آن هم از میراث فرهنگی استعلام می‌گیریم.
قلندری افزود: چندی پیش‌ازاین زورخانه قدیمی بازدید کردیم و مقرر شد که حتی برای بازسازی و مرمت آن کمک کنیم و تاکید می‌شود که درخواستی برای تغییر کاربری به شهرداری نیامده است.
رئیس اداره ورزش و جوانان شیراز: مخالف تغییر کاربری حتی یک متر مربع فضای ورزشی هستیم
رئیس اداره ورزش و جوانان شیراز گفت : ورزش زورخانه‌ای از دیر باز مربوط به کشورمان بوده است و باوجوداینکه کلان‌شهر شیراز سرانه فضای ورزشی آن حدود ۵۰ سانتی متر مربع است مخالف تغییر کاربری حتی یک متر مربع فضای ورزشی هستیم این در حالی است که سرانه بسیاری از شهرستان‌های فارس از یک متر مربع بیشتر است.
غلامعلی طفیونی افزود: طرحی در دست اجرا داریم تا به کمک شهرداری و دیگر ارگان‌های مربوط، زورخانه قدیمی پولاد شیراز با حدود ۱۵۰ سال قدمت، بازسازی و مرمت شود و به‌عنوان یک آثار ملی و تاریخی آن را حفظ کنیم.
وی اضافه کرد: چگونه با کمبود فضای ورزشی در شهر شیراز حاضر می‌شویم این زورخانه قدیمی را تغییر کاربری دهیم، اجازه نمی‌دهیم این اتفاق رخ دهد.
عضو شورای شهر شیراز: بحث تغییر کاربری زورخانه پولاد در صحن شورا مطرح می‌شود
رئیس کمیسیون فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شورای اسلامی شهر شیراز اعلام کرد: بحث تغییر کاربری زورخانه پولاد شیراز در صحن شورا مطرح می‌شود زیرا پیام‌هایی از سوی تعداد زیادی از فعالان مدنی و ورزشی دراین‌باره دریافت شده است.
احمد تنوری ادامه داد: این مورد یک مساله حقوقی است در بین مالک یا مالکان ضمن اینکه مردم یا شخص ثالثی نمی‌تواند دخالت کند زیرا حق قانونی آنهاست اما در یک صورت شهرداری یا شورا می‌توانند به تملک این زورخانه با قیمت عادلانه اقدام بکنند تا به‌عنوان یک میراث ملی ثبت و نگهداری شود.
وی اضافه کرد: هنوز گزارشی از میراث فرهنگی دریافت نکرده‌ایم که رسما میراثی بودن این مکان را اعلام کند ضمن اینکه بسیاری از بناها و آثار تاریخی در شهر شیراز به ثبت نرسیده است و برخی نیز مسکونی هستند و در صورتی که میراث فرهنگی اعلام کند زورخانه پولاد تاریخی است می‌توان برای حفظ آن اقدام کرد.
تنوری بیان کرد: ازآنجاکه این مکان پهلوانان زیادی را پرورش داده و خاطره قدیمی برای ورزشکاران زورخانه‌ای محسوب می‌شود مخالفت با تغییرکاربری آن هستم زیرا عکس‌های قدیمی که بر در و دیوار این زورخانه زده شده است تداعی‌کننده خاطرات بسیاری از پهلوانان شیرازی است و اگر هم عضو شورا نبودم به‌عنوان یک شیرازی مخالفت می‌کردم.
عضو شورای شهر شیراز همچنین گفت: از شهرداری شیراز خواسته‌ایم فهرست کامل مواردی که درخواست تغییر کاربری دارند را به شورا اعلام کند تا ببینم در چه مرحله‌ای قرار دارد.
تنوری افزود: گردشگران خارجی نیز از زورخانه پولاد بازدید کرده‌اند و ازنظر اقتصادی کمک به آن می‌شود، چند سال پیش تعدادی از دیپلمات‌های ژاپنی از این مکان بازدید کردند از این رو این زورخانه محل گردشگری تورهای خارجی بوده است و خوب نیست که از بین برود.
معاون میراث فرهنگی فارس: با تخریب و تجدید بنا زورخانه پولاد موافقت نمی‌کنیم
معاون اداره کل میراث فرهنگی استان فارس گفت: با تجدید بنا و تخریب زورخانه پولاد شیراز موافقت نمی‌کنیم زیرا مجوز تجدید بنا در خصوص پلاک‌هایی می‌دهیم که صد در صد مطمئن باشیم ارزش ندارد.
عبدالرضا نصیری ادامه داد: اگر مالک بخواهد آن را تغییر کاربری دهد باید شان فضا و روح معماری آن را حفظ کند و در این رابطه معمولا مشکلی نداریم، اگرچه باز هم بررسی می‌کنیم.
وی اضافه کرد: براساس قانون در بافت قدیمی شیراز شهرداری منطقه هشت باید از میراث فرهنگی استعلام بگیرد که در رابطه با زورخانه پولاد دارند این کار را انجام می‌دهند و ما نیز کارشناسان میراث را به محل موردنظر اعزام و سپس گزارش خواهیم کرد.
نصیری بیان کرد : ازآنجاکه شماری از علاقه‌مندان به ورزش باستانی در این مکان ورزش می‌کنند و آنها نیز مدعی هستند بهترین کاربری را همان حفظ زورخانه می‌دانیم و به سرمایه‌گذار هم در این رابطه کمک خواهیم کرد.
همچنین محمد دوکوهکی، مسئول حقوقی اداره کل ورزش و جوانان فارس اعلام کرد: تاکنون درخواستی در مورد تغییر کاربری زورخانه پولاد شیراز دریافت نشده است و در صورتی که مالکان بخواهند تغییر کاربری دهند ما اجازه این کار را نخواهیم داد زیرا زورخانه مکان مقدسی است و باید در حفظ آن به‌عنوان یک میراث ماندگار، بکوشیم.