به گزارش همشهری‌آنلاین به نقل از ایسنا، محمد جاسم پور در خصوص مشکلات بومیان کیش، اظهار کرد: ما مکان گردشگری که معرف فرهنگ بومی جزیره باشد را در کیش نداشتیم. مدت‌ها این موضوع در فکر من بود که به شکلی فرهنگ ملموس و غیرملموس بومیان جزیره حفظ شده و علاوه بر آن مکانی ایجاد شود که به‌عنوان یک جاذبه، نقشی در توسعه گردشگری کیش نیز داشته باشد.
مدیرخانه مردم‌شناسی بومیان کیش تصریح کرد: من در این خانه به دنیا آمده‌ام و از نتیجه‌های صاحب این خانه هستم. پایان‌نامه کارشناسی ارشد من درباره اکو موزه، نقش فرهنگ بومی و اینکه منطقه سفین قدیم می‌تواند یک اکو موزه باشد، بود.
جاسم پور اظهار کرد: بیش از چهل سال از این خانه استفاده نمی‌شده است ولی تمامی مواردی که برای راه‌اندازی یک اکو موزه نیاز داشتیم را دارا بود، هم‌بافت قدیمی و معماری سنتی آن حفظ‌شده بود و هم فضاهای موردنیاز مانند حیاط اندرونی و بیرونی را داشت. همچنین در قدیم قسمتی از این خانه به مکتب‌خانه اختصاص داشته و اکثر بومیان جزیره آنجا درس‌خوانده‌اند. ما برای آنکه این خانه را احیا و تبدیل به موزه کنیم از بازماندگان و ورثه اجازه گرفتیم. اواخر سال ۹۲ شروع به کارکردیم، مجوز آن را از معاونت گردشگری سازمان منطقه آزاد کیش اخذ کرده و در فروردین سال ۹۳ خانه بومگردی بومیان کیش افتتاح شد و طی بیش از ۶ سال فعالیت در اکثر سال‌ها به‌عنوان یکی از موزه‌های برتر کشور انتخاب‌شده است.
مدیرخانه مردم‌شناسی بومیان کیش بیان کرد: غیر از بازدید موزه، اشیا و فضای آن، فعالیت‌های دیگری مانند برگزاری جشنواره‌های فرهنگی هنری نیز در این موزه انجام می‌شود. تلاش کرده‌ایم، یک موزه زنده باشد که معرف فرهنگ بومیان است و گردشگران در آن با غذای بومیان، لباس بومیان، تاریخ وزندگی بومیان کیش آشنا شوند.
وی ادامه داد: با راه‌اندازی خانه بومیان کیش، استان هرمزگان، حدود ۲۰ نفر اشتغال‌زایی مستقیم انجام‌شده است که اکثریت نیز از بومیان جزیره هستند، ۶ یا ۷ خانواده با جمعیتی حدود ۳۰ نفر نیز به‌صورت غیرمستقیم و با پخت شیرینی‌جات، نان و غذاهای محلی و همچنین ساخت و عرضه صنایع‌دستی با ما همکاری دارند، این به‌غیراز از افرادی است که در زمینهٔ گردشگری مانند عکاسی، تور و غیره فعالیت دارند. بازدید روزانه از خانه بومیان به‌صورت میانگین ۳۰۰ نفر است.
اقامتگاه بومگردی و بومگردی دریایی
جاسم پور عنوان کرد: ما جدا از خانه بومیان، حدود ۲- ۳ سال است که بازسازی و احیای یک‌خانه دیگر را آغاز کرده‌ایم و هدف ما ایجاد یک اقامتگاه سنتی برای گردشگران است. این خانه تقریباً ۱۵۰ سال قدمت دارد و با استفاده از مصالح بومی نسبت به مقاوم‌سازی آن اقدام کرده‌ایم. تمام جنبه‌های بهداشتی و فنی برای ایجاد اقامتگاه در آن در نظر گرفته‌شده است و همچنین از نماد بادگیر هم در آن استفاده‌شده که فکر می‌کنم در سال‌های آینده به یکی از نمادهای جزیره کیش تبدیل شود. هدف ما افزایش مدت اقامت گردشگر در کیش است. در خانه بومیان هدف بیشتر بازدید و معرفی اشیا، لباس‌ها غذاها و نوشیدنی‌های محلی است و بحث اقامت نداریم. ولی با ایجاد اقامتگاه بومگردی علاوه بر اقامت مسافر می‌توان فعالیت‌های جانبی دیگری را انجام داد. ما درصدد هستیم تا صنایع‌دستی بومیان را احیا کنیم و با حمایت و همکاری خیرین و انجمن‌های مردم‌نهاد این کار را شروع کرده‌ایم.
وی اضافه کرد: بحث شناور بومگردی توسط یکی از سرمایه‌گذاران به نام آقای انوری پیشنهادشده و از ما خواسته شد که از این طرح حمایت کرده و در این زمینه همکاری داشته باشیم. این لنج قدیمی بادبانی حدود ۴۰ سال قدمت دارد و در بندر کنگ بازسازی‌شده است و راه‌اندازی آن می‌تواند به احیای میراث دریانوردی قدیمی کیش و جنوب کشور کمک کند و یک جاذبه خاص برای جذب گردشگران خواهد شد.
حمایت سازمان منطقه آزاد از طرح‌های بومگردی
عضو شورای شهر کیش ادامه داد: در ابتدای شروع به کارخانه بومیان، استقبال خوبی انجام نشد. در شش ماه ابتدایی کار، مسافری به خانه بومیان مراجعه نکرد و البته تبلیغاتی هم انجام نشد. سعی کردیم در نمایشگاه‌ها و جشنواره‌ها شرکت کرده و نسبت به معرفی خانه بومگردی بومیان کیش اقدام کنیم و توانستیم به‌تدریج خودمان را معرفی کنیم بعدازآن سازمان منطقه آزاد کیش نی، بعضی نشست‌های فرهنگی و مناسبتی را با همکاری خانه بومیان برگزار کرد که بیشتر نیز از طرف معاونت فرهنگی و اجتماعی بود اما اینکه کمک‌های مالی از طرف سازمان صورت بگیرد یا اینکه درزمینهٔ بازسازی و مقاوم‌سازی بنا با ما همکاری داشته باشند خیر و ما هیچ کمکی از طرف سازمان دریافت نکرده‌ایم.
تعداد بومیان و تاریخچه حضور آن‌ها در جزیره کیش
وی بیان کرد: جمعیت بومیان جزیره کیش حدود ۳ هزار نفر و شغل اکثریت آن‌ها نیز صیادی و ماهیگیری است. در محله سفین قدیم بیش از ۹۰ درصد جمعیت به صیادی و دریانوردی اشتغال دارند. تعدادی از بومیان نیز در بخش بازار و تجارت فعالیت دارند که بیشتر در همان بازار عرب‌ها مشغول به دادوستد هستند.
جاسم پور اظهار کرد: بیش از ۷۰۰ سال پیش، ساکنانی در منطقه حریره زندگی می‌کردند که به علت زلزله آنجا از بین می‌رود. قدمت محله‌ها و روستاهای قدیمی که در کیش وجود داشته است مانند صفین قدیم، روستاهای ماشه، دیهو، سجم و باغو به ۳۰۰ تا ۴۰۰ سال پیش می‌رسد.
مشکلات بومیان کیش
مدیر خانه مردم‌شناسی بومیان کیش بیان کرد: مشکلات بومیان خیلی زیاد است، ما مشکلاتی داریم که شاید بیست یا سی سال است که حل‌نشده و با آمدن مدیرعامل‌های جدید نیز نتیجه‌ای نگرفته‌ایم، تصریح کرد: یکی از مشکلات، بحث اسناد املاک بومیان است که هنوز بلاتکلیف باقی‌مانده است. اسناد زمین‌های کشاورزی یا مسکونی آن‌ها که از صدها سال پیش به‌صورت وراثتی در اختیار خانواده آن‌ها بوده، متأسفانه صادر نشده است فقط تعداد کمی توانسته‌اند اسنادی برای منازل مسکونی خود بگیرند.
وی ادامه داد: مشکل دیگر در زمینهٔ اشتغال است. ما جوان‌های بومی تحصیل‌کرده زیادی داریم که نتوانسته‌اند جذب سازمان‌ها یا ادارات شوند و شغلی برای ایشان ایجاد شود. بخش صیادی نیز با مشکلات عدیده‌ای روبرو است. ظرفیت اسکله صیادی محدود بوده و جوابگوی تعداد لنج‌ها و قایق‌های صیادی موجود نیست. مجوزهایی که سازمان منطقه آزاد به تعدادی از شناورهای صیادی داده است فاقد امتیازاتی است که شیلات به شناورها می‌دهد مانند سهمیه سوخت و تجهیزات. موضوع بعدی که در محلات بومی‌نشین جزیره مانند سفین قدیم و سفین جدید، باغو و... با آن مواجه هستیم بحث زیرساخت‌ها است. مشکلاتی مانند نداشتن آسفالت مناسب، شبکه فاضلاب و... این مشکلات را از طریق شورای شهر هم پیگیری کردیم و چندین بار به‌صورت مکتوب و شفاهی مطرح‌شده است و مسئولان با بازدیدهای میدانی مشکلات را مشاهده کرده‌اند، امیدواریم به‌زودی این مشکلات حل‌شده و زیرساخت‌های مناطق بومی‌نشین تأمین شود.
اجاره‌های بالای بازار ماهی، علت گرانی ماهی در کیش است
جاسم پور خاطرنشان کرد: بااینکه قیمت ملزومات و هزینه‌های صیادی بالا رفته است بااین‌حال قیمت ماهی توسط صیادان به نسبت شهرهای دیگر کشور افزایش نیافته است ولی یک سری عوامل باعث شده که قیمت فروش ماهی به مصرف‌کننده بالا برود که اصلی‌ترین دلیل آن را می‌توان اجاره‌های بالای بازار ماهی دانست.
وی اضافه کرد: در دوره مدیریت آقای انصاری لاری با پیگیری‌های شورای شهر به علت وجود مشکلاتی نظیر فاضلاب، بوی بد، سیستم نامطلوب تهویه و... در بازار قدیم ماهی، ساخت بازار جدید ماهی انجام شد که امکانات مناسب دارد و مواردی که نیاز بود در آن لحاظ شد. در این زمینه از بومیان، صیادان و کسانی که در بازار ماهی فعالیت می‌کردند نظرخواهی شد و قرار بر این بود که بعد از ساخت، بازار در اختیار تعاونی صیادان قرار بگیرد و بومیان متولی آن باشند ولی پس از ساخت مسائلی پیش آمد که غرفه‌ها به مزایده گذاشته شد و با انجام مزایده رقم اجاره‌ها نجومی شد.
این عضو شورای شهر کیش افزود: قبل از آن اجاره هر غرفه به‌صورت میانگین یک‌میلیون و دویست هزار تومان بوده است ولی در حال حاضر غرفه‌های فروش ماهی حدود ۱۸ میلیون تومان اجاره پرداخت می‌کنند و این رقم برای غرفه‌های که برای پاک کردن ماهی استفاده می‌شود به ۳۲ میلیون تومان در ماه می‌رسد و به همین دلیل شاهد گرانی قیمت ماهی در جزیره کیش هستیم و این مسئله باعث کاهش کیفیت عرضه ماهی نیز شده است، به‌عنوان‌مثال ماهی و آبزیان از شهرهای دیگر به کیش آورده می‌شود و به اسم ماهی کیش فروخته می‌شود، این معضلاتی است که دلیل اصلی آن همان اجاره بالای بازار ماهی است.
وضعیت منابع آبزیان جزیره کیش و صیادان فاقد مجوز
وی بیان کرد: در جزیره کیش با توجه به اینکه صید با قلاب انجام می‌شود و از تور استفاده نمی‌شود، ازنظر منابع آبزیان همیشه شرایط خوبی داشته است. مشکلی که ایجادشده و یک دغدغه جدی برای صیادان کیش است این بوده که از بنادر اطراف برای صید به حوزه صیادی کیش آمده و به‌صورت غیرقانونی و با استفاده از تور و روش‌های غیرمجاز علاوه بر صید بی‌رویه به تخریب مرجان‌ها می‌پردازند، به‌مرور این مسئله می‌تواند ضربه سختی به آبزیان جزیره و بافت مرجانی آن بزند.
جاسم پور اضافه کرد: نظارت در این زمینه بیشتر مربوط به شیلات است که با توجه به امکانات کم شیلات پایگاه دریابانی کیش نیز در این زمینه به آن‌ها کمک می‌کنند
عملکرد شورای شهر کیش
وی بیان کرد: در دو سال اول شورا که دوره مدیریت آقای شرفی بوده است ما تلاش کردیم در موارد مختلفی ورود پیدا کنیم، همکاری با جوامع مختلف، رصد و انتقال مشکلات بومیان، صیادان و دیگر اقشار جامعه به مسئولان مربوطه... انجام بازدیدهای میدانی از قسمت‌های مختلف جزیره... طی این مدت سعی کرده‌ایم تا جایگاه شورا را در میان مردم جا بیندازیم.
درباره مشکلات و معضلات ابتدا خودمان اشراف پیدا کنیم و سپس آن‌ها را برای رفع به مسئولان مربوطه انتقال بدهیم. من فکر می‌کنم به‌خصوص در دو سال اول شورا در این زمینه موفق بوده‌ایم. ما نمایندگان مردم هستیم و وظیفه‌داریم که مطالبات آن‌ها را پیگیری کنیم.
گذشته و آینده جزیره کیش
جاسم پور افزود: من متولد و بزرگ‌شده جزیره کیش هستم، در ابتدای انقلاب، دوران رکود جزیره بود و کیش حالت نیمه متروکه داشت تا اینکه در اواخر دهه ۶۰ به‌عنوان اولین منطقه آزاد کشور اعلام شد و دهه ۷۰ را می‌توان سال‌های شکوفایی کیش نامید که شما همیشه می‌دیدید تغییراتی در جزیره ایجادشده است و روند رشد روبه‌جلو است.
در قدیم کمبودهای زیادی وجود داشت مانند آب آشامیدنی، برق و زیرساخت‌های ضعیف و جزیره روبه‌پیشرفت بوده و خواهد بود، شاید مدتی توقف بود و رکود وجود داشت ولی در آینده جزیره به پیشرفت‌های خوبی خواهد رسید.
نقش بومیان در آینده جزیره کیش
وی ادامه داد: بومیان صاحبان اصلی جزیره هستند و هیچ منتی هم سر کسی ندارند. به نظر من دانش سنتی و تجاربی که بومیان از نسل‌های قبل داشته‌اند، می‌تواند به پیشرفت جزیره کمک کند و سازمان منطقه آزاد کیش می‌تواند از بومیان کمک زیادی بگیرد، هدف ما این است که جوانان بومی در امور مختلف فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی مشارکت بیشتری داشته باشند و حضور اجتماعی بومیان در سال‌های آینده پررنگ‌تر باشد. وقتی جامعه محلی بتواند تأثیرگذار باشد به توسعه پایدار منطقه دست خواهیم یافت. با توجه به علاقه و عرق بومیان به محل زندگی خود درصورتی‌که مشارکت مستمر و رو به بالا باشد می‌تواند به نفع جزیره و کل منطقه باشد.
مروارید خلیج‌فارس
منطقه خلیج‌فارس و به‌خصوص جزیره کیش در قدیم به صید و تجارت مروارید معروف بوده است و در صنعت جواهرسازی نقش زیادی داشته است. از زمانی که نفت کشف شد و همچنین مرواریدهای مصنوعی ژاپنی به بازار عرضه شد این صنعت رو به افول گذاشت. صید مروارید از سال ۶۸ در جزیره ممنوع شده است و البته با توجه به اینکه در حال حاضر در دنیا مروارید به‌صورت مصنوعی ساخته می‌شود توجیه اقتصادی ندارد، مگر اینکه به‌صورت نمادین و جنبه‌های گردشگری و برای احیای این حرفه اقداماتی صورت گیرد.
حفظ میراث فرهنگی بومیان کیش
مدیر خانه مردم‌شناسی بومیان کیش اظهار کرد: هدف اصلی ما از راه‌اندازی خانه بومیان حفظ و نگهداری آداب و سنن بومیان جزیره کیش بوده است در درجه اول برای خودمان و فرزندانمان و نسل‌های بعدی که بدانند در نسل‌های قبل از آن‌ها اجدادشان چگونه زندگی می‌کردند، هرچند که هنوز هم ما به آداب‌ورسوم قدیمی و فرهنگ ملموس و غیرملموس خود پایبند هستیم.
وی افزود: طی این مدت تلاش کرده‌ایم تا جنبه‌هایی که مغفول مانده یا کمتر به آن‌ها توجه می‌شود را احیا کرده و حفظ کنیم، حدود سه سال پیش از کارشناسان پژوهشکده مردم‌شناسی دعوت کردیم و طی سه مرحله مردم‌نگاری بومیان کیش را انجام دادند. بیشتر نیز در زمینه جنبه‌های غیرملموس کارکردند که کتاب آن آماده چاپ است و قرار است به‌زودی چاپ شود، همچنین به دایرة‌المعارف مردم‌نگاری ایران نیز اضافه خواهد شد. قبل از آن نیز پژوهش‌هایی انجام‌شده و کتاب‌هایی نیز در این زمینه چاپ‌شده است، آقای مختار پور کتاب بسیار نفیسی در این زمینه با نام «دو سال با بومیان کیش» نوشته‌اند و جنبه‌های تاریخی و فرهنگی و اماکن مختلف را مکتوب و ثبت کرده‌اند. در حال حاضر نیز نوشته‌هایی در این زمینه‌دارند که بتوانند چاپ کنند و اگر حمایت شود می‌توانیم در این زمینه آثار خوبی داشته باشیم که به حفظ و نگهداری میراث جزیره کمک کند.
باهم مهربان باشیم
وی گفت: بیشتر هوای همدیگر را داشته باشیم به‌خصوص در شرایط خاص فعلی که در مرحله خاصی هستیم و ویروس کرونا هم که شرایط را سخت‌تر کرده است. سعی کنیم در این ایام باهم مهربان‌تر باشیم، هم بومیان و هم کیشوندان برای ما عزیزند و امیدواریم که باگذشت از این مرحله به ارتقا و پیشرفت جزیره نائل شویم.