به گزارش همشهری آنلاین به نقل از خراسان، اما خوشبختانه این سامانه بعد از پنج سال آماده شده و قرار است از تابستان امسال قانون اجرایی شود. قانونی که قبل از اجرایی شدن هم برخی کارشناسان به آن ایرادهایی را وارد دانسته اند. به هرحال شروع و اجرایی شدن این قانون شاید بتواند بیش از ۲.۵ میلیون خانه ای را که بدون استفاده و فقط به صرف سرمایه گذاری خریداری شده به بازار مسکن سرازیر کند و همین باعث شود قیمت خانه و اجاره بهایی که در بیشتر موارد از حداقل حقوق یک کارگر به مراتب بیشتر است کمی کاهش یابد. امروز قصد داریم کمی از جزئیات این قانون، نحوه شناسایی این خانه ها و مبالغی که مالکان خانه های خالی باید به عنوان مالیات بپردازند بنویسیم و نگاهی هم داشته باشیم به تجربه دیگر کشورها.
- جزئیات قانون
هر واحد مسکونی بیش از یک سال خالی از سکنه و بلا استفاده بماند، به عنوان خانه خالی، مشمول مالیات موضوع ماده ۵۴ مکرر قانون می‌شود. بدین شکل که سال اول مشمول مالیات نیست اما در سال دوم به میزان ۵۰ درصد «ارزش اجاری ملک» مشمول مالیات می‌شود. سال سوم ۱۰۰ درصد و از سال چهارم به بعد سالانه یک و نیم برابر ارزش اجاری ملک از مالک به عنوان مالیات دریافت می شود. به طور مثال اگر ارزش اجاری ملکی ماهانه دو میلیون تومان باشد، این دو میلیون تومان در طی ۱۲ ماه می شود ۲۴ میلیون تومان. اگر این ملک دو سال خالی باشد باید ۱۲ میلیون تومان در سال مالیات بپردازد، اگر سه سال خالی بماند باید ۲۴ میلیون تومان مالیات پرداخت کند و از سال چهارم این رقم به سالیانه ۳۶ میلیون تومان می رسد.
طبق قانون افرادی که از سال ۹۵ خانه‌شان خالی بوده ، مشمول مالیات با نرخ ۱.۵ برابر ارزش اجاری می شوند. همچنین براساس قانون هر خانه‌ای که بر اساس سامانه املاک و مستغلات، خالی تشخیص داده شود، مشمول مالیات است و فرقی بین سنددار بودن یا نبودن آن وجود ندارد.
در این میان برخی نماینده های مجلس معتقدند این قانون ایراد دارد چون فقط شامل خانه های بالای ۱۵۰ متر می شود اما معاون سازمان امور مالیاتی در تشریح جزئیات مالیات بر خانه‌های خالی گفته: «بناهای مسکونی تا ۱۵۰ متر مشمول مالیات اجاره نمی‌شود و معاف از مالیات بر اجاره هستند. اما این معافیت برای مالیات بر خانه‌های خالی وجود ندارد یعنی هم خانه‌های بزرگ‌تر از ۱۵۰ متر و هم خانه‌های کوچک‌تر از ۱۵۰ متر، در صورتی که به عنوان خانه خالی شناسایی شوند، مشمول مالیات بر خانه‌های خالی می‌شوند.»
- بیش از ۳ میلیون خانه خالی در کشور
آمارها نشان می دهد که در سال های اخیر میزان تولید مسکن در کشور با نیاز موجود فاصله بسیاری داشته و متاسفانه هر سال هم از تعداد تولید کاسته شده است. مطابق سرشماری سال ۹۵ در حالی که تعداد خانوارهای کشور۲۴ میلیون و ۱۹۶ هزار خانوار گزارش شده، تعداد واحدهای مسکونی دارای سکنه کشور ۲۲ میلیون و ۸۲۵ هزار واحد بوده است. این یعنی حدود یک و نیم میلیون خانواده بدون سرپناه و خانه بوده اند با این حال با نگاهی به گزارش مرکز آمار درباره خانه های خالی می بینیم که در سال ۱۳۹۵ حدود ۲.۸ میلیون واحد خالی در کشور وجود داشته است که بدون استفاده و برای سرمایه گذاری تهیه و رها شده اند. به طورقطع این آمار در سال های اخیر رشد بیشتری داشته و به نظر می رسد این روزها بیش از سه میلیون واحد خالی در کشور وجود داشته باشد که امیدواریم با اجرایی شدن قانون مالیات بر خانه های خالی بخش عمده ای از آن ها برای بهره برداری توسط متقاضیان به بازار عرضه شود.
- نحوه شناسایی خانه های خالی
شناسایی خانه های خالی هم با توجه به شگردهایی که برخی از آن ها را این روزها در فضای مجازی می بینیم خود پروسه پیچیده ای است. اما بر اساس قانون، شناسایی خانه‌های خالی از طریق «سامانه ملی املاک و اسکان کشور» صورت می گیرد. به این صورت که ابتدا با آمار دستگاه‌هایی مانند شهرداری، ثبت اسناد، شرکت های آب و برق و ... تعداد واحدهای یک فرد شناسایی و سپس برحسب تاریخ صدور پروانه ساختمانی و پایان کار که در سیستم شهرداری ثبت شده، املاک به دسته‌های استیجاری، ملکی و خالی تقسیم خواهند شد. در این صورت با توجه به این که اطلاعات ملکی افراد در سامانه ثبت شده، در صورتی که خانه های دوم به بالای یک فرد به صورت استیجاری ثبت نشده باشد، خالی محسوب می شود.
- تجربه کشورهای دیگر برای کم کردن خانه های خالی
مشکل خانه‌های خالی پدیده جدیدی در اقتصاد نیست و بسیاری از کشورها با این عارضه دست به گریبان بوده‌اند و هر یک با سیاست‌های مختلفی به جنگ این مشکل رفته‌اند. اما به طور کلی می‌توان گفت مخرج مشترک تمام این سیاست‌ها استفاده از اهرم‌های مالیاتی بوده که در ادامه به بررسی اقداماتی که در پنج کشور دنیا انجام شد می‌پردازیم.
اسپانیا - روزانه ۹ یورو جریمه
اسپانیا مالکان واحدهای خالی را به میزان روزانه ۹ یورو جریمه می کند. با این تصمیم گیری از سوی دولت ایالتی باسک اسپانیا در صورتی که ملک مد نظر برای سال دوم نیز خالی بماند مقدار جریمه به میزان ۱۲ یورو در روز افزایش می یابد.
کانادا - جریمه ۱۰ هزار دلاری برای هر روز
در کانادا اقشار جامعه باید اطلاعات خود را در سیستم سازمان مالیات وارد کنند، در صورتی که عمدی خانه‌های خالی خود را مخفی کنند، علاوه بر مالیاتی که برای خانه خالی باید بپردازند جریمه‌ای معادل ۱۰ هزار دلار به ازای هر روز خالی بودن خانه از آن ها دریافت می‌شود.
آمریکا - ۱۰درصد ارزش ملک
بنابر یک مصوبه قانونی در آمریکا، خانه هایی که به امید افزایش قیمت و کسب سود در آینده خالی نگه داشته شده باشند، صاحبان آن ها مالیاتی معادل ۱۰درصد ارزش ملک را باید بپردازند. این مالیات برخانه هایی اعمال می شود که برای مدت زمان یک سال خالی ثبت شوند.
فرانسه - ۲۵ درصد کل اجاره
مالیات بر خانه های خالی در فرانسه از سال ۲۰۱۳ اجرایی شد. نرخ مالیات برای خانه های خالی در سال اول ۱۲.۵ درصد و از سال های بعدی ۲۵ درصد کل اجاره بها وضع شد. البته معافیت های خوبی هم برای بازسازی خانه های فرسوده ای که برای استفاده بازسازی یا نوسازی شوند تعیین شد.
اسکاتلند - افزایش ۱۰۰ درصدی مالیات
تخفیف مالیاتی بر خانه های خالی از سال ۲۰۱۳ در اسکاتلند لغو شد و برای هر خانه ای که بیش از یک سال خالی باشد قانون به دولت اجازه داد که مالیات بر خانه های خالی را ۱۰۰ درصد افزایش دهد.