به گزارش همشهری‌آنلاین، رضا کرمی رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران صبح امروز گفت: «گسل مشاء فعال شده و لازم است بدانیم پتانسیل لرزه‌خیزی تهران به چه شکل است.»
از سوی دیگر رئیس سازمان مدیریت بحران کشور هم گفته است: «اگر زلزله‌ای بالای ۷ ریشتر در تهران رخ دهد، ۲ میلیون نفر تحت تأثیر مستقیم آن قرار می‌گیرند.»
اما گسل مشا چقدر مهم است؟ دکتر مهدی زارع عضو هیات‌علمی و استاد پژوهشکده زلزله‌شناسی درباره علت مطرح شدن دوباره بحث زلزله تهران به ویژه در جلسه امروز چهارشنبه ۲۵ تیر مدیریت بحران شهرداری تهران به همشهری‌آنلاین گفت: وقتی ۱۹ اردیبهشت زلزله‌ای به بزرگی ۵ ریشتر در نزدیکی تهران اتفاق می‌افتد و منطقه پی در پی زلزله‌های کوچک را تجربه می‌کند، طبیعی است که توجه‌ها را به خود جلب کند و این سوال همیشه برای مردم مطرح است که زلزله بزرگی در راه است یا نه. یا زلزله فیروزکوه از این جهت اهمیت دارد که دنباله گسل مشا می‌شود گسل فیروزکوه. وقوع زلزله در آنجا باعث شد مساله زلزله تهران دوباره مطرح شود.
به گفته زارع، مساله‌ای که در مورد گسل مشا وجود دارد و ذهن‌ها را درگیر کرده، مربوط به اطلاعات و سوابق قطعه شرقی این گسل است؛ «همان قطعه‌ای که از روستای مشا در شمال دماوند می‌گذرد و زلزله‌ای به بزرگی ۵ ریشتر را ۱۹ اردیبهشت امسال ایجاد کرد. اما از آن قطعه گسل مشا که از روستای کلان در لواسانات به سمت غرب ادامه پیدا می‌کند که قطعه مرکزی است، دیتایی نداریم، یعنی زلزله قابل توجهی از آن ثبت نشده است. شواهدی وجود دارد که این قطعه فعال است اما به طرز مشکوکی ساکت است.»
این زلزله‌شناس می‌افزاید: همه زلزله‌هایی که در تهران رخ داده به قطعه شرقی گسل مشا مربوط است و همین باعث نگرانی است، مثل زلزله ۱۸۳۰ و اواخر دوره فتحلیشاه قاجار یا ۱۶۶۵ در زمان صفویه که در پی آن دریاچه تار در شمال دماوند به وجود آمد.
وی با اشاره به تحقیقات زیادی که درباره این قطعه انجام شده است، می‌گوید: تحقیقات دکتر شهریار سلیمانی در سازمان زمین‌شناسی نشان داده در ۱۰ هزار سال گذشته ۹ زمین‌لرزه شدید و مهم روی این قطعه اتفاق افتاده است. اطلاعات نداشتن تا این لحظه به ما این پیام را می‌دهد که قطعه مرکزی یک قطعه قفل (لاک) شده است و اگر تکان بخورد - چون قطعه کناری آن دارد تکان می‌خورد - اثرات مهمی را بر مناطق شمال و شمال شرق تهران خواهد گذاشت.
زارع گفت: گسل مشا از تهران رد نمی‌شود، نکته مهم این است که بعضی از زمین‌شناسان معتقدند انتهای گسل شمال تهران به قطعه شرقی گسل مشا در حوالی روستای کلان پیوسته می‌شود. به عبارت دیگر، بخش‌هایی از قطعه مرکزی گسل مشا از ۱۰ کیلومتری منتهی‌الیه مناطق یک و ۴ -یعنی شمال و شرق- تهران عبور می‌کند و اگر زلزله روی آن اتفاق بیفتد، می‌تواند از نظر میزان خسارت برای شهر تهران قابل توجه باشد.
۳۶۰ هزار نفر در خطر
استاد پژوهشکده زلزله‌شناسی درباره بار جمعیتی در معرض خطر در محدوده این بخش از گسل مشا چنین توضیح می‌دهد: شهرهای میگون و شمشک دقیقا روی مشای مرکزی قرار دارند که تقریبا کم‌جمعیت هستند اما شهر لواسان حدود ۱۶۰ هزار نفر جمعیت دارد که در محدوده آن است. همچنین، شهر جدید پردیس با حدود ۲۰۰ هزار نفر جمعیت دقیقا در ۱۰ کیلومتری جنوب جایی قرار دارد که گسل مشای شرقی و مرکزی به هم می‌رسند. این در حالی است که برای اسکان ۵۰۰ تا ۷۰۰ هزار نفر در این شهر برنامه‌ریزی شده است. پس حتی اگر خود شهر تهران را در نظر نگیریم، جمعیت قابل ملاحظه‌ای اطراف این گسل هست.
زارع در توضیح میزان خطرناک بودن این مساله مثال می‌زند: یادمان هست که در زلزله ۵ دی ۱۳۸۲ بم کل یک شهر ۱۰۰ هزار نفری که در شب حادثه ۱۰۰ هزار نفر هم در آن نبود، در معرض زلزله ۶/۵ ریشتری قرار گرفت و یک فاجعه برای ما درست کرد.
فرانسوی‌هایی که تحقیق نکردند
وی درخصوص تحقیقات انجام‌شده درباره قطعه مرکزی گسل مشا می‌گوید: در دهه ۷۰ شمسی قرار بود مطالعات بین‌المللی با کمک کشورهایی مثل فرانسه روی این قطعه انجام شود که با محدود شدن همکاری‌های بین‌المللی در دهه ۸۰، صورت نگرفت. از طرفی، ما ایرانی‌ها همکاری داخلی هم معمولا نداریم مگر اینکه از نظر بین‌المللی کسی بیاید و همکاری کنیم. اینگونه تحقیقات هم کار مفصل میدانی و تکنولوژی جدید می‌خواهد، مخصوصا برای نقاط مرتفع که گسل از آنجا رد می‌شود.
وی می‌افزاید: البته الان برای اینکه بفهمیم روی بخش مرکزی گسل مشا چه اتفاقی دارد می‌افتد، به اندازه کافی هم امکان و هم نفر در کشور - در پژوهشگاه زلزله‌شناسی، سازمان نقشه‌برداری و سازمان زمین‌شناسی داریم.
این زلزله‌شناس با بیان اینکه کار جدیدی در این زمینه هنوز انجام نشده است، می‌گوید: فقط در پژوهشگاه زلزله‌شناسی و سازمان نقشه‌برداری در حد فعالیت خود محققین در این چند ماه کار شده و با هم ارتباطاتی داشته‌ایم ولی پروژه مفصل نداشته‌ایم. صحبتی هم که در جلسه امروز مدیریت بحران شده از این جهت که یادآور می‌شود باید کار تحقیقی در مورد گسل مشا انجام شود، خوب است.