همشهری آنلاین_ ثریا روزبهانی: در این طرح قرار است با حمایت و مشارکت شهروندان در هر خانه که کوچک‌ترین واحدهای اجتماعی محسوب می‌شود، پسماند کمتری تولید و اگر پسماندی هم باقی ماند، وارد چرخه بازیافت شود. هم‌چنین با اجرای تفکیک زباله و مدیریت پسماند از منازل شهروندان می‌توان با برخی پدیده‌ها و ناهنجاری‌های اجتماعی مانند زباله‌گردی، مقابله یا با دفن کردن زباله‌های جمع‌آوری شده در «آرادکوه» خداحافظی کرد، اما همه این اتفاق‌ها و اهداف زمانی محقق خواهد شد که شهروندان و اهالی تمام قد پای این طرح بایستند و به عوامل اجرایی کمک کنند.
فرهنگسازی و تشویق شهروندان به تولید کمتر پسماند در کنار جداسازی زباله‌ها در بدو تولید از رویکردهای اصلی طرح کاپ است. در همین راستا، محله «صدرا» در منطقه 22 به‌عنوان محله پایلوت برای اجرای این طرح انتخاب شده است.
- وعده‌ها و طرح‌هایی که اجرا نشد
اغلب اهالی این محله اجرای این طرح را در کاهش تولید زباله و کمک به حفظ محیط‌زیست مفید می‌دانند، اما برخی از آنها دغدغه و نگرانی‌هایی دارند که هریک می‌تواند مانعی برای اجرای مطلوب این طرح به حساب بیاید. «امیر احمدی»، دبیر شورایاری محله صدرا، به دغدغه‌های شهروندان در این‌باره اشاره می‌کند و می‌گوید: «من خود جزو طرفداران این طرح هستم. ولی ساکنان محله براین باورند که چه تضمینی وجود دارد این بار هم مسئولان شهری به اجرای این طرح پایبند باشند. آنها در این مدت به برخی از قول‌ها و وعده‌هایشان مانند تأمین سرانه‌ها یا رفع مطالبات اهالی عمل نکرده‌اند و اعتماد و اطمینان شهروندان نسبت به برنامه‌های اجرایشان کمرنگ‌تر شده است. به همین دلیل این اتفاق موجب می‌شود تا از طرح‌های خوبی مانند کاپ استقبال نشود و اهالی برای شرکت در این طرح، تمایلی نداشته باشند. همین موضوع بر روند اجرای آن تأثیر دارد.» هم‌چنین «میلاد یوسفی»، یکی دیگر از ساکنان محله صدرا، مشکل جمع‌آوری زباله‌های را عنوان می‌کند و می‌گوید: «قرار است در قالب این طرح، مخازن جداگانه‌ای در ساختمان‌ها تعبیه شود و شهروندان به شکل مجزا پسماندهای خود مانند شیشه، ظروف پت، پلاستیک و... را در مخازن قرار دهند. در نهایت نیروهای پسماند هفته‌ای یک یا دو بار، پسماندهای خشک را جمع‌آوری کنند. اگر اهالی در این طرح شرکت کردند و براساس خواسته مسئولان شهری زباله‌های تر و خشک تفکیک شد، چه انتظاری می‌توان داشت وقتی سطل‌های بزرگ زباله به‌صورت مداوم شست‌وشو و پاکسازی نمی‌شوند، این بار زباله‌ها برای چند روز در خانه یا مجتمع مسکونی نماند و مخازن آنها به جولانگاهی برای جانوران موذی تبدیل نشود و یا با توجه به اینکه فصل تابستان و هوا گرم است، بوی نامطبوع، اهالی را آزار ندهد. به همین دلیل برای شرکت در طرح کاپ، تردید دارم.»
آبی و سیاه را فراموش نکنید
همکاری و تعامل مردم با طرح‌های سازمان مدیریت پسماند، مسیر دستیابی به اهداف طرح کاپ را تسهیل می‌کند. طرحی که نتیجه اجرای آن بهبود کیفیت محیط‌زیست و سلامت شهروندی خواهد بود. «فرزانه فیض»، مدیر اداره بازیافت شهرداری منطقه 22، درباره اجرای طرح کاپ در این منطقه توضیح می‌دهد و می‌گوید: «اجرای طرح کاپ (کاهش تولید پسماند) با هدف ارائه روش مدیریت بهینه پسماندهای شهری در شهرک صدرا با جمعیت نزدیک به 5 هزار نفر به‌عنوان نخستین پهنه اجرای طرح در منطقه 22 از اواخر خرداد ماه آغاز شده است.» طرح کاپ در حقیقت حرکت به سوی تولید زباله کمتر، تولید شیرآبه کمتر و افزایش بازیافت است. در همین راستا، فعالیت‌ها و برنامه‌های متعددی برای شهروندان منطقه در حال اجراست. فیض به این اقدامات اشاره می‌کند و می‌گوید: «اقدامات اولیه لازم برای آغاز طرح در حال انجام است و تاکنون فعالیت‌هایی در رابطه با آموزشگران، نظرسنجی از شهروندان، جلسات تعاملی با هیئت‌مدیره، اعضای شورایاری و همکاران شهرداری ناحیه 2، معاونت اجتماعی منطقه، سازمان مدیریت پسماند، آموزش در فضای مجازی، تهیه موشن‌های آموزشی، آموزش غرفه‌داران، تبلیغات در فضای مجازی، تشکیل کانال آموزشی و اطلاع‌رسانی رؤسای ساختمان‌های واقع در محله صدرا، توزیع مخازن 50درصد، انجام شده است.»
- زباله‌های خشک هفته‌ای 2 بار و ترها یک روز در میان
در طرح کاپ، نگاه کاهش پسماند وجود دارد که باید بین مردم به فرهنگ عمومی رایج تبدیل شود تا شهر قابل زیست و شرایط برای نسل‌های بعدی بهتر شود. فیض، در پاسخ به دغدغه‌های اهالی محله درباره اجرای این طرح، می‌گوید: «یکی از نقاط اصلی تفاوت این طرح با سایر طرح‌های اجرا شده، حذف مخازن از سطح معابر و تعبیه مخازن مناسب در داخل بلوک‌های ساختمانی و کاهش تناوب جمع‌آوری پسماندهای‌تر به یک روز در میان و جمع‌آوری پسماندهای خشک طی 2 روز در هفته است. بر اساس این طرح، مخازن‌تر، سیاه رنگ و مخازن خشک، آبی رنگ در اختیار هر بلوک ساختمانی قرار می‌گیرد و پس از شهرک صدرا در سایر شهرک‌ها و برج‌های منطقه نیز این طرح اجرا می‌شود. با اجرای طرح کاپ به تدریج شاهد حذف مخازن کنونی زباله و جایگزینی مخازن 3گانه در بازه زمانی در بیشتر ساختمان‌های تجاری، اداری و مسکونی خواهیم بود. اصل مهم در اجرای این طرح، کاهش تولید پسماند است که در همه دنیا وجود دارد که به شکل تدریجی پسماندهای حجیم و قابل بازیافت را جداسازی و به مواد اولیه تبدیل کنیم. بازیافت و استفاده دوباره پسماندها از لحاظ اقتصادی می‌تواند اشتغال ایجاد کند. هم‌چنین با فرهنگسازی و شرکت خانواده‌ها در تفکیک زباله‌ها می‌توانیم اثرات مهمی در زمینه اقتصاد و محیط‌زیست نیز داشته باشیم.»
- خداحافظی با زباله‌گردها
مدیر اداره بازیافت شهرداری منطقه 22 اهداف این طرح را حذف زباله‌گردی، کاهش تولید پسماندتر و افزایش تفکیک زباله‌ها، کاهش آلودگی محیط‌زیست و حذف جانوران موذی ناشی از انتشار زباله‌ها در محیط عنوان می‌کند و در ادامه می‌گوید: «مردم پسماندهای خشک را به آسانی در سطل‌های زباله می‌اندازند و این زباله‌ها برای افراد فرصت‌طلب درآمد هنگفتی را ایجاد کرده است، اما اگر این دور باطل تعطیل شود، نه تنها پدیده زباله‌گردی کمرنگ می‌شود، بلکه حجم تولید پسماند نیز کاهش می‌یابد. هرچه ضریب همکاری شهروندان در مدیریت بهینه پسماند، تفکیک از مبدأ و تحویل پسماندهای تفکیک شده به عوامل شهرداری بالاتر باشد، کمتر شاهد پدیده زباله‌گردی خواهیم بود. از این رو، انجام امور مرتبط با طرح کاپ (کاهش پسماند)، به رسیدن به این هدف‌ها کمک می‌کند.» او از آبگیری پسماندهای‌تر برای جلوگیری از فساد و تولید بو و شیرابه سمی و بیماری‌زا، تفکیک حداکثری زباله‌های خشک شامل کاغذ، کارتن، شیشه، پت و پلاستیک، وسایل الکترونیک و فلزی، کم حجم‌سازی و شست‌وشوی بطری‌های شیشه‌ای و پلاستیکی پیش از ذخیره‌سازی در مخازن خشک برای جلوگیری از فساد و تولید بو به‌عنوان نکات کلیدی و مهم این طرح یاد می‌کند و درباره برنامه زمان‌بندی جمع‌آوری زباله‌ها می‌گوید: «قرار است با اجرای طرح کاپ، جمع‌آوری زباله تر از در بلوک‌ها یک روز در میان، ساعت 23 و جمع‌آوری زباله خشک 2 روز در هفته، در روزهای شنبه و چهارشنبه، از ساعت 11 تا 13 انجام شود. هم‌چنین پایش روزانه وضعیت تخلیه مخازن‌تر و خشک، پایش میزان مشارکت شهروندان در تفکیک پسماند خشک ازتر و میزان تناژ بار پسماند خشک طی هر هفته، آموزش مجدد بلوک‌هایی که همکاری کمتری در اجرای طرح داشته‌اند، بررسی مشکلات، معضلات و مزایای اجرای طرح از طریق نظرسنجی و دریافت پیشنهادهای شهروندان و بازبینی و انجام اصلاحات مورد نیاز برای بهبود طرح، از جمله تدابیری است که شهرداری منطقه برای اجرای دقیق این طرح پیش گرفته است.»
- آموزش چهره به چهره
اداره پسماند تکه نهم پایتخت در راستای اجرای طرح کاهش پسماند(کاپ)، پیش از شیوع ویروس «کرونا» در 32 ساختمان وابسته به شهرداری منطقه طرح کاپ را اجرا کرده است. آموزش روش‌های کاهش و تفکیک پسماند از مبدأ به کارکنان، توزیع 598 عدد مخزن تفکیک زباله‌های تر از خشک در اداره‌ها و آموزش چهره به چهره به 200 خانوار و توزیع 5 هزار و 166 مخزن «کارتن پلاست» با هدف کاهش تولید پسماند در منازل مسکونی به شکل مستمر و هفتگی از جمله اقدامات این اداره به شمار می‌رود. هم‌چنین در مراکز خدمات‌رسان منطقه مانند سازمان‌های زمین‌شناسی، هواشناسی، اداره برق، مخابرات و مالیات سرای محله‌ها، کلینیک‌های فضای سبز، سوله بحران، مرکز فن‌آوری هوشمند شهری، ایستگاه33 آتش‌نشانی، اسکان کارگری و فرهنگسرای «رویش» با ارائه آموزش کاهش و تفکیک پسماند از مبدأ و توزیع مخازن کارتن پلاست و پلاستیکی، طرح کاپ اجرا شده است.
مکان اجرای طرح خانه شهروندان
منطقه 5 تمرکز ویژه‌ای بر موضوع مدیریت پسماند دارد. به همین سبب، تمهیدات متعددی را برای مدیریت بهینه پسماند از جمله آموزش و فرهنگسازی درباره تفکیک پسماندهای خشک ازتر در مبدا، در دستور کار اجرایی خود قرار داده است. در همین راستا، برنامه‌ها و اقدامات مرتبط با مدیریت بهینه پسماند را از قبیل ابلاغ الزامات اجرای طرح کاپ به همه واحدهای ستادی و اجرایی، فعالیت‌های گسترده آموزشی و اطلاع‌رسانی پسماند با محوریت کاهش تولید، آبگیری و کم حجم‌سازی پسماند در اداره‌ها، سرای محله‌ها، شهرک‌ها و اماکن مسکونی و راسته‌های تجاری در دست پیگیری و اجرا ادارد. اجرای موفقیت‌آمیز طرح کاپ، نیازمند آموزش تک تک شهروندان و مشارکت هرچه بیشتر آنهاست.